VU Magazine 1972 - pagina 198

Verwijt in Morsgat 'Wij zijn afgedankt' Op één na zijn alle hervestigingsprojecten in West-Transvaal gecentreerd rond de stad Rustenburg, een honderd kilometer ten westen van Pretoria. Rustenburg is één van de voornaamste gebieden voor citruscultuur van Zuid-Afrika en heeft belangrijke uraniumen platinamijnen. Rond deze stad liggen drie van de slechtste nederzettingen van het land: Morsgat, Rietspruit en Ledig. De andere nederzetting. De Hoop, ligt in de buurt van Lichtenburg, meer naar het westen en niet ver van de grenzen met de Kaapprovincie en Botswana. De bedoeling van De Hoop schijnt te zijn om alle 'overtollige Afrikanen' uit de kleine steden binnen een straal van ongeveer 150 km op te nemen, met inbegrip van Potchefstroom, Ventersdorp en Delareyville.

Morsgat Morsgat ligt ruim 100 km ten noordwesten van Rustenburg. Een jaar na de oprichting stond het nog op geen enkele officiële lijst van woonoorden. Volgens persberichten van oktober 1969, veranderde het Departement van B.A.D. de naam in Modikwe. De minister, mr. Botha, verklaarde dat de oude naam vanwege de betekenis, net als Stinkwater en Limehill, wat ongelukkig was! Toen ik in maart 1969 de nederzetting voor de eerste keer bezocht, moest ik me bijna een pad door het struikgewas kappen om de tenten ook maar te kunnen zien. Over de weg die op een paar meter afstand ligt, zou je er gewoon langs kunnen rijden zonder het te merken. Het hele gebied was bedekt met dicht struikgewas waartussen honderden tenten stonden. Het was volkomen onmogelijk om uit te maken hoeveel er waren, omdat het zo dichtbegroeid was, maar de inwoners zeiden dat er ongeveer vijfhonderd gezinnen woonden en dat het perceel dat het laatst in gebruik genomen werd nummer 543 was. Het was nauwelijks te geloven, dat zoveel mensen onder dergelijke omstandigheden konden leven. Er stond in die tijd niet één gebouw, alleen de tenten en een paar krotten die er uit zagen als stapels oude golfplaten, maar waar in feite mensen woonden, of er hun eigendommen in opgeslagen hadden. 42

Onzeker Zij vertelden dat het hen verboden was te bouwen, omdat het Departement voor Bantoezaken nog niet zeker was wat de bedoeling was; of het Departement huizen zou bouwen, of dat de mensen verplaatst zouden worden naar een ander woonoord, óf zelf hun huizen zouden moeten bouwen. Een aanwijzing voor de verwarring bij het Departement was het feit dat de stukken grond die uitgegeven werden, het midden hielden tussen een woonoord-perceel en een perceel in een 'dichtere nederzetting'. De eerste mensen kwamen aan op 3 december 1968. Toen ik er ging kijken was er geen winkel, geen kliniek, geen toiletten en was de school ondergebracht in vier vierkante tenten. (Elke keer als ik zulke scholen zie word ik herinnerd aan de strikte eisen die door het B.A.D. gesteld worden aan scholen van de kerk. Elk jaar weer moet je formuHeren invullen over het aantal leerlingen, over het vloeroppervlak van de schoollokalen en de afmetingen van de ramen. Op de missiepost Amakhasi was het verboden een bepaald lokaal te gebruiken, omdat het niet voldeed aan de voorschriften van het Departement, maar tegelijkertijd werd er 3 km verder, in Limehill, aan twintig tot dertig leerlingen van de regeringsschool les gegeven in een tent.) Er was een waterput met een kleine handpomp die door een paar mensen rondgedraaid moest worden.

60 kilometer Al de mensen die ik sprak waren afkomstig van de leisteengroeven in Mazista, Doeradek en Chachalaza, ze hadden daar ook gewoond, op een paar honderd meter afstand van hun werk. Nu woonden ze er 60 km of nog verder vandaan. Een retour per bus kostte f 6 , of f 9,-, zodat de mannen slechts éénmaal in de veertien dagen of éénmaal in de maand naar hun gezin konden terugkeren. Sommige mensen uit Doeradek vertelden dat zij van tevoren niet gewaarschuwd waren. Op een morgen waren de vrachtwagens gekomen en daarmee waren zij meteen naar Morsgat gebracht. Niemand van hen kreeg een schadeloosstelling. j

In dit nummer een tweede fragment uit 'The discarded people', het boek van de r.-k. priester Cosmas Desmond, dat binnenkort in het Nederlands verschijnt onder de titel 'Het afgedankte volk'.

Hutten Gedurende de volgende maanden heb ik de nederzetting nog een aantal malen bezocht en elke keer was het weer meer deprimerend. De enige verbeteringen waren de bouw van een school en het aanbrengen van een behoorlijke pomp op de waterput. Hoe langer hoe meer mensen bouwden primitieve hutten, vele daarvan waren nog slechter dan de tenten. De klachten over allerlei soorten ziekten namen toe. Bij mijn eerste drie of vier bezoeken spraken de mensen vrijuit, maar bij mijn laatste bezoek schenen ze mij te ontwijken. Ik veronderstel dat dit te wijten was aan de aanwezigheid van twee auto s met blanken, waarvan er één door een verrekijker in de gaten hield wat er gaande was. Later hoorde ik van buitenstanders dat een aantal mensen door de politie ondervraagd

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen