VU Magazine 1985 - pagina 256

voor studenten die leraar/lerares willen worden. In het doctoraalprogramma is een periode van twee maanden "oriëntatie op het leraarschap" opgenomen, die openstaat voor alle studenten; de student kan hier een indruk krijgen van het leraarsberoep en van de eigen geschiktheid hiervoor. Een beperkt aantal studenten kan vervolgens doorgaan met de opleiding in de tweede fase die een jaar gaat duren; studenten zijn pas bevoegd als zij dit hele programma — dat voor de helft van het jaar uit een schoolstage bestaat — met goed gevolg hebben afgelegd. Hoe de selectie van de studenten voor die tweede fase gaat verlopen (loting? toelatingstest? sollicitatiegesprek?) is op dit moment nog niet duidelijk. Deze forse, wettelijk verplichte uitbreiding van de eerstegraads lerarenopleiding is een logische gevolg van de inhoudelijke vernieuwing van die opleiding enerzijds en de erkenning van de zwaarte van de leraarstaak anderzijds. Om maar met dat laatste te beginnen: het geciteerde dagboek van Peter zou door tal van beginnende leraren en leraressen geschreven kunnen zijn. Niet alleen uit sterke verhalen op verjaardagsbijeenkomsten of van leerlingen 's-avonds aan tafel, maar ook uit het van dag tot dag volgen van een groep beginnende leraren en leraressen komt een dergelijk beeld naar voren. Hans Vonk, onderwijskundige aan de VU, die in 1983 promoveerde op een dergelijk onderzoek onder beginners, hierover: "In de eerste periode van het leraarschap is voor iedereen de zorg 'hoe houd ik 't vol' Beginnende leraren en leraressen zijn ongelooflijk veel tijd kwijt aan de voorbereiding van hun lessen. Ze komen nog niet verder dan een planning van dag tot dag, hebben voortdurend 't gevoel achter zichzelf aan te hollen. Of ze twintig of dertig uur per week les geven maakt bijna niet uit, omdat alle tijd van 's ochtends vroeg tot 's avonds laat in die lesvoorberelding gestoken wordt. De fysieke (over)belasting zit daarin èn in 't ontbreken van routines in het werken in de klas. leder situatie, in elke klas is weer anders en dat betekent een ongekende stress voor beginnende docenten". Obstakel Hoewel alle geïnterviewde en begeleide docenten last van dergelijke problemen blijken te hebben, groeiden ze de één boven het hoofd, terwijl de

210

ander er na enige tijd behoorlijk tegen opgewassen blijkt te zijn. Nog één dagboekcitaat, dit keer van de 29-jarige biologe Els. ,,lk ga nu heel anders om met die brugklas dan twee maanden geleden. Ik reageer aan één kant wat soepeler, minder krampachtig op onverwachte dingen — grapjes van leerlingen, gekke vragen of opmerkingen — en maak aan de andere kant iedere les van 't begin af aan heel erg duidelijk wat ik per se wil en wat ik van plan ben. Iedereen weet waar ie aan toe is en daarbinnen is er speelruimte". IVlieke Kapteijn — vakdidacticus biologie aan de VU — beaamt dat die kwestie van "leiding geven aan een klas" een belangrijk obstakel is voor veel mensen die net les gaan geven.

"In de nascholingsbijeenkomsten met beginnende docenten besteden we altijd veel aandacht aan het 'omgaan met een klas'. Het is van enorm veel belang dat ze inzicht hebben in het effekt dat hun handelen heeft op leerlingen. Vooral via rollenspelen — waarbij je ook eens de rol van leerling speelt — krijgen docenten door dat ze misschien helemaal niet zo duidelijk, zo consequent en zo geïnteressperd 'overkomen' als ze wel dachten. Vaak zit 't probleem daarbij niet in watje als docent zegt, maar in hoe je 't zegt." De activiteiten op het terrein van onderwijskundig onderzoek en nascholing geven al aan dat de VU haar verantwoordelijkheid ten aanzien van de

Hans van Helden

Leraar of lerares in het voortgezet onderwijs kun je in Nederland op drie manieren worden. Eerstegraads bevoegd — dat wil zeggen bevoegd voor alle leerjaren en schooltypen — wordt men door het afronden van een universitaire (vak)studie met daarnaast een zogenaamde pedagogischdidactische cursus, de "eerstegraads lerarenopleiding". Een aparte lerarenopleiding is er voor de tweede en derdegraads bevoegdheid voor de onderbouw van Havo en VWO en voor Mavo, LBO en MBO. Er zijn negen van zulke zogeheten Nieuwe Lerarenopleidingen (NLO's) in Nederland, die ieder verbonden zijn met een universiteit. De VU onderhoudt op die manier relaties met de Vrije Leergangen (VL-VU) in Amsterdam en de Christelijke Lerarenopleiding Zwolle (CLZ). Naast deze beide vormen van dagonderwijs bestaat er nog de mogelijkheid om een onderwijsbevoegdheid te verwerven via een part-time opleiding, te weten de MOstudie.

Op 18 december 1984 werd er tussen de besturen van VU, Vrije Leergangen en Christelijke Lerarenopleiding Zwolle een nieuwe overeenkomst van samenwerking .getekend. De drie instellingen lopen daarmee vooruit op het beleid van de minister van O & W, die wil dat de lerarenopleidingen en de universiteiten niet langs elkaar heen werken, maar gezamenlijk verantwoordelijkheid dragen voor de opleiding van leraren en leraressen. Immers, de problemen waar docenten dagelijks voor komen te staan zijn zwaar, de kwaliteit van het voortgezet onderwijs is van groot belang en de beschikbare middelen moeten zo efficiëntmogelijkworden benut.

Drs. Hans van Helden, onderwijscoördinator van de eerstegraads lerarenopleiding aan de VU schreef met medewerking van Erna Klein Ekkink dit artikel over de ontwikkelingen die zich de laatste jaren in deze opleiding hebben voltrokken.

m vu-Magazine 14(1984) 6 juni 1985

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen