VU Magazine 1975 - pagina 115

Haan: Dan krijg je een teruggang in de produktie, of de produktie blijft gelijk, want de produkten die hier aan kritiek blootstaan worden - ik zeg maar wat - geëxporteerd naar de ontwikkelingslanden. Het gaat erom dat een bedrijf z'n afzet kwijtkan. Als het grote bedrijfsleven spreekt over de onmogelijkheid van het Europese investeringsklimaat en ze trekken allemaal naar Brazilië of Zuid-Afrika, wat hebben wij

door de zich steeds sneller ontwikkelde energievraag. De vanzelfsprekendheid, waarmee je je altijd naar de vraag zou moeten richten, kun je dus ook aan de aanbodkant ondergraven door te zeggen: laat ik het aanbod meer restrictief (= beperkend) opbouwen en dan moet de vraag zich maar binnen dat patroon gaan voegen. Opschoor: De gang van zaken rond de kernenergie is misschien toch ook een voorbeeld van de macht van twee of drie. Eén van de dingen die bij het totstandkomen van het beleid blijkbaar een rol gespeeld hebben, is het tamelijk emotionele appèl geweest van enkele duizenden mensen die weigerden de zgn. Kalkar-heffing te betalen. Je kunt dus meewerken aan een ombuiging van de gedachtenvorming daarover. Haan: Maar gegeven is in dit voorbeeld dan wel, dat je een redelijk zinnige regering hebt. In andere landen zijn die paar duizend lang niet genoeg.

dan bereikt? We moeten, wanneer we met dit soort dingen bezig zijn, goed doordrongen zijn van deze vaak bijna demonische tendenties, die je niet omver krijgt in onze maatschappij en waarvoor we behoorlijk zwaar geschut in stelling moeten brengen. Goudzwaard: Het kan zijn, dat er met elkaar maar vijf of tien procent kans is, dat je de economie naar een wat andere richting kunt buigen, maar ik zou zeggen, dat die kans niet bepaalt of je het wel of niet moet doen. 't Is natuurlijk wel een reële vraag: hoe krijg ik het grootst mogelijke effect van wat ik doe?

Aanbod beperken In het gedeelte van het gesprek dat handelde over energievoorziening en -gebruik, viel het accent evenzeer op de spanning tussen wat men als individuele consument kan doen en wat de orde 'voorschrijft'. Opschoor bracht een geval in Noord-Holland ter sprake. 'In verband met de energiecrisis was men er daar in geslaagd de energieconsumptie drastisch te beperken. De beloning daarvoor was, dat de energiebedrijven de prijzen gingen verhogen. Dus daar zie je weer: wanneer je individueel je best doet, dan loop je de kans tegen een structuur, die rendabel wil blijven, op te botsen. Je zuit méér moeten zeggen dan: ieder moet in zijn klein hoekje doen wat goed is. Kennelijk moeten ook de producenten of de markt aan banden worden gelegd.' Goudszwaard: Je kunt ook het aanbod aan banden leggen. In de discussie rondom het al dan niet overgaan op kernenergie is dat een belangrijk punt. De tijdelijke stop op het inwerkingstellen van nieuwe kerncentrales is een positief te waarderen zaak. Kennelijk wil men het energie-aanbod niet laten dicteren

Goudzwaard: We komen steeds op de heersende economische orde terecht en die is ook van groot belang, maar ik zou willen aanknopen bij een heel vanzelfsprekend gevoelen, dat bij iedereen kan leven, namelijk, dat wanneer wij in de keuken de geyser een dag onnodig laten aan staan, dat een schadelijke invloed heeft - al is het maar een heel klein beetje op de hoeveelheid energie die we nog hebben. Er ligt rechtstreeks een relatie tussen wat we als individu doen en wat er uiteindelijk in de wereldsamenhang gebeurt. Dat zou ik niet helemaal willen omverkegelen, want als je alle problemen gaat herleiden tot problemen van de maatschappelijke orde en er dan vervolgens bij denkt: daar is dus niks aan te doen, dan heb je ai getekend voor de machteloosheid. Opschoor: Ik geloof dat het individueel versoberen een hulpmiddel kan zijn; een soort van 'oefening', zoals de Raad van Kerken het heeft genoemd, in een veel meer omvattende nieuwe levensstijl. Dat betekent dat ik, wanneer ik m'n geysertje heb lager gezet, eraan ga werken dat de industrie hetzelfde doet. Daar zou je dan, wat ik daarnet noemde, de macht van twee, of drie op kunnen loslaten. Je kunt met een groep aan de slag gaan en soms werkt dat; soms ook niet. Er moet niet worden gesuggereerd dat de consument de schuld van alles is. Haan: Nee, dat is juist. Ik vind weer wel, dat de orde meer in het gezichtsveld moet komen dan gebruikelijk is, al was het alleen maar omdat de enkeling verantwoordelijkheid heeft als medebouwer aan die orde. Goudzwaard: Helemaal juist. Dat is misschien te illustreren aan het 'wegwerptevenspatroon'. Daarvan zijn we gemakkelijk geneigd te denken dat het een uitvinding is van de industrie, die meent dat het produceren van wegwerpflessen en dergelijke rendabel is. Het heeft echter zeer nauw te maken met onze levensstijl en dan met name met het tijdaspect daarvan. In het boekje 'Toekomst en tijdgebrek' wordt door Lindner uiteengezet dat (in tegenstelling tot wat economen hebben aangenomen) het consumeren van veel goederen onze schaarste aan tijd kan ver25

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen