Studentenalmanak 1925 - pagina 116

i04 MENSCH EN RUIMTE

binding der „gerichtheid" vrij is — meteen ook de blik van

den toeschouwer een richting van buiten naair binnen, een

houding van eerbiedig afwachten, aan, Omgevingsdingen zijn

fixeerbaar, terwijl 't binnenleven kookt en vloeit. Zoo glijdt

philologenbelangstelling van Plato „zelf" over op z'n naam

en z'n geboortejaar, van Aristoteles op z'n medische voor-

ouders, van Spinoza op z'n huis, van Napoleon op z'n stoel

en z'n werkkamer, Hoe menige biographic van een dichter

of geleerde vermeldt niet veel anders dan omgevings- en

ruimtefeiten waarin de betrokkene, voor zoover de descriptie

ze los van hun verweving met de persoon ,,zelf" opneemt,

een mensch als ieder ander is geweest! En waar ligt in die

gevallen de geheime kracht die lezers trekt anders dan in

het bevroeden van een binnenstroom, die op al het verhaalde

ook al zijn het de simpelste feitelijkheden, z'n betoovering

giet?

Er is ook een biographie van meer dan individueel leven.

Het op elkaar betrokkene, in elkaar gestrengelde der groeps-

en volksgemeenschappen teekent een figuur van eigen

gestalte, waarvan de silhouetten op tijd en ruimte vallen.

Geschiedenis van een volk is een zaak die de directe aan-

schouwing te buiten gaat, evenwel is ze noch zonder plaats-

ruimte noch zonder ruimteaanduidingen schrijfbaar ^), Een

historische plek, een dag der herdenking zijn de sporen die

een herinnerende menschheid in het monotoon en mateloos

tweeledig schema als zichzelf bewarend afdrukt. Men spreekt

van het relatieve van een jaartelling, van de historische

onjuistheid van haar gepretendeerden aanvang, van de

eenmaal onvermijdelijke noodzakelijkheid, ergens de telling

te beginnen. Evenwel is in ons beeld der verleden tijden het

getal bij wijze van wezensmoment ingevoegd en het zou óns

historisch aanschouwimgsschema geheel verwarren, met

ab urbe condita of Olympiaden te beginnen: zoo innig is de

' samenhang van het historisch feit met z'n coördinaten. Dit

^) Vgl. Jonas Cohn, Logos XII, 1, 57 (Ueber einige Grundfragen

der Psychologie): . . . gibt es keine Biographie ohne ein algemein

beherrschbares System von Orts- und Zeitbestimmungen, ohne Chro-

nologie und Topographie.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen