Een handvol filosofen - pagina 367

4 Joodse en islamitische filosofie 363

den te studeren aan de Hebreeuwse Universiteit in Jeruzalem, met name bij dr. E.L.

Fackenheim, hoogleraar joodse filosofie. Tot 1988 ging hij elk jaar enkele maanden

aan de Hebreeuwse universiteit filosofie studeren, en ook aan het modern­ortho­

doxe Shalom Hartman Institute. Gegrepen door de joodse filosofie deed hij voor

zijn proefschrift onderzoek naar het joodse denken van J.B. Soloveitchik (1903­

1993), een Litouws­Amerikaanse orthodoxe rabbijn, Talmoed­geleerde en filosoof.

Voor een goede begeleiding was hij aangewezen op geleerden in Jeruzalem. Vanaf

1990 studeerde hij gedurende twee jaar bij dr. N. Rotenstreich en dr. A. Ravitsky,

beiden hoogleraar voor joodse filosofie aan de Hebreeuwse Universiteit. Terug in

Amsterdam promoveerde hij in 1994 aan de Vrije Universiteit bij prof.dr. A. van der

Heide, hoogleraar voor joodse studies in de Faculteit der Godgeleerdheid, op het

proefschrift/o5e^^ B. Soloveitchik's Concept ofJewish Thought.

Munk was existentieel geëngageerd met de joodse filosofie, maar ­ opgegroeid

in een protestants gezin ­ behield hij ook een kritische distantie. De joodse traditie

sprak hem aan en had aantrekkingskracht op hem. Wanneer een jood in navolging

van Abraham, Samuel en vele anderen in eerbied tot de Eeuwige zegt 'hinneni' (hier

ben ik), dan kon M unk dit woord beamen ­ zoals hij wel meer elementen van de

joodse traditie kon aanvaarden. Engagement en distantie, op filosofische niveau tot

uitdrukking komend in kritische reflectie, maakten hem geschikt voor zijn benoe­

ming in 2000 tot bijzonder hoogleraar voor moderne joodse filosofie.

Nog in hetzelfde jaar hield hij zijn inaugurele rede, getiteld 'War e Kant Jude ge-

wesen'. De discussie met Kant in de joodse filosofie. M et deze titel gaf Munk aan dat

de joodse filosofie in de moderne tijd in belangrijke mate werd gevormd door de

discussie met Immanuel Kant, en wel in die mate dat de joodse geleerde Isaac Breuer

naar aanleiding van zijn bestudering van Kants rechtsfilosofie zelfs opmerkte: 'Ware

Kant Jude gewesen' ­ 'was Kant maar een jood geweest' ­ en hadden de joden zijn

uiteenzetting over recht en wet maar intensief bestudeerd, dan zou de scheiding tus­

sen orthodoxe en reformjoden in de Europese joodse gemeenschap zich niet heb­

ben voorgedaan.'" In de negentiende en twintigste eeuw bewoog de joodse filosofie

zich meer in het spoor dat Kant had uitgezet dan in enige andere richting. En wan­

neer joodse filosofen de relatie tussen kantiaans en joods denken omschreven, dan

grepen zij naar woorden als: een gemeenschappelijk Ethos, een innerlijke logische

samenhang, en een Herzensgemeinschaft. Vanwaar deze samenhang en dit gemeen­

schappelijke Ethos} En waarin bestond dan de oppositie tegen Kant?

De keus voor het onderwerp van zijn oratie (de discussie van joodse filosofen met

Kant) werd volgens Munk bepaald door het antwoord op de zojuist gestelde vragen.

Daarnaast was de keus ingegeven door de overweging dat de discussie met Kant dui­

delijk kon maken waar het in de joodse filosofie om ging en waarom dit vak voor de

universitaire studie van de wijsbegeerte van belang was.

Munk herinnerde eraan dat de academische studie van de joodse filosofie in de

eerste decennia van de negentiende eeuw buiten de universiteit was ontstaan. Het

was de beginperiode van de zogenoemde Wissenschaft desjudentums. Sinds die be­

gintijd werd gediscussieerd over de vraag naar het joodse en het filosofische van

joodse filosofie. Die discussie concentreerde zich rond de volgende vragen. Is jood­

se filosofie een filosofie van het jodendom? Is joodse filosofie een specifiek joodse

50 M unk, War e Kant Jude gewesen, p. i.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen