VU Magazine 1981 - pagina 30

moeizame pogingen van vakgroep en Paedologisch Instituut om die integratie, tegen de historisch gegroeide strukturen in departementen en op universiteiten in, te realiseren. Juist door heel dicht bij de alledaagse (gereformeerde) praktijk te blijven, worden zijn opmerkingen levensecht en overtuigend en soms op een gegeven moment ook wel dwingend. Niet in de laatste plaats omdat hij dan recht voor zijn of haar raap weet vast te stellen wat,,zonde" is en wat niet. Deze dominee-pedagoog is wel een apart geval, hè; deed de pedologie aan het begin van deze eeuw haar uiterste best om van moraal-pedagogiek af te komen, ten einde objektief te kunnen vaststellen wat het beste is voor iedereen; vijftig jaar later heeft Waterink, die toch in die pedologische traditie thuishoort, daar weinig problemen meer mee. Ik denk dat de geschiedenis van de pedologie heel duidelijk demonstreert, dat je, afscheid nemend van de ethiek, geen mogelijkheid meer hebt om na te denken over de vraag wat je eigenlijk wil met je wetenschap. Waterink maakt dan een juiste keuze; hij zegt duidelijk wat hij wil, hij blijft geen zogenaamd neutrale wetenschapper. Hij wordt overigens evenmin een moraal-pedagoog van het genre waar de pedologie tegen in opstand kwam. Maar menig gereformeerd opgevoede zal beamen, datje met het maken van een keuze nog niet bereikt hebt, dat er over deze keuze valt te praten. En dat is dan mijn idee, dat dat moet kunnen; opvoeding tot mondigheid houdt niet in dat je niet meer (in Waterinks termen) ,,aan moeders hand tot Jezus" zou mogen gaan, maar wel dat, als je, al of niet na rijp beraad, een andere kant opgaat niet meteen (of na vijf dagen bedenktijd) het huis uit wordt geschopt. Als ik zo onze overpeinzingen eens overzie, kom ik niet tot een verwerping van Waterink en ook zeg ik niet; wat jammer dat ik geen kollege meer van hem krijg; Hij is niet zwart, niet wit — zeker ook niet grijs; veeleer zwart-wit geblokt. Geen maatschappijhervormer, maar dat hij nog zo'n invloed op je uitoefent als je even niet oplet, is wel opvallend. Dat zal ook wel komen, doordat wij in onze opvoeding niet zo ver van zijn traditie afzaten; zijn woorden hebben bij ons gewoon inderdaad een voedingsbodem. Niettemin ga ik rechtsaf gewoon door het rode stoplicht (tenzij ik daarmee een voetganger molesteer). Tot kijk, Jurjen P.S. Is de Bescheurkalender vandaag van toepassing op dit verhaal? Ging als volgt;, ,Do you do any sports?'' ,,Yes, I jump to conclusions in the weekend".

8 december'80

Hallo Jurjen, Ja hoor, ik ook al weer. Ik denk dat wij nu heel anders met regels omgaan dan 30 jaren geleden gebruikelijk was. Burgerlijke ongehoorzaamheid is daar een goed voorbeeld van. Niet dat we het nut van regels niet meer zien, maar ook de 28

beperktheid ervan en het gevaar. Regels funktioneren in en door een bestaande, gevestigde orde, ondanks alles de orde van de machtigen. Zelfs als je van goede wil bent en denk dat je ,,herschaftsfreie Diskussion" (diskussie, die vrij van macht is) heel ver kan komen, kunnen alleen de onderdrukten, de mensen zonder macht je leren, dat dat hele begrip een farce is; dat degene met macht nog altijd bepaalt wanneer die macht (even) stopt en wanneer die weer begint. Met een begrip als ,,vrouw-vriendelijk-zijn" ligt dat net zo. Daarom ook heljben krakers b.v. vooreen andere oplossing gekozen. Waterinks gevoeligheid voor de gevestigde orde en zijn ongevoeligheid voor vrouwen (als mensen i.p.v. moeders) zijn voor mij grote zwarte vierkanten in dat blokpatroon van jou, Jurjen. Ondanks alle nadruk op orde plaatst Waterink heel expliciet de ethiek daarboven. Dat spreekt me gedeeltelijk wel aan, maar acht ik gevaarlijk, voorzover Waterink daarmee de gevestigde orde als door God gegeven beschouwt en doorverkoopt. Het is ook strijdig met mijn opvatting dat christen zijn per definitie non-konformisme betekent. Ook ik kies voor een normatieve pedagogiek, maar met andere normen dan Waterink. Maar laten we Waterinks pedagogische witte voetjes eens in ogenschouw nemen. ,,Wij moeten niet de overtreding van de orde voorstellen als een zedelijk kwaad", (januari 1946). Zo reageert hij op een paniekerige brief met; ,,het is geen zonde, moeder, wanneer een kind „poep" zegt " (mei 1946, pagina 146). Liegen, klikken of kwaadspreken was voor Waterink veel erger dan bij voorbeeld te laat komen. Ook was het voor Waterink van belang of iemand iets met opzetdeedof niet. Daarnaast maakte hij, zoals jij al aangaf, het ontwikkelings psychologisch onderscheid tussen een kind dat liegt en een volwassene die liegt. Zowel dat ethische als dat ontwikkelingspsychologische aspekt komen ook goed tot uitdrukking in de hoofdregels die Waterink voor de opvoeding geeft; 1. Ge hebt zoo te zijn als ge uw kind wilt hebben. 2. Gij moet weten watdes kinds is. (mei 1946, pagina 132). Het onopzettelijke in het handelen van de opvoeders, wat hij daarbij propageert, is geheel verschillend van de bewustheid, die hij ouders in de omgang met hun ,,probleemkinderen" vaak adviseert (kennelijk is de eerdere onopzettelijkheid daarbij toch niet zo heilzaam geweest). Zo brengt hij de lezeressen van ,,Moeder" op de hoogte van een „vergeten opvoedingsmiddel", nl. het negeren; ,,...het zich rustig en nuchter volkomen aan het kind niet storen onder bepaalde omstandigheden, "(januari 1942, pagina 2). In Waterinks antwoorden komt dit later geregeld naar voren, zoals bij een geval van een wat hysterisch meisje, waarbij hij o.a. adviseert; ,,Men trekkezich van allerlei gekke gedragingen van het kind niets aan, men negere ze volkomen. Men verbiede de gedragingen ook niet, maar men doe eenvoudig alsof het kind lucht is, wanneer het kind zo begint te doen." (april 1949, pagina 151), Ook andere gedragstherapeutische adviezen zijn te vinden. Een moeder, die schrijft over haar zoontje van 2 jaar, dat andere kinderen nogal eens in het gezicht krabt, antwoordt Waterink; „Heeft zij het al eens geprobeerd met de jongeman een flinke klets over zijn vingers te geven als hij zoiets doet? (...) Laat zij hem inzien, dat op deze krabhandeling voor hemzelf altijd leed volgt" Guli 1940, pagina 275). Neurasthene (prikkelgevoelige) kinderen (Waterink gebruikt die omschrijving veelvuldig) dienen met zachtheid behandeld te worden. Behalve rust (prikkelarme omgeving) adviseert Waterink ook buitenlucht, zelfs notendieëten en paardeharen hoofdkussens. De all-round hulpverlener! Schoenmaker, hou je bij je leest! Neurasthenie is voor ons niet meer zo'n belangrijk woord als het voor Waterink was. Ik heb inderdaad ook in dit onderzoekje pas voor het eerst iets van Waterink gelezen. Toch leven zijn ideeën (zijn hobby's) nog voort; in onze vakgroep en Pedologisch Instituut worden nog steeds theorie en praktijk dooreengeweven, zoals jij ook al schreef. Dat merk je in de cursus Pedologie, waar ook praktijkwerkers aan het woord komen, evenals in de vele praktika. Praktijkwerkers uit de „werkplaats aan huis": het Pedologisch Instituut. Groetjes, Heleen vu-Magazine 10 (1981) 1 Qanuari)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen