VU Magazine 1976 - pagina 243

1^ magazine 21 met ja of nee op te houden. Bovendien zoudt u dan al heel erg snel bevrijd zijn uit deze ruimte. Twee vragen, namelijk: de maatschappij-hervorming als taak van het onderwijs öf de vraag; vind je dat er maatschappij-hervormingen plaats moeten vinden, worden zo snel door elkaar gehaald. Daardoor worden er ook vaak conclusies door elkaar gehaald, omdat de vraagstelling niet helemaal zuiver in een discussie op tafel komt. Dat is een punt waaraan w e vanmiddag moeten proberen te ontkomen. Daarom benadruk ik — en ik neem aan dat het voor dit gezelschap compleet overbodig is — voor alle duidelijkheid nog even dit punt: het is onzin om de vraag ontkennend te beantwoorden ten aanzien van de maatschappij, w a n t je kunt geen hervorming tegenhouden. Elke maatschappij-ontwikkeling betekent een stuk evolutie en het lijkt mij, dat nu juist een van de aantrekkelijkheden van het mens-zijn is, dat dat ons allen gegeven is. Maatschappelijke ontwikkelingen, maatschappelijke hervormingen — en u kunt daar nog veel mooiere kreten voor gebruiken — kun je niet tegenhouden. Onderwijs zal ook door die maatschappelijke hervormingen op een gegeven moment gevormd worden. Daar zijn w e met z'n allen steeds mee bezig elke dag weer. Als men ergens bezig is met die maatschappelijke hervormingen te vertalen in het onderwijs, dan is het, lijkt mij, in dit gebouw. Waar gaat het dan w é l om? Ik dacht dat w e twee zaken heel scherp moesten onderscheiden. De ene weg: moet het onderwijs maatschappij-hervorming als doelstelling meekrijgen? De andere weg: mag onderwijsbeleid bepaalde voorwaarden scheppen voor doelstelling en die parlementair zijn goedgekeurd?

Voorwaarden-scheppend Ik kreeg het voorbeeld van de minister aangedragen. Als je zegt: handvaardigheid voor zowel jongens als meisjes, dan is dat voorwaarden-scheppend. U hoort mij niet zeggen waar mijn voorkeur ligt. U kunt daar uw gedachten over hebben, maar het is voorwaarden-scheppend. Wat dat betreft, zijn er nog veel sprekender voorbeelden aan te geven. De achterstand-situaties. Het beleid daarover behoeft veel aandacht en enthousiasme. Niet zo maar enthousiasme vanwege het feit dat je daar zo lekker iets kunt gaan doen, maar met het oog op die eerlijke kansen. Maar (en ook daar is weer een voorbeeld uit de praktijk te zien waar de wegen uit elkaar kunnen gaan lopen) je zult dan moeten gaan definiëren: wat versta ik onder een achterstand-situatie. Daar zijn verschillende interpretaties aan te geven. Het is een beetje misbruik maken van het feit dat ik hier mag spreken, maar achterstand-situaties zijn niet alleen te koppelen aan inkomen. Het blijkt, dat er op dit moment een heel andere oorzaak steeds meer naar ons toekomt. Op dit moment is in Nederland één op de zes gezinnen in echtscheidingen gewikkeld. Als je dat uitlicht op de jonge gezinnen, dan blijkt het één op de vier gezinnen te zijn. Ik vind dan, dat daar duidelijk sprake is van een achterstand-situatie, want daar komen emotionele spanningen uit voort voor de kinderen en dat heeft repercussies op de mogelijkheden van die kinderen om zich te ontplooien. Nu zou je kunnen zeggen, wanneer je zo'n statistisch cijfer onder ogen krijgt: daar zullen w e dan maatschappij-hervormingszaken op moeten projecteren. Zouden w e er niet zijn, wanneer w e het huwelijk zouden afschaffen. Ikgeloof datniemanddieveronderstelling zal opperen als remedie tegen de achterstand-situatie.

Niet controversieel De overheid zal dié zaken in haar beleid in haar aanpak

moeten opnemen, die niet controversieel zijn. We moeten ons realiseren, dat het juist in het onderwijs, niet gaat om een meerderheid van bij voorbeeld 52 procent. Als dat bij andere zaken misschien nog zou kunnen opgaan, het gaat niet bij onderwijs. Onderwijs, het onderwijsbeleid moet voorwaarden-scheppend zijn. U zult vragen: hoevertaaljedatdanverder?Hetzijn mooie kreten, maar hoe krijgt dat dan vlees aan de botten? A l s j e het zou gaan vertalen, dan heb ik geen moeite met „voorwaarden-scheppend". Ik vind dat een essentiële taak. Als er doelstellingen gesteld zijn, dan zullen die de voorwaarden-scheppende kant uit moeten gaan, maar ze zullen niet actief in maatschappij-hervormingszin een rol moeten gaan vervullen. Hervorming is overigens iets anders dan revolutie; ik daag u uit dat zichzelf bij uw gedachtenvorming steeds weer te realiseren en onderscheid te maken tussen die begrippen. Want als er daarnet al op tafel is gelegd, dat een mammoetwet toch duidelijk een stuk beleid is geweest, dat het een en ander heeft veranderd en als u ziet wat er in het lager beroepsonderwijs aan de gang is, dan is daar w e l wat gebeurd, alleen moet je onderscheid maken. Je kunt juist daar zien, dat een gedachte die zich heeft ontwikkeld namelijk dat er langere initiërende opleidingen nodig zijn in het parlement dan ook de meerderheid heeft gekregen. Inderdaad is het zo, dat vroeger onderwijs vanuit het departement eigenlijk alleen maar het geld verdelen omvatte. Hetwas geld-verdelend beleid. Vanuit die sfeer redenerend kun je niet stellen, dat je voorwaarden-scheppend moet gaan werken en datje daar het parlement niet bij nodig zou hebben. Je kunt dat niet doen over de politiek heen; over je eigen politieke partij heen. Het is heel wat anders, wanneer de voorwaarden geschapen worden vanuit de maatschappelijke veranderingen die je wilt gaan stimuleren; wanneer je probeert om niet alleen je eigen gedachten ten aanzien van de toekomst van het onderwijsbeleid tracht te vertalen voor je zelf, maar dat ook voor anderen te gaan doen. Ik hecht eraan om te zeggen, dat ik vind dat onderwijs bepaald geen experimenteerveld zal mogen zijn om maatschappij-vernieuwingen u i t t e proberen; om te kijken wat daar voor effect te oogsten is op de langere termijn. Bemoeienis van de politiek met onderwijs: natuurlijk, w a n t o n d e r wijs is een politieke zaak. Maar het is niet zodanig dat via onderwijs maatschappijhervormingen tot stand gebracht mogen worden die de beleidmaker, te weten de minister van onderwijs, tot stand wenst te brengen. Nog een opmerking. De minister heeft ongetwijfeld een blanke ziel, daar ben ik van overtuigd, maar hij is geen onbeschreven blad. Met alle respect en zonder bijbedoelingen, meld ik dat. De minister heeft veel gesproken en de minister heeft veel geschreven en dat verheldert alleen de situatie. Aan duidelijkheid is op een aantal punten in ieder geval weinig te wensen. De m i nister heeft gesteld, dat het zijn welbewuste tactiek is, om eerst de discussie over de maatschappelijke uitgangspunten van het onderwijs op gang te brengen, ten einde daarna de vrijheid van het onderwijs aan de orde te stellen. Hij heeft ook meegedeeld, dat hij een typisch socialistische visie in de Contourennota heeft neergelegd, trouwens niet alleen in die nota, maar eigenlijk in zijn ganse arbeid. Hij heeft gezegd: daar ben ik voor ingehuurd. De minister erkent, dat hij ingrijpende maatschappelijke hervormingen nodig heeft om de fundamentele hervormingen vanuit de andere invalshoeken, vanuit zijn politiekevisie, te realiseren. Hij heeft ook geschreven dat uitgangspunten van het onderwijs uitdrukking moeten zijn van de veranderingen die men in de samenleving

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen