VU Magazine 1985 - pagina 80

aan buitenlandse hulp uitgaven, o.a. in het Marshallplan). "Hulp", zo legde dr. Zeylstra uit werd een voorwendsel om aan buitenlandse claims tegemoet te komen zonder dat de pijnlijke vraag op tafel kwam wie nu eigenlijk verantwoordelijk was voor het ontstaan van de ellende. Toen omstreeks 1960 de meeste jonge Derde Wereldlanden hopeloos in de betalingsbalansproblemen waren geraakt kwamen de rijke landen tot de conclusie dat er snel wat gebeuren moest. "Maar de te verstrekken financiële hulp behoefde een voorwendsel dat duidelijk zou maken dat het niet ging om rechtens bestaande aanspraken. Dat immers zou de erkenning impliceren van medeverantwoordelijkheid voor de moeilijkheden van de derde Wereldlanden." En daarvoor keek men wel uit. Ondertussen bleef de Derde Wereld economisch met handen en voeten geketend aan het westen.' 'De staatkundige onafhankelijkheid heeft niet een einde gemaakt aan het economisch kolonialisme: de vrijheid is koloniaal", vatte VU-ontwikkelingseconoom prof. Linnemann de opvattingen van de Argentijn Paul Prebisch eens samen. Typerend voor het veranderde inzicht is dat er geen onafhankelijkheidsstrijd dreigt in de resten van Nederlandse overzeese gebiedsdelen, maar dat er nu onderhandeld moeten worden over de prijs die Nederland wil betalen om verlost te worden van zijn verantwoordelijkheid voor die gebieden.

Geslaagd "Waarom faalt ontwikkelingshulp? Waarom gaat het westen ermee door?" luidde 10 jaar geleden de kop boven dr. Zeylstra's college in VU-Magazine (februari

1975). In het ontstaan van het verschijnsel zocht hij de verklaring. En ook waarom er bij de westelijke overheden nauwelijks belangstelling blijkt voor onderzoek naar het waaróm van het mislukken van de ontwikkelingssamenwerking ondanks de enorme bedragen die ermee gemoeid zijn. Zeylstra's antwoord was eenvoudig. Die kwam er op neer dat gemeten naar de officiële doelstelling, bestrijding van honger en armoede in de wereld, de ontwikkelingshulp van het westen weliswaar faalt, maar dat dit niet het geval is voor wat betreft het eigenlijke, minder tot de publieke verbeelding sprekende doel. "Voor de meeste en belangrijkste donorlanden is het stimuleren van ontwikkeling tot vandaag toe een voorwendsel gebleven, heeft de hulp in werkelijkheid een andere ratio, en is, gemeten aan die ratio het effect van de hulp nog niet zo gek geweest. Wat was die ratio? Die ratio was om te voorkomen dat de dekolonisatie het internationale monetaire systeem in gevaar bracht, zoals dat berustte op de spelregels van Bretton Woods, Van GATT en IMF. Het verwonderde niemand dat bijna geen van de jonge landen zich uit eigen kracht binnen dat systeem wist staande te houden. Maar de wereld mocht niet kleiner worden. De jonge landen mochten niet in chaos vervallen, maar ook niet in de verleiding komen zich van de rest van de wereld af te sluiten of aansluiting te zoeken bij het Sowjet-blok. Men kon twee dingen doen. Men kon de spelregels wijzigen op zo'n manier dat ook de zwakke broeders binnen het systeem overeind konden blijven. Het is de eeuwige verdienste van Prebisch, dat hij in het ECLArapport 194 9 een beredeneerd pleidooi voor die oplossing heeft gehouden. Maar dat leek te veel op de kip slachten die de gouden eieren legde. Men gaf de voorkeur aan het overblijvende alternatief: de zwakke broeders subsidiëren in een mate waardoor ze net het hoofd boven water konden blijven houden. En daarin is men dank zij ontwikkelingshulp redelijk geslaagd."

Hafta: Roofpolitlek. Nimmer heeft hef overheersende volk overwegingen van humaniteit in acht genomen

Eigenbelang

Affiche tijdens Nederlands laatste koloniale oorlog

62

Wie een vluchtige poging onderneemt om te overzien wat er gezegd en gedaan is tussen 1955, toen koningin Juliana in een rede in de Leidse Pieterskerk de publieke aandacht vroeg voor "De welvaart der wereld als gemeenschappelijke verantwoordelijkheid" en de matte kamerdiscussie vorig jaar over de "Herijkingsnota" van ministerSchoowordternietvrolijker op. "De zorg om de medemens is de diepste inspiratie van het ontwikkelingsbeleid", zo begin weliswaar de Herijkingsnota, maar de Rotterdamse ontwikkelingssocioloog prof. dr. J. Breman concludeert in de Internationale Spectator van juni '84: "Eigenbelang, meer dan welk ander motief ook. is het waardoor de donor zich laat leiden. " Is het ooit anders geweest? Waarom zou het westen zich anders zijn gaan gedragen dan in de koloniale periode? Het heeft geruime tijd geduurd voordat de jongere generatie die eind jaren vijftig, begin jaren zestig op ideële, humanitaire gronden in Nederland ijverde voor vooral méér ontwikkelingshulp onderkende dat de praktijk minder onbaatzuchtig was dan gezegd. Het begon allemaal met een protestactie tegen belastingverlaging in 1953. Een dertigtal belastingplichtigen rond de Haagse Pleingroep van pater Jelsma schrijven een boze brief naar de ministerraad dat het niet geoorloofd is tot welvaartsverhoging over te gaan "zolang niet een rechtvaardige bijdrage is geleverd tot opheffing van VU^Magazine 14(1985)2 februari 1985

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen