VU Magazine 1981 - pagina 365

genen vaak komen uitrusten in een ziekenhuis zonder klachten te hebben. Iedereen, gevangenen en artsen, weet dat en daar wordt niet geheimzinnig overgedaan. Het wordt aanvaard. Na een paar weken gaan ze dan weer terug naar het dwangarbeiderskamp. Er zijn echter ook gevangenen die klachten simuleren. Bijna zonder uitzondering worden deze gevangenen door artsen en collega-gevangenen ontmaskerd; simuleren wordt niet geaccepteerd. Onze maatschappij houdt niet van simulanten maar ook nietvan „eerlijkheid" als je wilt uitrusten . Blijft ons niets anders over dan „echt" ziek te zijn of—en dat sluit weer aan bij Ivan Wolff ers — moeten we leren om ziek te zijn maar ook leren hoe we ziek zijn. De cultuur leert ons dat, de arts, als exponent van onze cultuur, leert ons dat en deskundigen in het algemeen bepalen onze behoeften op dit gebied;,,Menselijke reakties op verdriet heten dan ,,reaktieve depressie"; een rouwproces moet worden ,,begeleid". Ik zou daaraan willen toevoegen dat als men geen rouwproces vertoont in een situatie waar dat wel zou moeten volgens de boekjes men ook zou moeten begeleiden; de mogelijkheden zijn haast onbegrensd. Zoals in alle wetenschap bestaat in de medische wetenschap een ziekte alleen als hij beschreven is door de wetenschap. Zoals we al eerder zagen wordt door de methode van beschrijven de ziekte veranderd. Vaak blijkt dat de diagnose, als hij eenmaal omschreven is, plotseling veel vaker gesteld wordt, met name in de zogenaamde psycho-sociale sfeer. Het is mijn stellige overtuiging dat als er bij de diagnose ook een therapie ontdekt is, deze diagnose nog vaker gesteld wordt. Men kan zich dan ook afvragen of de therapie in het algemeen en het medicament in het bijzonder niet over de medicus triomfeert. De huisarts bezoekt zijn patiënten alleen nog maar bij ziekte, de apotheker verkoopt voornamelijk voorgefabriceerde artikelen. Lichte ongemakken als verkoudheid en griep worden overdadig bestreden metvrijverkrijgbaremiddelen. Reclame van geneesmiddelenfabrikanten vervangt soms de raad van anderen. Het is daarom onjuist te concluderen dat men onafhankelijker wordt. Men wordt juist afhankelijker. De moderne patiënt is een verzamelaar van gebruiksaanwijzingen. De vraag is of ziekte ook een fu n ktie kan hebben. In onze cultuur lijkt deze vraag haast onzinning, maardat neemt niet weg dat ziekte en gezondheid relatieve begrippen zijn en geen absolute begrippen. Het begrip gevu-Magazine 10 (1981) 9 (oktober)

zondheid heeft zonder het begrip ziekte geen bestaansrecht. Ziekte is een voorwaarde voor gezondheid en andersom. Men zegt wel dat leven een dialectische categorie is. Volgens Hegel bestaat de grondgedachte dat de dialectiek in het feit dat iedere stelling (these) noodzakelijkerwijs haar tegendeel (anti-these) oproept. Beide worden opgeheven in de synthese. Een verrassend voorbeeld daarvan is het schilderij ,,De lof der dialectiek" van René Magritte: Men ziet een raam waardoor men, in plaats van het verwachte interieur, een huisgevel ziet. Magritte laat op die manier het vanzelfsprekende spreken, wij worden aan het denken gezet over het vanzelfsprekende. Wat zou er gebeuren als ziekte verbannen is uit ons leven? Zouden geluk en welzijn ons deel zijn zoals in „Brave New World"van Huxley? We mogen niet vergeten dat iedereen daar gelukkig is. Of zouden we in een grijze wereld terecht komen zoals de hoofdpersonen uit de roman „A//emanc//s onsferfe/(/7(" van Simone de Beauvoir? Uit „ De klokken van Bicêtre'' merken we dat de hoofdpersoon, ondanks een gevaarlijke aandoening, ondanks de dreiging van de dood, leert uit zijn ziekte: hij ziet in dat wat hij vrienden noemt geen vrienden zijn, hij leert hoezijn relatie tot zijn vrouw is, hij merkt dat hij leeft, niet uit doodsangst zoals de arts denkt, maarjuistomdafrt/yde dood aanvaardt. Hesse, die aan ischias en jicht leed, gaat kuren in Baden-Baden. Hij is vol verwachting over het herstel van evenwicht aan het eind van de kuur „ waarop ik verjongd en genezen, metelastiscli en speels funktionerende knieën en heupen afscheid zou nemen." Op een gegeven moment merkt hij dat dit ideaalbeeld niet opgaat en komt hij tot andere gedachten.,,Er zijn geen zieken die meteen enkele stap, al zou de stap doorde dood heen zijn, weer gezond

kunnen worden en ingaan tot het leven (-), ik ben niet langer alleen maar kuurpatiënt, gespecialiseerd in ziek zijn en therapie, maar ziekte en kuur zijn weer bijzaak geworden. Pijn doet het nog altijd, dat is onloochenbaar (-) ik laat de ziekte aan zichzelf over, ik ben er niet langer voor te vinden haar de hele dag het hof te maken (-) ik ben dus niet gezond geworden. Hetgaat beter met mij, de dokter is tevreden, maar genezen ben ik niet, het kan elk moment terugkomen (-)ik vervolg thans mijn ischias niet meer grimmig. Ikziein datzij bij mij hoort, datzij eerlijk verworven is, evenals het beginnende grijs van mijn haren en dat het niet verstandig is haar gewoon te willen uitvlakken of weg te toveren, laten wij haar verdragen, laten wij haar overwinnen door verzoeningsarbeid." In dit artikel heb ik gepoogd te laten zien dat de aktie Nederland Oké geen op zichzelf staand iets is, maar een logische exponent van onze cultuur. Het valt te vrezen dat door het volstrekt ontbreken van enige ondergrond deze aktie uitsluitend „meer van hetzelfde" is, dat de resultaten niet tot een structurele verandering zullen leiden of zelfs structurele veranderingen moeilijker zullen maken. Het is dan ook niet uitgesloten dat deze aktie voor bewust gezond leven meer ziekte zal opleveren dan dat het zal lenigen. Om werkelijk iets te kunnen doen zal een grondige analyse van de grondslagen van het medisch handelen plaats moeten vinden. In die analyse zal dan tevens de vraag van Hesse, die ik als besluit wil meegeven, opgenomen dienen te worden, een vraag die betrekking heeft op de verhouding maatschappij-individu: ,,Zou het wenselijk zijn dat een ieder van ons doorde ideale kuur geheel en al genezen werd, zodat hij nooit meer hoefde te sterven? Ik denk het niet. Wat mijzelf betreft denk ik echter van wèl.'' Dat is het dilemma waar wij voor staan. 331

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen