VU Magazine 1987 - pagina 289

makelijk en met die typerende, soms geforceerd geestige dialogen: nonsens, gekrulde mondhoeken en vertoon van kennis. Het is de figuur van Wimsey die maakt dat de Amerikaanse literatuurwetenschapster Carolyn Heilbrun Sayers' werk ziet en waardeert als een Comedy of Manners, terwijl diezelfde Wimsey de afkeer veroorzaakt waarmee de Engelse detectiveschrijver Colin Watson haar voor 'snob' uitmaakt.

D

en staf, obscene tekeningen verspreidt, verwoestingen aanricht en steeds dolzinniger te werk gaat tot er ook lichamelijk geweld aan te pas komt. Om het openbaar worden hiervan te voorkomen nodigen de geleerde dames oud-studente Vane uit deze pijnlijke zaak intern te onderzoeken. Een welkome uitnodiging, want de nostalgisch-idyllische sfeer van Oxford belooft een sereniteit die Harriet inmiddels wel behoeft en de verleiding zich terug te trekken in de wetenschap en binnen deze besloten vrouwengemeenschap is groot.

gen geen twijfel bestaan: gevaarlijk blijkt devote liefde. De professionele toewijding en integriteit van de wetenschapsters winnen, ten koste van wie of wat die ook worden nagestreefd. En Wimsey wint het hart van Harriet. Het feit dat hij de 'normale mannelijke reactie', haar te beschermen, niet vertoonde, levert, gecombineerd met zijn blijken dat hij haar als volstrekt gelijkwaardig ziet en haar werk hoog acht, eindelijk een happy end op. Vijfjaar na Strong Poison en nadat Peter jarenlang elk kwartaal stipt zijn schriftelijk huwelijksaanzoek indiende.

H

audy Night is op de eerste plaats spanning en vermaak, maar de discussie over de keuze tussen arbeid en gezin (de plaats waar Sayers affectieve bindingen lokaliseert) maakt het meer dan dat. Wetenschap en gezinsleven waren (zijn?) niet te combineren, wetenschapsters moesten kiezen voor een celibatair bestaan binnen het College, en naarmate de spanningen door de duistere gebeurtenissen toenemen wordt meer en meer geaarzeld over eventuele ongezonde gevolgen daarvan. "Ondanks al jullie gepraat over carrières en onafhankelijkheid vinden jullie in je hart allemaal dat we op onze knieën horen te gaan voor elke vrouw die haar dierlijke functies heeft vervuld", laat Sayers een van de hardboiled feministen zeggen. En hoewel ze die als tamelijk onaangenaam uitbeeldt, zijn ook sympathieke figuren als Vane en de Decaan, duidelijk in hun visie op werk en opleiding: "Ik zie niet in wat meisjes moeten met boeken. Uit boeken leren ze niet een goede echtgenote te worden.'', zegt een huishoudster van het college; "Wat een afschuwelijke meningen '', zegt Harriet. Op de vraag of je de wetenschappelijke zuiverheid mag opofferen aan sociale overwegingen, zegt de hooggeleerde decaan: "Als we dat zeggen, kunt u stellen dat het vrouw-zijn ons ongeschikt maakt voor de wetenschap; en als we zeggen van niet kunt u stellen dat de wetenschap ons onvrouwelijk maakt.'' Dit, nog steeds zo herkenbare 'rol'-conflict vormt de kern van zowel plot als romance.

at Vane onschuldig is weet Wimsey zodra hij haar tijdens haar proces ziet en hoort. Zijn elaas werpen de geheimzinnige even onmiddellijke voornemen met haar gebeurtenissen een ander licht te trouwen meldt hij haar in haar cel. op de toegewijde wetenschap' 'Harriet Vane die hem glimlachend had sters. Vane vindt in de mouw van haar aangekeken, fronste het voorhoofd, en er toga een brief met de tekst 'vuile moorkwam een ondefinieerbare utdrukking denares'; er wordt een pop gevonden die van afkeer in haar ogen. 'Oh, bent u een vrouwelijke professor uitbeeldt, weer zó iemand? Dat zijn er dan zevenen- doorstoken met een mes; drukproeven veertig'.'' Wimsey, geschokt, legt uit dat zijn vernield precies waar Miss Lydgate een vrouw die boeken schrijft hem leuk een mannelijke collega bekritiseert; Miss lijkt. Hij vindt de dader, maar trouwen Bartons boek De Positie van Vrouwen in wil Vane niet; het gevoel haar leven aan de Moderne Staat (tegen de Nazi-ideolohem te danken bederft eventuele andere gie van Kinder, Küche, Kirche) wordt gevoelens. Had ik hem maar op voet van brandend aangetroffen. Op allerlei magelijkheid ontmoet, denkt ze jaren later, nieren wordt gepoogd een schandaal te in Gaudy Night. veroorzaken, wat door Vane en de staf Twee jaar na Strong Poison komen we steeds op het nippertje wordt voorkomen. De nadrukkelijkste mannenhaatsters in de staf concluderen dat hier een antifeministische man aan het werk moet zijn, dan wel een secretaresse die omdat ze getrouwd is geacht wordt onvoldoende professionele loyaliteit jegens het College te hebben. Maar Harriets deducties wijzen er steeds meer op dat de schuldige zich bijna wel binnen de kleine kring van inwonende docentes moet bevinden. Prachtig beschrijft Sayers de langzame verslechtering van de sfeer in dit gesloten Wimsey en Vane weer tegen in Have his geheel; men gaat elkaar verdenken en de Carcase waaruit het openingscitaat van kribbigheden lopen hoog op, met name dit artikel stamt. Harriet wandelt in over de keuze tussen huwelijk en wetenCornwall en treft op een rots een lijk aan. schap. Wat is groter verspilling van taGezamenlijk, edoch steeds op kuise aflent: afgestudeerden die trouwen en verstand, lossen ze deze zaak op. Na nog volgens elke reünie zichtbaar dommer driejaar (en twee Wimsey boeken zonder worden of vrouwelijke wetenschappers Vane) verschijnt eindelijk Gaudy Night zonder emotionele bindingen? Zelfs Vamet het vernuftig en vrolijk in de plot ne, wier opvattingen over het belang van vervlochten verdere verloop van de door haar werk toch duidelijk zijn, gaat aarzeWimsey zo vurig gewenste romance. len: komen de ziekelijkheden niet voort Gaudy Night speelt in Shrewsbury Colleuit het op elkaar aangewezen zijn van al ge in Oxford. Vrouwencolleges waren er deze blauwkousenl Het lukt haar niet de nog niet zo lang, ze waren moeizaam bezaak op te lossen en op ongeveer blz. vochten en nog steeds omstreden. Daar300, wanneer het echt gevaarlijk is geom moest elk schandaal worden vermeworden, komt Wimsey te hulp, op wiens den en zo'n schandaal dreigt helaas in loyaliteit en onvictoriaanse houding men Gaudy Night. Het college wordt gekennelijk kan rekenen. plaagd door een Poison Pen, die anonieZijn oplossing laat over Sayers' opvattinme (dreig)brieven stuurt naar studentes

Allengs wordt Wimsey de ideale man, een witte raaf onder zijn door Sayers met verfrissende openheid bekritiseerde sekse.

24

beiden en ook niet van Sayers (hoewel hij aan geen auteur zoveel aandacht schenkt als aan haar), die hij een 'blue-stocking' noemt en dat is geen grapje. Craig en Canovan houden niet van de aanstellerige Wimsey, maar achten Vane een geslaagde feministische heldin: intelligent, initiatiefrijk, karaktervol, dapper en geneigd zich door de verleidingen van giechelige kostschoolsfeer en serene wetenschap te laten bekoren. Bovendien heeft Sayers haar niet voorzien van een aantrekkelijk uiterlijk (wel van een mooie stem, zoals ze zelf had). In de typologie die zij maken valt Vane echter onder het hoofdje 'Echtgenotes van enige fameuze detectives' en ik ben bang dat ze daarin wel gelijk hebben.

G

Veel van wat Sayers aan observaties losjes rondstrooit is kennelijk ooit common sense geweest, maar verloren gegaan en na de in de jaren vijftig zo overheersende ideologie van de harmonieuze complementariteit van man en vrouw waarin men dacht dat de sex war was over - pas ten tijde van de tweede feministische golf met moeite, via praatgroepen bijvoorbeeld, herontdekt: '"Vrouwelijke geVU-MAGAZiNE -JULI/AUGUSTUS 1987

Oxford: in Gaudy Night doelwit van een 'Poison Pen'. Foto ANP.

'Ik zie niet in wat meisjes moeten met boeken. Uit 3oeken leren ze niet een goede echtgenote te worden.'

nieën worden niet in de watten gelegd", ook elders benadrukt. Net zoals zij de zei ze grimmig, "dus die leren om daar aristocraat Wimsey ter genezing van zijn niet op de rekenen'", en ook de volgende shellshock een absorberende hobby gaf, opmerking van één van de stafleden blijft achtte ze het voor alle mensen van belang actueel: mannen "hebben een bewonde- een beroep te hebben. In essays, zoals renswaardig talent hun visie aan de 'Zijn vrouwen menselijke wezens?', stelmaatschappij op te leggen. Alle vrouwen de ze op geestige wijze aan de kaak welzijn gevoelig voor kritiek van mannen, ke dubbele moraal er steekt achter de maar mannen niet voor die van vrouwen. 'verering' voor vrouwen. Die verachten ze. (...) Alle mannen zijn verbazend vriendelijk geweest jegens de Vrouwencolleges. Zeker. Maar je zult ze ver Sayers' hoofdpersonen geen vrouwen zien benoemen op grote wordt zeer verschillend geuniversitaire posten. (...) Ze verkiezen dacht. Heilbrun vindt, net als het ons te zien spelen met ons kleine het Amerikaanse feministische tijdschrift speelgoed.'' MS, zowel Vane als Wimsey zeer geHet belang van werk werd door Sayers slaagd, maar Watson houdt van geen van

O

VU-MAGAZINE — JULI/AUGUSTUS 1987

^1

Na Gaudy Night volgt nog een aantal Lord Peter Wimsey verhalen waarin zowel Wimsey als Vane (Edward Petherbriden Harriet Vane voorkomen, maar die zijn (vooral in het ge) (Harriet Walter) in licht van de in het vooruitzicht gestelde de BBC televisieregelijkwaardige echtelijke relatie) teleur- gistratie van Strong stellend. In Busman 's Honeymoon (1937) Poison. Foto Kippa. trouwen ze en worden natuurlijk op huwelijksreis verrast door een lijk. Maar het lukt Sayers niet echt om een egalitair model te ontwerpen. Nadat al die jaren Peter zich heeft moeten verdiepen in de gevoeligheden en de verbitterdheid van Harriet, draaien de rollen zich nu om en wordt het haar voornaamste bezigheid 'to keep him cheerful and reassured' (zoals Graig & Canovan het uitdrukken). Wel leuk is overigens het begin, waarin Sayers de gechoqueerdheid in aristocratische kring laat zien over het huwelijk van de begeerde vrijgezel Wimsey met een 'Oxford-Bloomsbury blue-stocking'.

\

Nog erger wordt het in de latere korte verhalen waarin drie kleine Wimsey-jongetjes rondlopen en Vane af en toe in de huiskamer van het vakantiehuis zit te

Ongetrouwde dames spelen in sommige Engelse detectives een grote ro' 25

f

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen