VU Magazine 1988 - pagina 304

Willem III en Mary Stuart: 'dyarchie'.

zou vergieteni En prins George, de gemaal van Anne, Jacobus' tweede dochter, die 's avonds nog met zijn schoonvader had gedineerd, en die de volgende morgen naar zijn zwager bleek te zijn overgelopen. Grote delen van leger en vloot bleken onbetrouwbaar en vele officieren drongen aan op het bijeenroepen van een parlement. Met zijn leger op Londen teruggetrokken, gaf de Koning daaraan toe. Hij stuurde commissarissen naar Willem om te onderhandelen. Hij meende daar echter niets van, maar zocht alleen tijd te winnen om de koningin en het kind in veiligheid te brengen. "Nooit, nooit, nooit" zei hij tegen de Franse gezant, zou hij zich door een parlement laten dwingen om wat hij voor de katholieken gedaan had ongedaan te maken en met de Koning van Frankrijk te breken. De Prins daarentegen verklaarde zich -tegen de inzichten van de meeste Engelsen (en dan vooral de Whigs onder hen) die zich bij hem hadden gevoegd - op uitermate coulante voorwaarden tot onderhandelen bereid. Hij hield zich daarbij aan wat hij altijd had gezegd. Hij was immers gekomen om te verzoenenl Bovendien moest hij rekening houden met de gevoelens van loyaliteit jegens de legitieme Koning bij die Tories die aarzelend zijn zijde hadden gekozen. Jacobus vertrouwde het echter niet. Hij was bang. Hij gaf bevel zijn leger te ontbinden, verbrandde de reeds gereed liggende oproepingsbrieven voor het parlement en vluchtte zelf als een dief in de nacht. Het grootzegel, zinnebeeld van koninklijk gezag, een soort talisman waaraan zelfs rechtsgeleerden in die tijd een bijna geheimzinnig vermogen toeschreven, wierp hij in de Theems. Maar bij Sheerness werd hij, op het punt zee te kiezen, door vissers herkend, gegrepen en op ruwe wijze gevangen genomen. De Prins gelastte echter zijn vrijlating, waarop hij naar Londen terugkeerde. Willem zal de berichten over Jacobus' terugkeer met gemengde gevoelens hebben vernomen. Enerzijds was hij geschokt door Jacobus' dubbelzinnige manier van handelen. Anderzijds was hem diens vlucht natuurlijk wel goed uitgekomen. Hoe immers zou de verzoening tussen de Koning en zijn volk er hebben uitgezien als Jacobus II weliswaar Koning zou zijn gebleven maar anderen de feitelijke macht uitoefenden? Elk ogenblik zou de vlam opnieuw in de pan hebben kunnen slaan. De kans was dan niet uitgesloten dat hij, evenals zijn vader Karel I op het schavot zou zijn geëindigd. In welk een moeilijke positie zou de Prins, als zijn schoonzoon, dan zijn gekomen.

A

ngst moet het zijn geweest die Jacobus tien dagen na zijn eerste vluchtpoging deed besluiten tot een tweede. De wijze waarop hij werd bewaakt, die welhaast tot een vlucht leek uit te lokken, had hem op de gedachte kunnen brengen dat hij zijn tegenstanders met 26

fO

't/y.K '^'4 i^~V"^-A s . ' / i , .

zijn vertrek in de kaart speelde. Maar vrees voor het lot van Karel I verduisterde zijn toch al niet te sterke geest en had de overhand boven gevoelens van dynastieke trouw en persoonlijke trots. Dit keer lukte de vlucht. Jacobus werd te St. Germain door Lodewijk XIV persoonlijk en op waarlijk vorstelijke wijze ontvangen en gehuisvest. Hij deed nog enkele pogingen om met Franse hulp zijn kronen te herwinnen (de eerste mislukte door de slag aan de Boyne). Daarna trok hij zich in de eenzaamheid terug om, volgens de regels van zijn geloof, boete te doen over zijn vroeger losbandig leven. Hij stierf in ballingschap in 1701, drie maanden voor de dood van Willem. Na de vlucht van de Koning verzochten de in Londen aanwezige Lords Willem zich voorlopig met de regering te belasten. Bij de debatten die vervolgens in de beide huizen van het conventieparlement plaatsvonden, waren de partijen het er over eens dat Jacobus door zijn vertrek had opgehouden Koning te zijn. Bij de vraag of hij afstand had gedaan dan wel de troon had verlaten, liepen de meningen uiteen. Het ging hierbij om meer dan een vormkwestie. VU-MAGAZINE^ULI/AUGUSTUS 19

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen