VU Magazine 1975 - pagina 50

schappelijke arbeid, ook al stelt men tegenwoordig de eisen minder hoog dan in een daaraan voorafgaande periode. Om als universiteit instemming met het eigen bedoelen als wetenschappelijke instelling te vragen heeft niets vreemds. Voelt de betrokkene zich aan een andere universiteit beter op zijn plaats, niets let hem daar de dissertatie eerst voor te bereiden en daarna te verdedigen. Een goed proefschrift is overal welkom en een op het laatste ogenblik veranderen van universiteit is mogelijk. Hier staat tegenover dat een bewijsstuk van wetenschappelijke bekwaamheid, niet voor alles van principiële deugdelijkheid moet worden overgelegd. Het een steeds en strikt van het andere te scheiden, zou onjuist wezen. Dan wordt een verkeerde richting ingeslagen, doordat men licht wetenschap ontadelt tot een verfijnde geestelijke werkwijze, en daarentegen bij het hechten aan beginselvastheid het kritisch toetsen gemakkelijk prijsgeeft. De aard van het onderwerp brengt voor veel proefschriften met zich mede dat niet dadelijk met religie of ethiek verbonden problemen tot een oplossing moeten worden gebracht. Nu kan naar vanzelf spreekt men betogen dat steeds beginselkwesties opduiken en dat is ook wel waar. Zodra iemand zich op de kernbegrippen bezint, de verbanden wijder wil vatten, tot de achtergronden wenst door te dringen, is zulks het geval. Toch zijn er juridische, historische, letterkundige, natuurwetenschappelijke of sociologische dissertaties, die eerst dankzij kunstgrepen een in de gebruikelijke zin van het woord principiële zijde zullen vertonen en hun getal neemt eer toe dan af. Tevens worde bedacht dat de wetenschap zoekend en tastend haar weg kiest, dat de dwaling van heden - naar een veel gebezigde uitdrukking - de waarheid van morgen zijn kan, dat ook het omgekeerde zich voordoet, dat het denken en onderzoeken beide op weg zijn, en dus ruime vrijheid moeten worden gegund. Nadrukkelijke overweging verdient dat wetenschappelijke verhandelingen, die zich vierkant keren tegen tot dusver door chris-

telijke vorsers aangehangen gedachten, omdat zoals werd opgemerkt het wetenschappelijke en het principiële reeds voorzichtig uitgedrukt niet steeds en strikt te scheiden zijn, werkelijk een bekwame verdediging behoeven. Ook moet men niet te ongerijmde veronderstellingen maken: het is bij goede trouw - die men op wetenschappelijke terrein lang mag aannemen - ondenkbaar dat uitgesproken antireligieuze, dat duidelijk antichristelijke dissertaties zullen worden verdedigd. Deze kunnen als het nodig mocht zijn - ondenkbaar is bijna dat zij in overleg met, zo niet onder leiding van de promotor, wiens rol groot is, geschreven zouden zijn worden geweerd. Een sterke wetenschappelijke bezetting van faculteiten en subfaculteiten met lieden die principieel vermogen te denken, werkt intussen te dezen het bevredigendst. Aldus wordt ook de wenselijke geestelijke openheid zo veel mogelijk bewaard. Uit het opgemerkte volgt dat ik het verdwijnen van de verplichting voor hen die promoveren te verklaren dat zij met de grondslag instemmen, voor mijn rekening neem. Wat voor gevolgen heeft dit standpunt voor proefschriften, die de meeste deining verwekken, geschreven als ze zijn door geestverwanten en zich bewegend op de terreinen waar de gevoeligheid soms groot is: rechten, psychologie, medische ethiek, of ook in de regel bijzonder groot moet heten: theologie. Het wekt naar zich begrijpen laat onrust, als een leer over gezag en vrijheid wordt voorgedragen, die van gangbare opvattingen weinig heel laat, als een psychologie 'ohne Seele' troef is, als van de onaantastbaarheid van het menselijk leven weinig meer overblijft en het doden van de vrucht zowel als van de overjarige stelselmatig verdediging verkrijgt. Ook hier rust de zwaarste verantwoordelijkheid op de promotor - tegenwoordig vaak door anderen terzijde gestaan - en op de promotie-commissie die namens het college van decanen de doctorale graad toekent. Geen moeilijkheid is erbij aanwezige bereidheid zich op de grondslag van het Evangelie

te stellen. In de regel zal aan de toelaatbaarheid van het proefschrift niet worden getornd. Bij theologische dissertaties is het wel zaak bij de voorbereiding op de kerkelijke gevolgen te wijzen die het betoog voor de schrijver kan hebben: een luthers predikant verdedigt de calvinistische avondmaalsleer; een gereformeerd theoloog voert het pleit voor de kerkbeschouwing van Vaticanum II. Het is mogelijk dat een theoloog met betrekking tot bepaalde punten van de geloofsbelijdenis van het Nicaeno-constantinopolitanum aarzelt. Ik zou de doctorsgraad willen toekennen, met nadrukkelijke publieke vermelding van de punten welke het betoog voor anderen niet wetenschappelijk wel leerstellig onaanvaardbaar maken. Het komt mij gewenst voor dat omtrent het principieel standpunt van de desbetreffende faculteit en meer nog omtrent dat van de promotor als de meest 'aansprekelijke' figuur geen onzekerheid wordt gelaten. Overigens acht ik dergelijke fundamentele afwijkende proefschriften tot de zeldzame verschijnselen te behoren. Zij die als hoogleraren en lectoren, ruimer als wetenschappelijke staf de universiteit dienen, hebben behoudens de gevallen dat zij ontheffing verkregen - wat niet vaak het geval is - hun instemming - welke uitdrukkelijk wordt gevraagd - met wat de universiteit zich op de grondslag van het Evangelie ten doel stelt, betuigd. Van hen hangt dus af of de Vrije Universiteit zal blijven wat zij tot op heden was. Wetenschappelijk werk is hard; Tiet valt dikwijls tegen. Wat is meer verklaarbaar dan dat men zich soms door gevoelens van teleurstelling laat overmeesteren en daaraan ook in het publiek uiting geeft? Maar ook, wat mag begrijpelijker heten dan dat men telkens opnieuw begint en in openheid leerlingen vormend zonder nodeloze strakke binding omdat er een onlosmakelijke gegrepenheid is, zich geheel inzet voor het zoeken naar waarheid? Met als uiteindelijke winst dat ook zij die enkel kriüek oefenden gaan inzien de Vrije Universiteit onbillijk te hebben beoordeeld.

Kuperus Assurantiën b.v. De vertrouwde zaak, die U kan informeren en adviseren in geval van

• ALLE VERZEKERINGEN • FINANCIERINGEN • AAN- e n VERKOOP HUIZEN EN PRAKTIJKEN BREDIUSWEG 20

4

BUSSUM

TEL. 02159-14641 (4 LIJNEN)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen