VU Magazine 1976 - pagina 467

uu magazjme 25 van de eerste twee bij vele communisten, moeten wij het communistisch beginsel, dat aan het leven en de persoonlijkheid richting geeft en die dus beheerscht, afwijzen." De toon van dit artikel over het communisme is anders, dan die in de vooroorlogse A.R.-pers (en De Standaard tijdens de oorlogsjaren). Wat vooral opvalt is de afwezigheid van het thema geloofsvervolging. In C.P.N.-kring w i l men na de oorlog duidelijk van dit imago af. Zo verschijnt in 1948 in Politiek en Cultuur een artikel over de Orthodoxe kerk in de Sowjet-Unie, aan de hand van een door dr. P. Hendrix gehouden lezing in Groningen. P. en C. merkt op dat het aantal lidmaten van de Protestantse kerken in de S.U. thans (1948) 4.000.000 bedraagt (tegenover 150.000 in 1917), verdeeld over 3.000 kerken. Na de revolutie in 1917 zou — volgens dit artikel — de eerste jaren er groot wantrouwen jegens de kerk hebben geleefd bij „de jonge Staat", maar gaandeweg veranderde dit. In 1929 wordt het verstoren van kerkdiensten strafbaar gesteld. In de grondwet van 1936 wordt de vrijheid tot beoefening van de godsdiensten gegarandeerd naast devrijheidvan anti-godsdienstige propaganda. ^ Stalin zou persoonlijk zelfs ingegrepen hebben om een amendement te verhinderen waarin aan de geestelijkheid het stemrecht werd ontnomen. loH Hitler

„Geen ogenblik heeft de keri< geaarzeld bij de inval van Hitler in de Sowjet-Unie", aldus dit artikel, „Godsdienstige Sowjet-burgers streden moedig zij aan zij met de ongodsdienstige tot aan de overwinning." Men moet duidelijk onderscheid maken tussen de marxistische levensbeschouwing, die naar haar aard materialistisch en atheïstisch is, en daarnaast het feit, dat iedereen het recht heeft zijn eigen godsdienst te belijden... Uit de preken die gepubliceerd zijn, kan men constateren, dat het in de kerkken vrijstaat de marxistische levensbeschouwing te bestrijden. De clerus heeft actief en passief kiesrecht en geestelijken zijn ook reeds in openbare functies gekozen." Het beeld is mooi, té mooi voor de werkelijkheid in de Sowjet-Unie, maar als een bestrijding van godsdienst kan het P. en C. artikel toch niet worden aangemerkt. Daar w i l de C.P.N, niet aan, evenmin als andere Westeuropese communistische partijen. De Russische communisten vertonen veel sterkere neigingen in die richting. Trouwens een enkele Westeuropese communist ook. April 1955 bevat Politiek en Cultuur in de rubriek „Vragenbus" het volgende stukje: L B. te A. (België) vraagt waarom de Communistische Partij „zich niet de moeite getroost de filosofische basis waarop zij berust verder wetenschappelijk uit te diepen." Hij pleit voor „atheïstische propaganda" als een strijdmiddel dat weliswaar van ondergeschikte betekenis is, maar toch niet verwaarloosd mag worden. Zijn de moderne theoretici soms bang voor een polemiek met de religie!^' Het P. en C.-antwoord luidt: „Wij hebben in het augustusnummer van 1 9 5 4 een hoofdstuk uit een boek van R. Garaudy overgenomen onder de titel,,Marxisme en godsdienst", waarin duidelijk werd aangetoond dat de marxisten steeds alle werkers hebben opgeroepen voor de strijd tegen onrecht en onderdrukking, zonder hun godsdienstige opvattingen te kwetsen en dat anti-clericalisme en

POLITIEK EN CULTUUR maandschrift

onder r e d a c t i e

van;

K. Beujtem«ker, J . W . d . G r o o t (arts). Mr. A . S. d. Lii«uw Uitgever „ P e g » ï u s " - Homonyrir»»* 5 - A ' d a m - C . Giro 1 7 3 1 2 7 - tevens adres van redactie en adm. Copy In t* n n d a n voor da 1 OAe ran Im^r* m*fln(t. P r ^ p*t numin*r 1 5 cmnt, Ewr icoarlul l 0.50. per t«»r f 2 . ~ , A I Ï M M •00»u«b«t.

2de Jaargang N o . 9

—

September

1936

EEN WOORD AAN DE LEZERS REDAaiE M e t d i i September-nummer verschijnt ons tijdschrift v o o r h e i eersl in groter omvang, en onder een nieuwe naam. H e i is onze bedoeling, indien ons plan tot uitbreiding van het lezerstaJ t o t vierduizend slaagt — en wij d o e n nogmaals e e n b e r o e p o p d e vrienden, die ons daarbij wiHen h e l p e n ! — von Januari 1937 af regelmatig in d e o m v a n g van 64 pagina's per maand te ver-

bestrijding van de religie niet hetzelfde zijn. in het decembernummer brachten wij een artikel uit Komsomolskaja Prawda „ D e absolute onverenigbaarheid van wetenschap en godsdienst" om de reactionaire rol van de godsdienst, vanaf het begin van haar ontstaan in het licht te stellen, tegenover de vooruitstrevende rol van de wetenschap. M e n kan dus niet zeggen dat P. en C. dit vraagstuk uit de weg gaat. Hoe zouden wij echter een „polemiek met de religie" moeten voeren zonder in het anticlericalisme te vervallen, dat de arbeidersbeweging zo dikwijls parten heeft gespeeld? M e n polemiseert niet met een reactionaire ideologie, men bestrijdt deze in haar beweegredenen, concrete uitingen, men ontmaskert de dragers ervan door hun handelingen te toetsen aan de zich ontwikkelende situatie, aan de belangen van de vooruitgang, de bevrijding van de mens van uitbuiting en oorlog. (...) Een tweede taak, die P. en C. in verband met de godsdienst heeft, is het versterken van de band tussen alle vooruitstrevende krachten in de maatschappij, waarvan de eenheid van de arbeidersklasse de grondslag is. Ook hieruit volgt dat een bestrijding van de godsdienst op zichzelf, in het luchtledige beschouwd, verkeerd en schadelijk is. Het artikel „Marxisme en godsdienst", waarnaar verwezen wordt, is een hoofdstuk uit het boek van de Franse communistenleider Garaudy „De Kerk, het Communisme en de Christenen" van 1949. Garaudy (in 1970 uit de partij gestoten, communist en christen, zie VUMagazine mei '76) begint dit thans 27 jaar oude artikel met de woorden: „Onze houding ten opzichte van gelovigen is geen tactiek van het ogenblik, voortkomend uit beginselloos opportunisme. Zij is nauw verbonden met onze opvatting van de godsdienst." En dan wijst hij evenals ir. Struik in '37 deed naar Leninsopsteluit De Proletariërvan 1909. Engels wordt aangehaald en ook Stalin in 1913: „Ons program behelst een punt over de gewetensvrijheid. Volgens dit punt hebben alle groepen van individuen het recht elke godsdienst te belijden: het katholicisme, de orthodoxie enz. Wij zullen tegen elke onderdrukking van godsdienst opkomen, tegen de vervolging van de orthodoxen, de katholieken en de protestanten." Maar betekent deze houding dan geen filosofische i n consequentie? vraagt Garaudy ('49) zich af. Z'n antwoord is ontkennend. „De godsdienst is een particulierezaak ten opzichte van de staat." „Onze houding als marxisten is inderdaad openlijk en

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen