VU Magazine 1983 - pagina 20

maand iets meer dan ƒ 2.000,- oplevert. De meeste werkende mannen verdienen dat bedrag in hun eentje. Dit betekent, naar de opvatting van Ina Brouwer, dat het voorbeeld van de hoogleraar met zijn uitkeringtrekkende echtgenote natuurlijk aardig en sprekend gekozen is, maar geen waargetrouwe afspiegeling vormt van de werkelijke situatie in het kamp der werkende vrouwen. Voor het CPN-kamerlid is het nauwelijks een vraag wie het slachtoffer zal zijn bij uitbreiding van het kostwinnersbeginsel, met name in de sociale uitkeringen: ,,Het is de groep laagstbetaalden die de grootste kans heeft op werkloosheid; deze groep loopt daarom ook het grootste risico geconfronteerd te worden met het kostwinnersprincipe. In de praktijk blijkt dat nu al het geval te zijn, waar gehuwde vrouwen geen WWV (uitkering op grond van de Wet Werkloosheidsvoorziening — VU-m) krijgen en met ,,afschattingen" in het kader van de WAO (Wet op de Arbeidsongeschiktheid — VU-m) worden opgezadeld. Allemaal redenen voor Ina Brouwer om een krachtig pleidooi te voeren, om in discussies over het kostwinnersprincipe de zwaar beladen verhalen over het dubbele inkomen buiten beschouwing te laten: ,,Doe Ina Brouwer (foto AVC-VU-Steve de Reus) je dat niet, dan praat je toch vanuit een stemming alsof het recht van vrouwen op arbeid niet vanzelfsprekend zou zijn..." op directe en indirecte wijze de kansen van gehuwde vrouwen op betaalde arbeid aanzienlijk verkleint. Er ligt een verborgen voorkeur in verscholen voor het gezin als bepalende en meest ideale leefvorm. De man brengt het geld in. De vrouw bestiert het huishouden en heeft een direct belang bij een hoog Even afgezien van de financiële kant van het kostwin- inkomen van haar man: het verlicht haar taak en het nersprincipe, is het duidelijk, dat de werkwillige ge- verzekert in zekere zin de positie van haar gezin. Die huwde vrouwen het slachtoffer worden, wanneer dat voordelen echter betaalt zij met haar afhankelijkheid ten opzichte van haar man, hetgeen fataal kan zijn op principe meer armslag zou krijgen. Tijdens het QBD-congres werd benadrukt dat het het moment dat er iets misgaat. Het nadeel is daarom kostwinnersbeginsel in het sociale zekerheidsstelsel de hulpeloosheid van de vrouw, die ontstaat wanneer de man de kost niet langer wint. De spanning die het kostwinnersbeginsel oproept is voor een deel verklaarbaar uit het feit, dat het gezin als hoeksteen van de samenleving duchtig aan het verbrokkelen is. Het heeft niet langer de functies die het had, wordt niet langer algemeen als ideaal beschouwd en moet daarom in toenemende mate concurreren met tal van andere leefvormen, die niet direct ook economische eenheden zijn of als zodanig beschouwd mogen worden. Met het kostwinnersbeginsel als principe gebeurt dat echter wel: waar een man en een vrouw, twee vrouwen of twee mannen samenwonen, of anderszins wordt samengeleefd, beslist de overheid, of iets een economische eenheid is, óók wanneer de betrokkenen zeer uitdrukkelijk niet afhankelijk willen worden van het inkomen van een ander. Het aantal eenpersoons-huishoudens is enorm gestegen, mede als gevolg van de aanzienlijke stijging van het aantal echtscheidingen. Veel vrouwen die op die manier uit een gezin stappen kunnen zichzelf niet redden, als gevolg van hun eerdere, volstrekte afhankelijkheid, en komen in de bijstand terecht. Het grote en nog groeiende aantal bijstandsvrouwen doet sommigen spreken van een „feminisering van de armoede". Geen overdreven kreet, zoals onder meer bleek toen in 1981 de laagste inkomens in aanmerking kwamen voor een eenmalige uitkering en het leeuwedeel van het beschikbare geld ging naar alleenstaande vrou-

Feminisering van de armoede

18

vu-Magazine 12(1983) 1 januari 1983

wen; het blijkt uit de cijfers die het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid hierover bekendmaakte. Het kostwinnersbeginsel in de structuur van arbeidsverdeling', van lonen en sociale uitkeringen wordt voor veel vrouwen een vicieuze cirkel. Immers, geen betaald werk betekent geen eigen inkomen en ook meestal geen, of nauwelijks rechten op een uitkering krachtens sociale verzekeringen, want dfe is weer gebonden aan het arbeidsinkomen. De vrouw rest in de meeste gevallen niets anders dan het inkomen van haar man, óf een bijstandsuitkering. Het is de meest voorkomende, feitelijke situatie waarin vrouwen verkeren. Deze inzichten hebben ertoe geleid dat de meeste politieke partijen, de vakbeweging en belangenorganisaties in principe hebben gekozen voor individualisering, met name ook in de sociale zekerheid. Dit principe, dat haaks staat op het kostwinnersbeginsel, houdt in dat iedereen een gelijk, individueel en zelfstandig recht heeft op een inkomen uit arbeid of een uitkering. Het inkomen van een eventuele partner doet daarbij niet langer terzake. Zoals gezegd, de meeste partijen zijn voor individualiseren, niet alle: het CDA, samen met de christelijke splinters ter rechterzijde, blijft voorkeur houden voor het kostwinnersprincipe. Tijdens verkiezingsdebatten in 1981 stelde lijsttrekker Van Agt zich op dat standpunt. Individualisering, zo stelde hij in het grote tv-debat, kan a-sociaal uitwerken, omdat een werkloze kostwinner dan de dupe wordt van het recht op werk dat gehuwde vrouwen met verdienende partners opeisen. „Een oud antwoord op een nieuwe crisis", karakteriseerde Ina Brouwer dit standpunt. Het is een antwoord uit de dertiger jaren, gegeven als reactie tóen op een crisis die anders was dan deze nu. De huidige crisis is niet alleen economisch maar ook cultureel, aldus het kamerlid. De verminderde betekenis van het gezin, de emancipatiebewegingen van jongeren en vrouwen en een toeloop op de arbeidsmarkt van die groepen, geven de huidige crisis een totaal ander aanzien. Vasthouden aan het kostwinnersbeginsel, maakt de crisis, en de gevolgen daar-

"ko^ti^i^nner^prin^ip e m i

.

<.tondatóspreKer°^';|l2®,%r-

Boersma CD'^' minister?

ïXbïen9ezegd,daar

^ .,geeslde«oor-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen