VU Magazine 1977 - pagina 170

yH magame 36

Komen we van de verzuiling in de vertrossing? door dr. L. J. M. ter Steeg

In het weekblad De Tijd van 28 januari jl. — dus een week voordat dr. Gerard Dekker aan de Vrije Universiteit zijn inaugurele rede hield over de vertrossing van godsdienst en kerk — luchtte B. Boeker zijn hart over ,,het verval van het Nederlandse katholicisme". Dekker heeft zich in zijn beschouwingen bewust beperkt tot de reformatorische kerken in Nederland. Hij uitte wel het vermoeden dat er ook in de katholieke kerk tekenen van vertrossing aan te wijzen zouden zijn. In zijn typering van het verval van het Nederlands katholicisme gebruikt Boeker de term ,,vertrossing" niet, maar enkele van de verschijnselen die hij meent te kunnen signaleren zouden een bevestiging kunnen vormen van Dekkers vermoeden dat ook de katholieke kerk niet immuun is voor vertrossing. Met Böckers situatieschets is zeker niet alles gezegd. En zijn toon had wat mij betreft wat minder schamper mogen zijn. Ik betwijfel ook, of het signaleren van soortgelijke verschijnselen door Boeker en Dekker bij beiden ook steeds tot dezelfde diagnose en tot een aanbeveling van dezelfde therapie zou leiden. Maar het gaat me nu niet allereerst om de geneesmiddelen; eerst is een beschrijving van de verschijnselen van belang. ,,Het ziet ernaar uit", aldus Boeker, „dat de katholieke kerk in Nederland een even verbrokkeld beeld gaat vertonen als de reforOp verzoek van VU-magazine gaat dr. Louis ter Steeg in op het omslagverhaal van februari '77, „Vertrossing van godsdienst en kerk". Dit verhaal ontstond op basis van een openbare les, die dr. Gerard Dekker, godsdienstsocioloog aan de VU, op 4 februari hield. Dr. Ter Steeg (geboren in 1936) is filosoof. Hij is studie-secretaris van het Katholiek Studiecentrum voor Geestelijke Volksgezondheid, dat als tiende publicatie in zijn reeks „Geestelijke Volksgezondheid" de openbare les van dr. Dekker uitgaf (bij Ambo). Van 1968 tot 1972 was dr. Ter Steeg secretaris en perschef van de Bisschoppenconferentie van de r.-k. kerk in Nederland. Hij is onder meer bestuurslid van Pax Christi. Hij publiceerde vorig jaar: „Een geknakt riet niet breken. Over falen en menselijk tekort" (Ambo) en is presentator van het KRO-televisieprogramma „Napraten op donderdag". Op 10 maart jl. werd in dat programma aandacht besteed aan vertrossing van godsdienst en kerk.

matorische kerken. Ter ene zijde kleine groepen maatschappelijk geëngageerden, vrijzinnig in de leer, laagkerkelijk in de liturgie (omdat maatschappelijke vernieuwing een te ernstige zaak is voor spel en versiering). Aan de andere zijde kleine hoogkerkelijke groepen die hun geloof in de eerste plaats liturgisch beleven (waarachter zowel vrijzinnige als rechtzinnige opvattingen schuil kunnen gaan). Daartussen een officiële kerk die voornamelijk dient als verzorger van nostalgische shows in de kerstnacht, eerste communies, rouw- en trouwdiensten en wat een katholiek zoal meer behoeft om zijn leven aan te kleden".

Verlegenheid Wat het werken aan een betere wereld betreft dat door de maatschappelijk geëngageerden in de kerk zo sterk bepleit wordt: Boeker wil de evangelische waarde daarvan niet in twijfel trekken, maar hij heeft de indruk dat het gepraat en gepreek daarover mede wordt ingegeven door verlegenheid met de verkondiging van de oude bovennatuurlijke waarheden zoals de verrijzenis van Christus, zijn goddelijke natuur, zijn aanwezigheid in de Eucharistie, de vergeving der zonden, het leven na de dood. Met die oude geloofswaarheden durft men haast niet meer aan te komen. Maar evenmin met konkrete politieke richtlijnen. Hier ziet Boeker dezelfde moeilijkheid als Dekker: „ Wat is een betere werelden hoe moeten wij daar naar toe? Liberalen, socialisten, christen-demokraten en conservatieven hebben daar allemaal hun eigen mening over, en dan zijn er nog tallozen die geen mening hebben. Het beroerde is dat al die meningen en niet-meningen onder de gelovigen vertegenwoordigd zijn; dus de kerk kan niet al te konkreet worden als zij over een betere wereld praat, op gevaar af diegenen van zich af te stoten die er andere konkrete voorstellingen van een betere wereld op na houden. Het gevolg is dat de kerkelijke verkondiging steeds waziger wordt, dat er steeds meer moeilijke woorden nodig zijn om te verbergen dat men niets te zeggen heeft".

Dr. L.J.M, ter Steeg

Deze schets schiet door naar een karikatuur en vertoont ook de ongenuanceerdheid en onbarmhartigheid die aan karikaturen vaak eigen is. Maar volkomen onherkenbaar is ze niet. Verlegenheid met de verkondiging van de oude geloofswaarheden is onmiskenbaar. Maar het gaat toch te ver het streven naar een betere wereld te zien als een middel dat aangegrepen wordt om van die nood .een deugd te maken. Dat doet zowel aan de eerlijke pogingen tot eigentijdse formulering van de kerkelijke leer als aan de authenticiteit van organisaties als Pax Christi, Justitia'en Pax en Vastenaktie te weinig recht.

Veelvormigheid Van de katholieke kerk in Nederland kan niet meer de suggestie van eenheid en eenvormigheid uitgaan die ervan uitging in de tijd van de verzuiling die achter ons ligt. Wij katholieken zijn bezig te leren dat veelvormigheid niet noodzakelijk verdeeldheid hoeft te betekenen. En dat geldt dan zowel voor de interne verhoudingen in Nederland als voor onze relatie met de wereldkerk en haar centrum in Rome. We hebben door ons recente verleden te weinig ervaring met .een positief gebruik van belevings- en meningsverschillen. Dat geldt zowel voor geloofsleer en liturgie als voor de moraal én de sociaalpolitieke stellingnames. Het kollektieve en eenvormige had niet alleenliet voordeel van de duidelijkheid, de zekerheid en de eensgezindheid. Het had ook het nadeel van de

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen