VU Magazine 1979 - pagina 195

Wl magazine 16

WJ magazine 17 ten komt vandaag nog te dichten, zo w o r d t ook gemeld. I 'n Groot verhaal 's middags in NRC-Handelsbiad ook over de grote demonstratie morgen in het Duitse plaatsje Gorleben, waar een opwerkingsfabriek voor kernafval zou moeten komen (de grootste investering uit de Duitse geschiedenis). De hele toekomst van de Duitse kernindustrie staat of valt met dit project, maar het verzet vanuit de bevolking is groot. Reeds zijn 80 cellen gereserveerd voor demonstranten. Premier Albrecht van de deelstaat Nedersachsen heeft een internationaal gezelschap fysici (vooren tegenstanders van kernenergie) naar Gorleben genodigd voor een discussie onder leiding van Von Weizsacker, ere-doctor van de VU sinds 1975. „Persoonlijk ben ik van mening dat niet iedere physicus naar de politiek zou moeten overstappen om daar actief te zijn. Wel zou iedere fysicus, iedere natuurwetenschapper in zijn dagelijks werk, ook bij zijn onderwijstaak, moeten wijzen op de politieke en maatschappelijke gevolgen van zijn handelen; er over moeten nadenken en er wei-doordachte zaken over moeten zeggen . . . " zei hij in de VU-aula na de ere-promotie (zie VUMagazine november '75).

De kranteberichten vandaag melden een geruststellend geluid van een woordvoerder in Harrisburg. De hoeveelheid vrijgekomen radio-activiteit was „zeer minimaal" geweest. En een zegsman van de „ M e t r o p o l i t a n Edison", de particuliere elektriciteitsmaatschappij verklaarde„/?/ef te verwachten dat er enig gevaar bestaat voor wie dan ool<". Trouw ontleent het bericht aan Reuter en DPI. De Telegraaf publiceert donderdag een bericht van Associated Press onder de ko'p„Kerncentrale zwaar besmet". Er w o r d t gesproken over „een vermoedelijk zeer sterke hoeveelheid radio-actieve straling", die gisteren zou zijn vrijgekomen. Dat klinkt heel anders. Maar schokkend nieuws acht het blad het bericht uit Harrisburg toch kennelijk niet. Het krijgt een plaatsje op pagina elf. De Volkskrant (bronnen AP en UPI) beschouwt het wel als voorpaginanieuws. Foto erbij. Maar de lezer krijgt de indruk dat het hier gaat o m een zaak die alweer achter de rug is. „Het bedrijf dat de kerncentrale beheert nam pas drie uur na het ongeluk contact op met de autoriteiten van Pennsylvania. Er wordt een onderzoek ingesteld naar de oorzaak van de vertraging. Het complex blijft verzegeld tot een onderzoek naar de oorzaken van het ongeluk is voltooid. Het Algemeen Dagblad wijdt een berichtje van slechts elf regels aan het gebeurde onder de kop „Radio-actief stoomlek". NRC-Handelsblad maakt 's middags melding van „tegenstrijdige verklaringen" over de ernst van het g e b e u r d e . „ D e crisis in de kerncentrale die op 15 kilometer afstand van de stad Harrisburg op een eiland in de rivier is gelegen, is nog niet overwonnen. Amerikaanse regeringsambtenaren wezen er hier gisteravond op dat er nog altijd radioactiviteit uit de reactor lekte". Maar overwegend is donderdag nog het beeld dat men de zaak toch wel onder de knie heeft. De honderden verslaggevers die tot vanuit Engeland en Japan kwamen aangesneld, treffen een verrassend kalme bevolking van Harrisburg en een al even bedaarde staf op de kerncentrale. „Er was een ongeluk, geen ramp," zo krijgen de reporters te horen. Vice president Herbein zegt: Dit ongeluk valt niet buiten wat gewoon is voor dit soort reactor. Het was niet onverwacht. Wel krijgen de verslaggevers o m elf uur 's morgens voor het eerst te horen dat enkele van de brandstofstaven woensdag zijn beschadigd. Maar zowel van de zijde van elektriciteitsmaatschappij als de toezichthoudende overheidscommissie, de NRC w o r d t het publiek verzekerd dat de temperatuur in de reactor zakt. Toch zijn niet alle Amerikanen gerustgesteld. Een groep van 332 vooraanstaande medici eist in een verklaring sluiting van alle Amerikaanse kerncentrales. De artsen willen bovendien met spoed de opstelling van een programma voor energie besparing en voor de ontwikkeling van alternatieve energiebronnen.

In de loop van vrijdag verandert het nieuws uit Harrisburg zonder dat overigens duidelijk w o r d t wat er precies aan de hand is. Een controle-vliegtuigje van de NRC neemt 's morgens waar dat er een wolk ontsnapt uit een bijgebouw van de reactor. Een stralingsniveau van 12 rem w o r d t gemeten. Zonder dat de NRC of de autoriteiten daarvan op de hoogte zijn blijkt dat de maatschappij drie kwartier lang radio-actieve gassen heeft geventileerd. Waarom is dat nodig?

Vrijdagmiddag 30 maart. De gouveneur beveelt evacuatie aan van zwangere v r o u w e n en kinderen beneden zes jaar.

Vrijdag 30 maart Degeruststellendetoonindeberichtenblijftvrijdag eerst nog aanhouden in de ochtendbladen.,,/Cer/?centrale lekt nog zachtjes na" bericht Trouw. „De autoriteiten achten het niet nodig om de omwonenden te evacueren". Wel w o r d t aangehaald dat de Commissie voor het toezicht op kerncentrales (NRC) het ongeluk kenschetste a\s „een van de ernstigste die we ooit hebben meegemaakt". Maar in NRC-Handelsblad is 's middags te lezen, dat meer dan 1,5 miljoen liter met radio-activiteit verontreinigd water is geloosd in de rivier de Susquehanna. Metropolitan Edison Company hoopt de lekken waardoor radio-actief stoom naar bui-

Zakt de temperatuur in de reactor dan toch niet? Op een persconferentie verzekert de maatschappij geruststellend de zaak „volledig in de hand te hebben". Wel w o r d t voor het eerst toegegeven dat de temperatuur in de reactor niet zakt, zoals al de dagen tevoren was gezegd, maar als de verslaggevers meer informatie willen hebben over het hoe en wat, reageert vice-president Herbein kribbig: „Ik weet niet waarom wij u alles en nog wat moeten vertellen over wat we doen. De mensen rond de centrale moeten inzien dat we moeten doorgaan met ons werk". En dan begint de grote verwarring. Gouverneur T h o r n b u r g h , die tot dusver zorgvuldig vermeden heeft paniek te zaaien, geeft o m twaalf uur een persconferentie, waarin hij o m te te beginnen de bevolking binnen een straal van tien mijlen aanraadt o m de ramen en deuren gesloten te houden en o m binnen te blijven. Vervolgens dringt hij erop aan dat zwangere vrouwen en kinderen beneden dezes jaar het gebied binnen een straal van vijf mijlen rond de reactor zullen verlaten. En tenslotte zegt hij dat de bevolking van een groter gebied, bijna een miljoen mensen er goed aan doet zich voor te bereiden op een eventuele evacuatie.

Paniek begint zich in Harrisburg te ontwikkelen. Televisieploegen maken opnamen van vertrekkende kinderen en zwangere vrouwen. Ook leggen ze vast hoe de bewoners van Harrisburg hun auto's laten voltanken en de bagageruimten volladen. Veel mensen verlaten hun werk en gaan naar huis. Luidsprekerwagens van de brandweer roepen de instructie van de gouverneur o m dat ramen en deuren gesloten moeten blijven. Scholen gaan é\ch\. „Er is geen reden tot paniek, zegt de gouverneur, maar hij voegt eraan toe niet te weten hoe de situatie er over 24 uur zal uitzien. Tegen de avond vvordt duidelijk wat er aan de hand is. NRC-functionarissen verklaren dat rekening moet worden gehouden met een mogelijkheid dat de uraniumstaven in de reactor gaan smelten. Het zou de ergste ramp zijn, die een reactor kan treffen, een „melt-down". Een enorme hoeveelheid radio-activiteit zou dan vrijkomen. NRC-functionaris Dennis Crutchfield licht toe dat zich bovenin de reactor een gasbel heeft ontwikkeld, die het koelingsproces zou kunnen verstoren, omdat het verhindert dat het koelwater kan stijgen. In geen enkele studie over een mogelijk ongeluk met een kernreactor was ooit deze mogelijkheid voorzien. Ook was er kans dat de reactor zou kunnen exploderen en dat zou nog erger zijn dan een „ m e l t - d o w n " . In het laatste geval branden de reactorstaven zich door de betonnen vloer heen de grond in, maar voor dat zover is, is men wel een uur of vier a vijf gewaarschuwd. Een explosie kan overwacht optreden. Het is deze wetenschap, die gouverneur Thornburgh bewoog o m rond het middaguur zijn eerste alarmerende instructies te geven. Maar wanneer is het gevaar zo groot geworden dat besloten moet w o r d e n tot evacuatie van een miljoen mensen? President Carter laateen woordvoerder meedelen dat de beslissing tot evacuatie de verantwoordelijkheid is van de plaatselijke autoriteiten. Maar hij laat deze ook weten dat het beter is zich te vergissen op grond van een te grote bezorgdheid over de veiligheid van de bevolking dan andersom. Ondertussen piekeren de ingenieurs zich suf wat de beste mogelijkheid is o m de gevaarlijke gasbel te laten verdwijnen. De radio en het plaatselijke televisiestation in Harrisburg blijven de gehele vrijdagnacht uitzenden. Voortdurend w o r d t herhaald dat een eventuele noodsituatie en evacuatie aangekondigd zal worden met sirenegetoei. Later w o r d t duidelijk, dat er die ochtend sprake is geweest van grote verwarring. De elektriciteitsmaatschappij stelde de NRC-functionarissen nauwelijks op de hoogte wat er aan de hand was, zo blijkt uit bandopnamen en wist ze\f „eigenlijk niet wat ze aan het doen waren". De hoogste NRCfunctionaris Harold Denton drong 's morgens bij de gouverneur aan op vroegtijdige evacuatie.,,/^ denk dat het belangrijk is om voor de wolk uit te evacueren - om te beginnen, inplaats van hier te zitten wachten op de dood".

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen