VU Magazine 1977 - pagina 407

i ^ magfmm9

Haken de christenen af in het arabische oosten? door dr. Antonie Wessels

De Libanese burgeroorlog nu ook wel ,,de oorlog van twee jaar (harb al-sanatayn) genoemd - van 13 april 1975 tot eind 1976 heeft de aandacht van de wereld gevestigd op de gefrustreerde relatie tussen christenen en moslims in Libanon. In dit artikel gaat het erom slechts één facet naar voren te halen: Hoe laat zich dit conflict gedeeltelijk in feite één tussen christenen en moslims, gedeeltelijk als zodanig voorgesteld, lezen tegen de achtergrond van de geschiedenis. Als men de historie van Libanon/Syrië leest wordt men getroffen door het feit dat deze zich steeds weer schijnt te herhalen. ,,Syrïé [d.w.z. zowel Syrië als Libanon] is het toneel dat van eeuw tot eeuw op de herhaling wacht van hetzelfde drama. Het is haar lot binnengevallen en veroverd te worden. Een lange opeenvolging van egyptische, assyrische, babylorüsche, griekse, romeiAse, arabische en turkse vreemdelingen zijn de makers geweest van de syrische geschiedenis.'' (W. B. Stevenson, The Crusaders of the East. Beirut 1968,1). Natuurlijk zijn een aantal van de namen nu veranderd, maar nog steeds laten zich bepaalde patronen aflezen. Een gelijkelijk fenomeen van feodale- en partij-conflicten die polariseren tot confessionele en godsdienstige tegenstellingen en botsingen. In de ene periode komt dat duidelijker uit dan in de andere. Het is bijzonder opvallend in de periode van de kruistochten en in de negentiende eeuw. Met alle verschillen ontdekt men heel wat paralellen tussen vroegere conflicten en de laatste burgeroorlog (die wij overigens hier niet uitvoerig kunnen analyseren). De paralellen tussen de bemoeienis van vreemde mogendheden in plaatselijke conflicten, de wapenleveranties, het moorden en mutileren van lichamen van slachtoffers en het begaan van allerlei soorten gruwelen. Het emigreren van christenen in tijden van crisis. Ook ziet men een treffende overeenkomst tussen globaal gesproken de maronieten aan de ene kant en de grieks-orthodoxen aan de andere kant in hun houding ten aanzien van het samenleven met de moslims. Sommi-

dr. A. Wessels

gen lezen de geschiedenis als een bewijs en illustratie dat het niet mogelijk is vreedzaam met de moslims samen te wonen, terwijl anderen diezelfde geschiedenis zien als het bewijs van het tegenovergestelde. Uit deze historie willen wij een greep doen om daardoor een kijk te krijgen op de huidige situatie.

De maronieten De maronieten ontlenen hun naam aan een monnik Maron (g^410t). Na zijn dood verhuisden zijn volgelingen naar een plaats nabij de rivier de Orontes. In de tweede helft van de zevende eeuw vestigden zich een groep maronieten in het noorden van Libanon wat hun permanente huis zou worden. Het is vooral Yuhanna Marun (707t), de eerste patriarch, die de stichter van de nieuwe maronitische ,,natie" is geworden. De maronitische kerk is een

zijtak van de syrisch-orthodoxe kerk. Hun taal was het aramees dat Jezus heeft gesproken en dat nog in enkele dorpen in Syrië gebruikt wordt. De maronieten stonden op slechte voet met de byzantijnen die in 694 hun klooster aan de Orontes rivier vernietigden. Een van de theologische redenen voor de vervolging waren hun ketterse opvattingen. Althans dat wordt gesuggereerd al ontkennen de meeste maronieten dat zij er ooit ketterse ideeen op na hielden. De bekende geschiedschrijver van de kruistochten, Willem van Tyrus, schreef,,De ketterij van Maron en zijn volgelingen is en was dat in onze Heer Jezus Christen van den beginnen slechts één wil en energie bestaat en bestond." Dat houdt in dat hij beweert, dat de maronieten monotheleten waren, dat wil z ^ g e n geloven in de éne godmenselijke wil in Christus. Een variant dus op het eveneens als ketterij beschouwde monofysitisme (de één godmenselijke natuur in Christus). Maronitische schrijvers hebben geprobeerd deze beschuldiging te weerleggen. Hun belangrijkste tegenargument is het concilie van Constantinopel in 680. Dat veroordeelde het monothelisme als ketterij, maar noemde de maronieten niet als een groep die deze ketterij zou hebben aangehangen. Hoe dit verder ook zij, de eeuwen door zijn de maronieten in nauw contact geweest met het westen. En dat niet alleen voor handelsdoeleinden, maar ook uit godsdienstige oogmerken. Een eeuwenlang proces van toenadering tot de rooms-katholieke kerk kwam in 1736 tot een culminatie-punt toen de maronieten een volledige unie met Rome aangingen. Toen de arabische moslims met de verovering van het Midden-Oosten begonnen, waren het de maronieten die zich verzetten tegen de arabische influx. Het schijnt trouwens, dat de kaliefen niet helemaal het strategisch belang van de bergen van Syrië en Libanon inzagen. Dat doet denken aan het woord van Ibn Khaldun, ,,De ara-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen