Studentenalmanak 1914 - pagina 140

130 FARRAGO

schijn, van bewust zelfbedrog (illusie) en belangeloos welgevallen

enz. In den laatsten tijd maakte vooral die verklaring opgang,

welke, door anderen voorbereid, inzonderheid door Prof. Lipps

te München uitgewerkt is, en onder den naam van „Einfühlung"

bekend staat. In het algemeen is daaronder de hebbelijkheid van

den mensch te verstaan, om eigen gewaarwordingen, aandoenin-

gen, stemmingen, eigen zielstoestanden in één woord, toe te

schrijven aan en in te dragen in de dingen, die buiten hem zijn.

Schoon is dan datgene, waarin wij eene uitdrukking, een sym-

bool zien van ons eigen innerlijk leven, waann wij ons als het

ware één gevoelen met het aanschouwde voorwerp.

Zulk eene „Einfühlung" bestaat er nu ongetwijfeld en wordt

zelfs ieder oogenblik door ons in toepassing gebracht, want wij

verstaan onze medemenschen, de dieren en planten en heel de

buitenwereld niet anders dan naar analogie van ons eigen ziele-

leven. Een kind begint daar al mede, als het speelt met zijn

pop, en de volwassen mensch doet hetzelfde, als hij de natuur

aan zichzelven gelijk maakt en haar de tonen ontlokt van zijn

eigen gemoed. Maar deze „Einfühlung" is volstrekt niet tot het

aesthetische gebied beperkt, doch doet zich overal gelden, tot in

de strenge wetenschap toe. En dus komt de vraag meer speciaal

aldus te luiden, waann de aesthetische Einfühlung van alle andere

onderscheiden is. Daarmede keeren echter ineens alle problemen

terug, die bij den schoonheidszin oprijzen: vanwaar deze aesthe-

tische vermenschelijking van alle dingen buiten ons? Is ze aan-

geboren of verworven, psychisch of physisch van aard, eene

werkzaamheid yan het bewustzijn of het gevoel? Is het subject

bij deze vermenschelijkende bezieling van alle dingen totaal on-

afhankelijk van het object, of heeft ook dit object iets in het

midden te brengen en moet het aan zekere voorwaarden voldoen,

om bij den mensch aesthetische aandoeningen op te wekken?

Altemaal vragen, die op zeer verschillende wijze beantwoord en

met vele andere vermeerderd kunnen worden, en die ten slotte,

evenals het onderzoek naar den oorsprong van godsdienst, zede-

lijkheid, cultuur enz., leiden tot het resultaat, dat wij in den

schoonheidszin te doen hebben met een verschijnsel, dat aan de

menschelijke natuur als zoodanig eigen is, met een aanleg en

vatbaarheid der ziel, om in dingen, die aan zekere voorwaarden

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen