VU Magazine 1983 - pagina 154

zijn uitkering. En zo vervoert de PTT dagelijks duizenden volstrekt zinloze brieven, „een mesjokke regeling", zei het PvdAkamerlid F. Buurmeijer 11 Ï'OS maart op een discussie^ ^ dag van welzijnswerkers in Amersfoort, „als je ziet dat er tegenover 750.000 werklozen 8.300 openstaande vacatures staan." Een kleine rekensom leert dat als er straks één miljoen werklozen zijn, die verplicht blijven ten minste zesmaal perjaarte solliciteren, er dagelijks ongeveer 16.500 sollicitatiebrieven zullen moeten worden gepost. En dat niet omdat iemand daarvan enig resultaat verwacht, maar omdat we — bij alle mooie woorden — kennelijk nog niet geheel bevrijd zijn van het ideedatwerklozen profiteurs zijn, die achterde broek moeten worden gezeten. Zelfs een 64-jarige moet thans nog solliciteren, wil hij zijn uitkering niet in gevaar brengen. Afschaffing van de sollicitatieplicht zal in de praktijk waarschijnlijk niet eens zoveel minder zinloze brieven opleveren, want verreweg de meeste werklozen blijven het wellicht tegen beter weten in tóch proberen, maar in ieder geval zou daarmee een eind zijn gekomen aan een kwalijke bejegening van het groeiend deel van de beroepsbevolking voor wie er eenvoudig geen betaalde baan is.

In de Harmonie Hoe beleeft een werkloze zijn situatie? Grote woede bij werklozen wekte februari 1975 de carnavalshit „Achter de wolken schijnt de WW" in welk „smakeloze lied de indruk wordt gewekt alsof werkloosheid een soort doorbetaalde vakantie is." (Actiekrantdoorwerklozen,febr.'75). Een beduidende werkloosheid kende Nederland in die dagen nog niet. Maanden later, in de zomer van dat jaar pas, zou De Gaay Fortman als waarnemend minister van Sociale Zaken de natie opschrikken met de onheilsboodschap dat de werkloosheid eind van het jaar wel eens kon oplopen tot boven de 200.000. Het leek onvoorstelbaar! Of het kwam door de carnavalshit of dat men het vooroordeel elders had opgedaan, vermeldt de geschiedenis niet, maar in ieder geval moet aan de Economische Faculteit van de VU in die jaren nog het idee geleefd hebben, dat de werklozen in de Limburgse mijnstreek zich wel zouden uitleven in carnavalsen sportverenigingen of harmoniecorpsen. Een onderzoek van de Vakgroep Bedrijfs- en Organisatiepsychologie, in oktober 1979 uitgevoerd in Kerkrade, hielp hen uit deze droom. Prof. dr. P. A. Cornelis, terugblikkend: ,,Dat bleek absoluut onjuist. Dat was een volkomen verkeerd uitgangspunt." — U dacht werkelijk dat dat zo was? ,,Ja, dat dachten wij. Vooral in de harmonie. Dat ze nu eens flink zouden oefenen, volop tijd hadden om van alles te organiseren. Maar dat is nu juist niet het geval. _ Dat geven ze nu juist heel snel op." In verschillende rapporten en op een VU-Studium Generale over,,Arbeid nu en in de toekomst" voorjaar 1981, schilderde prof. Cornelis het schrille beeld van de werkelijkheid dat de onderzoekers wél in Kerkrade aantroffen. Overwegend werklustige werk-

140

lozen, die — omdat ze indertijd waarschijnlijk dezelfde vooroordelen koesterden als menigeen over werklozen — schuw in een hoek van de samenleving wegkropen, toen zijzelf getroffen werden door dit lot. Ze bleken zichzelf minderwaardig te/achten. Prof. Cornelis: ,,Het eerste wat ze opgeven is de sfeer van het werk. Ze zoeken hun vroegere collega's niet meer op. Dan geven ze de sfeer op van hun vroegere vrijetijdsbesteding, de clubs, voetbalclubs of biljartclub, waar ze zich niet meer vertonen. En dan treedt er een heel duidelijke derde fase op waarin ze het contact met de familie opgeven. Daar komen ze dan bijna niet meer. En het kan zelfs zover gaan dat ze voor elkaar in het eigen gezin uiterst schuw worden. Ook thuis zitten ze dan niet meer op hun gemak. En dan komt de totale vervreemding. Er zijn er die dan zelfs hun naamplaatje van de deur halen! Dat is het ergste wat wij hebben aangetroffen. Mensen, die hun gezicht en hun naam niet meer durven te tonen, hun identiteit opgeven." Kan de buitenwacht, zeg maar: de nog-werkenden, deze manier van reageren begrijpen? Vaak in het geheel niet, zo bleek prof. Cornelis. ,,Er zijn er die veronderstellen dat ze dat naamplaatje verwijderen om eventuele controle te bemoeilijken. Dat is het ergste antwoord dat we kregen."

I

„Een flinke vent..." In zoverre is de ontwikkeling naar één miljoen werklozen in Nederland een gelukkige omstandigheid, dat iedereen geleidelijk aan in zijn familie wel één of meer werklozen gaat krijgen. Het vooroordeel krijgt dan een wat moeilijker leven, al zal we! nooit geheel de verbeelding van de werkende uitgeroeid kunnen worden dat zijn baan iets te maken heeft met de een of andere persoonlijke verdienste. Dat misverstand verdwijnt pas na enige tijd in de WW. Prof. Cornelis herinnert zich dat een hooggeplaatst autoriteit in het zuiden des lands een jaar of drie/vier geleden nog serieus meende: „Een vent, die wil werken kan werk vinden. Hij is er nu wel wat anders over gaan denken, maar toen meende hij dat nog echt." In de vragenlijst van de te interviewen werkloze Limburgers had men deze misvatting verwerkt. Prof. Cornelis: ,,Dat hadden we afgesproken. We vragen: Wat vindt u van de uitspraak „een flinke vent vindt altijd werk?" Hij herinnert het zich als een van

: de pijnlijkste zaken uit zijn loopbaan. „Het is de : ergste vraag, die ik ooit heb gesteld. Dan zit je daar ; bij die mensen thuis, je krijgt koffie. Dan keken die ; mensen ons niet-begrijpend aan. Zo van: wat bedoelt ' u? Wat is dat, een flinke vent? Er waren mensen, die nog 'n beetje met ons meegingen: bedoelt u iemand die veel gestudeerd heeft of zo? En onvermijdelijk kwam dan als de bedoeling verduidelijkt werd, een antwoord als: Maar mijnheer, ik heb al zestig sollicitatiebrieven geschreven! Van twee heb ik nooit bericht teruggehad. En we moéten van het arbeidsbu-

reau. En dan zeggen ze: Heeft u wel eens tien sollicitatiebrieven geschreven?" De sollicitatieplicht moet anders, vindt prof. Cornelis, In ieder geval is de sollicitatieplicht tot 65 jaar onzinnig. Hij denkt aan 55 jaar. Maar aarzelend staat hij tegenover de gedachte aan totale afschaffing van de plicht voor een werkloze die b.v. al anderhalf jaar i vergeefs heeft gesolliciteerd. ! Een mooi discussiepunt wellicht voor de afsluitende ; dag van de VUSA-cursus „Is werk wel zo belang- ; rijk?" op zaterdag 16 april in de Vrije Universiteit. ; Want als de samenleving ergens haar vooroordelen ; jegens werklozen in tot uitdrukking brengt, is het • wellicht in deze volmaakt zinloze verplichting. '• Twee werklozen in Groningen, Martin Duisterwinkel : en FennaBesijn, beiden actiefin hetvrijwilligerswerk, : hebben inmiddels de kat de bel aangebonden met : een beroep bij de Kroon tegen de op hen toegepaste ; strafkorting omdat zij weigerden te solliciteren. ; (Trouw, 26 febr.). Hoe de uitspraak pok uitvalt, in het ; geschiedenisboek over de arbeid in Nederland, wor- • den het belangwekkende pagina's. j Wie een herziening van de sollicitatieplicht bepleit • kan overigens heel wat argumenten halen uit de .' rapporten, die aan de VU uitgebracht zijn over het : Kerkrade-onderzoek. Prof. Cornelis schrijft daarin : o.a.: „Werkloosheid is veel minder afhankelijk van ,' arbeidsbereidheid: wel of niet willen werken, dan van ; arbeidsgelegenheid: wei of niet kunnen weirken. Als • er werk is komt werkloosheid weinig voor, zoals b.v. ' 10 jaar geleden!" : Op de afsluitende dag van de VUSA-cursus zal het : een en ander verteld worden over het Kerkrade-on- i derzoek en de begeleiding die er gegeven wordt aan ; projecten die lopen om iets te doen aan de werk- ; loosheidsproblematiek. Zo zal er o.a. een film ver- •' toond worden, die door de filmgroep ,,De Belwijzer" .' (acht werkloze filmamateurs) is gemaakt van de pro- ." blematiek, zoals werklozen die zelf beleven. :

Beleidswijziging Het VU-orjderzoek droeg bij tot een niet onbelangrijke beleidswijziging in Kerkrade van de werklozenbegeleiding. P. Coenen en P. van Kalmthout, beiden staffunctionaris bij de sociale dienst in Kerkrade, verteilen daarover iets in het boekje „Arbeid nu en in de toekomst." De hulp van de VU kwam op het juiste moment, schrijven ze, al waren zij zich daarvan in 1979 niet zo bewust.

; • • '• : ; ;

„Wij begrepen aanvankelijk niet zo best hoe een • universiteit bouwstenen zou kunnen aandragen voor l de ontwikkeling van een lokaal en bovenlokaal be- : leid. Er kwam echter een dialoog op gang die de : inspiratiebron werd voor de activiteiten die nodig : waren om de toenmalige impasse te doorbreken. : Bij het aangaan van het samenwerkingsverband : verkeerde het project „IVIensen zonder Werk" in een ; situatie waarin niet langer ontkend kon worden dat • mensen zonder werk nauwelijks belangstelling had- • den voor sociaal-culturele activiteiten. Tegelijkertijd • werd ervaren dat mensen zonder werk wei degelijk '. geïnteresseerd bleken in activiteiten die — naar : verwachting — hun arbeidspositie zouden verster- : ken; alsook belangstelling toonden voor activiteiten ; die erg veel gemeen hebben met de arbeidssituatie. ; Mensen zonder werk vragen primair om arbeid. Dit '• inzicht brengt voor een lokale overheid de conclusie • vu-Magazine 12 (1983) 4 april 1983

VU-Magazine 12 (1983) 4 april 1983

141 .

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen