VU Magazine 1983 - pagina 224

Kuyperlezingen over Reformatie en Revolutie

De Reformatie: verbond in piaats van contract door dr. Roelf Haan Het gedicht van Ernesto Carclenal,,Mijn God, mijn God, waarom hebt Gij mij verlaten?" komt uit de,,derde wereld". De dichter heeft op dit moment zitting in de regering van het Sandinistisch Front in Nicaragua. Het komt uit de onderdrukking die stelselmatig plaats heeft in de wereldperiferie, maar het vestigt de blik op het centrum van de wereldsamenleving. Wie herkent niet het Duitse jodenverdelgingskamp, de Russische „psychiatrische inrichting", de Noordamerikaanse slachtoffers van de produktie van atoomenergie? Sterker. Het maakt zich tot fo/Zcvan onze eigen samenleving. Wij z\\n het die in dit gedicht ons maatschappelijk stelsel bezien ,,metde ogen van de onderdrukte". Het blijkt dat een doordringende blik op de maatschappelijke werkelijkheid hand in hand gaat met een allerpersoonlijkst geloof. Het maatschappelijk partij kiezen gaat samen met een ,,vaste grond", een ,,grondslag". ,,Toen het Beloofde Land verdeeld werd", zo besluit Cardenal zijn herdichting van psalm 16, ,,trof Ik een goed stuk grond. Mijn akker Is de Heer". Daaraan ontleent hij een ,,maar", een ,,nochtans", een ,,dit neemt niet weg dat"!,,Eens zal Ik mijn broeders over u verhalen!" Wat is dat voor,,nochtans"? Het is niet een gelovig antwoord op het beeld dat het,,maatschappelijk midden" ons wil aanreiken. Al die nadruk op vervolging en rechtsverkrachting in de wereld, op de 50 miljoen hongerdoden per jaar, de vluchtelingen- en concentratiekampen, de verwoesting van het leefmilieu, dat is toch eenzijdig? Er staat.

juist dat proefschrift? Omdat hij diep geraakt is door het ontzagwekkende armoedeprobleem in de derde wereld en hij het eenvoudig niet hébben kan, dat bij het uitdelen van het wereldgeld (SDR's) de rijke landen vrijwel alle baten naar zich toetrekken. Het brengt hem ook in conflict met het departement waar hij werkt — Ontwikkelingssamenwerking — dat hem niet toestaat zijn gedachten hierover te laten omzetten In beleid.

194

zegt men, zoveel goeds tegenover. Oorlog is nu eenmaal oorlog; die toestanden mogen niet vergeleken worden met onze eigen, normale situatie. Trouwens, die is ook niet zonder problemen. We kunnen het leven niet idealiseren. Altijd zijn er omstandigheden die dwingen tot de keuze voor het,,kleinste kwaad"! De steeds oplopende bewapening dient om erger te voorkomen. Gebruik van atoomraketten is toegestaan, aldus een kerkelijk stuk niet zo lang geleden,,, wanneersafan/sche machten zich ongebreideld manifesteren". Zo zien wij dat wij op deze wereld noch het absoluut kwade, noch het absoluut goede hoeven te verwachten. Tussen dergelijke uitersten bewaren

Ook is Haan diep getroffen door het onrecht in ZuidAf rika, waar hij al vroeg tegen van leertrekt. En niet alleen in zijn afzonderlijke artikelen — zoals in VU-magazine — maar ook midden in zijn wetenschappelijk werk. Ik citeer uit zijn eerder genoemde „Economie in principe en praktijk": „In ai zijn scherpte ziet men het (economisch) ontwiicltelingsprobleem gedemonstreerd in Zuid-Afrika. De armen leveren gastarbeid

wij het midden. De dreigementen zijn groot, nochtans gaat het ons redelijk goed. Dit is niet het,,nochtans" waarover het in het navolgende zal gaan. Het zijn juist de kerken van de Reformatie die weet hebben van de grondslag waarop het spreken berust van Ernesto Cardenal. Zij zijn het die zouden moeten weten dat wanneer satanische machten zich ongebreideld manifesteren, een ander antwoord overblijft dan de zich in de moderne bewapening manifesterende menselijke techniek. Dit ,,nochtans" vormde de kern van de zestiende-eeuwse Reformatie. Het berust niet op een beredenering van een politieke of wetenschappelijke middenkeuze maar op eenzelfde persoonlijk belijden als dat

voor de rijlcen, arbeid dus die voor henzelf geen ontwil(keiingseffekt heeft. De jacht naar de verhoging van het nationaal produkt vergroot de welvaartskioof; want groei betekent, gegeven de institutionele ongelijkheid, groei van de kloof, en het machtsverschil... Hier stelt zich de vraag of ontwikkeling integratie óf bevrijding moet betekenen in alle ernst" (biz. 117v). Wanneer Haan door de gereformeerde zending wordt

uitgezonden, eerst naar Azië, maar later voor een meerjarig verblijf in Argentinië (als docent aan Isedet te Buenos Aires), vindt de harde ontmoeting met de praktijk in de derde wereld zelf piaats; vooral in Argentinië, het land van de madres, van de onderdrukking en het laten ,,verdwijnen " van ongewenste personen, ook het land van MiguezBonino, van het nieuwe denken over bevrijdingen revolutie. Haan verdiept zich daarin

vu-Magazine 12(1983) 5 mei 1983

wm

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen