VU Magazine 1978 - pagina 406

1 ^ magazine 8 nemen van examens. Ze werd weggeroepen voor een telefoontje. Een zenuwachtige inspecteur van het onderwijs ('Ve» gereformeerde broeder nog wel.'"') bezwoer haar alsnog de Ariërverklaring te tekenen, want hij vreesde er last mee te krijgen. .,Trek uw document in. Iedereen heeft getekend." Als Gesina van der Molen vierkant weigert, wordt ze op staande voet als gecommitteerde ontslagen, In een oogwenk weet iedereen in het schoolgebouw ervan. Als ze opstapt, juichen de scholieren haar toe. Dan laat ze de tekst van haar weigering stencillen. Als illegaal document doet het daarna de ronde.

, , M a g een christen oorlog voeren?" Deze unieke vrouw is thans op 86-jarige leeftijd overleden. Hoogleraar in het Volkenrecht was zij aan de Vrije Universiteit van 1949 tot 1962. Ze was de eerste vrouwelijke professor aan de VU. indertijd ook de eerste vrouwelijke student, de eerste vrouwelijke gepromoveerde en bij het Internationale Hof van Arbitrage was zij de eerste vrouwelijke rechter. Vele malen ontmoette ik haar in haar villa in Aerdenhout tussen de bloemen en planten, een hartelijke, goedlachse vrouw, altijd bezig met een actie voor het een of ander. Streng-docerende taal kreeg je te horen wanneer je een volkenrechtelijk onderwerp aanroerde, maar al gauw ging ze dan weer over op een gezelliger onderwerp. Haar leven is bepaald door de vraag: .Mag een christen oorlog voerenV Dat was toen in 1914 Duitsland (Mitt Gott für Kaiser und Reich) en Frankrijk (Pour Dieu. pour la Patrie) zich op elkaar stortten: de eerste wereldoorlog. Het maakt een diepe indruk op haar. Ontstelt dwaalt ze langs de Schie in Rotterdam. Waarom protesteren de kerken niet? Het zullen deze vragen zijn, die haar uiteindelijk naar een hoogleraarschap in het Volkenrecht leiden. Die richting leek het eerst helemaal niet uit te gaan. Als dochter van een hoofdonderwijzer in Baflo mag ze naar de kweekschool. Ze wordt verpleegster, maar dat is haar lichamelijk te zwaar. Dan komt ze in de journalistiek terecht, eerst bij de Amsterdammer, later bij De Standaard. Ze woont dan een tijd bij prof. Anne Anema (,Jk heb toen nog de drukproeven gecorrigeerd van de brochure Leider en Leiding in de Anti-Re-

volutionaire Partij", vertelde ze me; dat was de brochure waarin Anema, Bavinck, F. A. Diepenhorst, Heemskerck en De Vries zich verweerden tegen Kuypers pogingen om alleen de baas te spelen in de a.r.p.). Actief lid wordt ze na 1918 van de Vereniging voor Volkenbond en Vrede. In haar vrije tijd gaat ze studeren, in 1929 doet ze haar doctoraal examen aan de VU en in 1937 promoveert ze bij Anema op een dissertatie over AlbericoGentili. ,,Wat heb je toch met die ouwe Italiaan," zei haar omgeving plagend. Maar voor Gesina van Der Molen was deze protestantse volkenrechtsgeleerde, voorloper van Hugo de Groot, die om geloofsredenen uit zijn vaderland moest vluchten, een lichtend voorbeeld. Na dertig jaar werd de dis-sertatie nog herdrukt, ,,Vrede door recht", is het idee. ,, Vroeger dacht ik - zo hen ik ook bij Anema opgevoed -als we nu maar een behoorlijke organisatie hebben voor een vreedzame oplossing van geschillen, als we nu maar een behoorlijke rechtsspraak hebben, en wat mij betreft de arbitrage erbij, dan zijn we er. Maar ik zou het nu niet meer zó sterk alleen in het volkenrecht zoeken als toen ik m'n dissertatie schreef," zei ze me in 1968. Een tweede wereldoorlog is er dan geweest, een bloedig dekolonisatieproces en de schokkende realisering dat een kleine, vooral blanke minderheid van de mensheid in weelde leeft terwijl elders een benauwende armoe heerst. ,,Naast de heerschappij van het recht zijn er nog allerlei andere dingen te regelen, zoals de economische structuur van de wereld - daar heb ik vroeger nooit zó bij stilgestaan - en het verdwijnen van de rassendiscriminatie. Dat vind ik een absolute noodza•kelijkheid. Als dat niet gebeurt, dan blijven de conflicten bestaan. Dat zijn allemaal dingen, die de laatste tijd pas gekomen zijn, naast het recht. In dat opzicht ben ik zeker minder eenzijdig geworden." Maar dat is ver na de tweede wereldoorlog, die de meest schokkende episode in haar leven zal worden.

Oorlog Op 10 mei 1940 opent ze 's morgens vroeg het raam van haar woning in Aerdenhout. De lucht is vol vliegtuigen met Duitse herkenningstekenen. ,,Oorlog', roept ze. ,Maar goddank, we staan aan de goede kant." En dat

was, wist ze. meer geluk dan wijsheid. Was niet kort tevoren nog een Brits vliegtuig neergeschoten, dat onze ,,neutraliteit" schond? De verzetsactiviteiten, samen met haar vriendin dr. Maria E. Nolte beginnen al vroeg. Ettelijke Joodse kinderen weet ze te redden uit handen van de Duitsers. Henk Hos en Wim Speelman (beiden gefusilleerd) halen haar in de redactie van Vrij Nederland. Eenmaal wordt ze samen met haar vriendin gearresteerd. Ze is dan 50 jaar oud. Vier weken zitten ze gevangen. Dan raken de Duitsers overtuigd slechts een paar lieve dames te hebben gevangen, bezig met onschuldig charitatief werk. De politieke ligging van hoofdredacteur Henk van Randwijk is niet geheel de hare. Hij verwacht in het na-oorlogse Nederland niets meer van kerk en christelijke politieke partijen. Gesina van der Molen wel. Ze bevordert dat Van Randwijk en Jan Schouten en later Bruins Slot een gesprek hebben maar het resultaat is vrij vruchteloos en ze verlaat de redactie. Zij kent de behoefte van de illegale a.r.p.-top aan een eigen blad en wanneer de gevangengenomen Wim Speelman van de verspreidingsorganisatie van Vrij Nederland in de nacht van 30 op 31 december 1942 uit de gevangenis in Haaren ontsnapt en haar opzoekt, legt 2ij, na een gesprek in Amersfoort, contact met Bruins Slot en Schouten. In haar woning aan de Klapheklaan in Aerdenhout wordt op zaterdag 30 januari 1943 besloten tot de oprichting van een nieuw illegaal blad: Trouw.

Geweld ,,Tante Lien" wordt haar schuilnaam in de Trouwgroep. Met het gebruik van geweld heeft het blad eerst moeite, maar vol te houden is dat standpunt niet. Het is Gesina van der Molen, die het plan opvat een overval te plegen op een Haags politiebureau om de ploeg van Johannes Post, die distributiekantoren kraakt, om aan bonnen te komen voor onderduikers, en bevolkingsregisters vernietigt, aan betere wapens te helpen. Soms weigerden de oude vuurwapens, waarmee men zich behielp voor de tijd van de wapendroppings. Een inspecteur van politie legt haar uit waar en in welke kast de dienstpistolen liggen en enkele dagen later wordt de overval met succes uitgevoerd. Mocht dat? In een brochure ,,Bezettingsrecht" zet Gesina van der Molen uiteen waarom verzet tegen de nazi's

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen