VU Magazine 1988 - pagina 20

per week, nu al veertig jaar lang. Gisteravond nog declameerde ze in het hoge Noorden en verdwaalde op de terugreis. Het hoort kennelijk allemaal bij dit bewierookte (èn verguisde) dichterschap.

T

oen twintig jaar geleden de vooral in protestants-christelijke kring vermaarde uitgeverij Kok uit Kampen aarzelend de eerste bundel van Nel Benschop, in een voorzichtige oplage van slechts duizend exemplaren, ter perse zond, vermoedde niemand dat een heuse goudader was blootgelegd. Wat dat betreft mag de titel van die eersteling. Gouddraad uit vlas, echter profetisch heten. Inmiddels zijn er sinds 1967 eenenzestig herdrukken van verschenen, vonden 250.000 exemplaren van deze bundel hun weg naar de gretige consument, en loopt het doorslaand succes van Nel Benschop als een gouden draad door haar carrière als dichteres, die in twintig jaar tijd een twaalftal bundels opleverde. De aanvankelijke aarzeling van Kok - een uitgever die toch de naam heeft alles uit te geven wat ook maar enigszins reformatorisch ruikt - is achteraf beschouwd curieus. Steunenberg sr. vader van de huidige directeur, Mr. W.E. Steunenberg-zag, marketing-technisch gesproken, niets in een eerdere bundel die Nel Benschop hem in 1958 ter beoordeling deed toekomen. "Wij moe-

'Wat zou ik verder zeuren en leuren met die gedichtjes als ik gelukkig getrouwd was, lieve kindertjes, een gezellig gezin?' ten erkennen dat u een goed vers schrijft", zo luidde zijn schriftelijke reactie, "maar het is zo jammer dat gedrukte verzenbundels zo weinig worden verkocht." Deze afwijzing deed Nel Benschop voorlopig afzien van verdere pogingen haar poëzie gebundeld te krijgen. Het schrijven van gedichten kon ze niet laten, maar ze verdwenen, voor het merendeel ongezien door derden, in een la. Uitzondering vormden de verzen die sinds 1953 met enige regelmaat in het periodiek van de gereformeerde kerk te Arnhem verschenen; een initiatief van haar wijkpredikant, ds. Willemse. Uiteindelijk bleek een periode van bijna twintig jaar overbrugd te moeten worden, tussen het eerste serieuze gedicht dat Nel Benschop op 30-jarige leeftijd in 1948 aan het papier toevertrouwde, en het verschijnen van haar eerste bundel. Dat die er kwam - en nog wel bij dezelfde uitgeverij Kok die haar eerdere inzending afwees - is vooral het werk geweest van een Arnhemse boekhandelaar met gezond commercieel inzicht. Deze 18

Bert Oranje begreep, vanuit zijn praktische ervaring met mensen die Benschops gedichten uit het kerkblad kenden, dat er wel eens veel vraag naar zo'n bundel zou kunnen zijn. Uiteindelijk stelde Oranje zich garant om tweehonderd exemplaren bij verschijning af te nemen. Met die toezegging werd Kok in laatste instantie - zij het niet zonder tegenzin en na enig getouwtrek over de titel - over de drempel geduwd.

S

teunenberg jr. was zo eerlijk Koks aanvankelijke weigerachtigheid nog eens te memoreren tijdens een bijeenkomst die, op 5 november j.L, ter ere van Nel Benschop is gehouden in het Amsterdamse Hiltonhotel. Daar werd luister bijgezet aan het feit dat Nel Benschops eersteling twintig jaar geleden verscheen, dat er nu in totaal 1,75 miljoen exemplaren van haar gezamenlijke bundels zijn verkocht, èn aan de verschijning van haar meest recente bundel, Licht onder de horizon. De verkoopcijfers van Nel Benschops bundels kennen, hoe dan ook, hun weerga niet in de geschiedenis van de Nederlandse poëzie. De ongekende populariteit van de dichteres werd nog eens onderstreept in de toespraken van de drie feestredenaars die in het Hilton acfe de presence gaven: de befaamde 'Legerleidster' Majoor Bosshardt, Hans Werkman - leraar/literator en auteur van Van Harte, het boekje over leven en werk van Nel Benschop, dat ter gelegenheid van al die feestelijkheid verscheen - en de zichzelf als 'volstrekt ongelovig' afficherende Nico Scheepmal<er. Anders dan verwacht detoneerde Scheepmaker allerminst in dit gezelschap. Hij blijkt de initiator en uitvoerder van een onderzoekje naar het gebruik van versregels van Nel Benschop in rouwadvertenties, waarover hij al eerder in het tijdschrift Onze Taai (juni '84) verslag deed. De resultaten van deze mini-studie vatte hij op de bijeenkomst nog eens samen. Nel Benschop is niet alleen de meest gelezen poëet in ons land, zo benadrukte hij, maar ook de meest geciteerde. Vooral de beginregels van 'In memoriam voor een vriend' (uit Een vlinder van God, in 1973 verschenen en met 225.000 exemplaren tweede in de rij van Benschops best verkochte bundels) kan men veelvuldig boven overlijdensadvertenties aantreffen. In de oorspronkelijke versie luiden die regels: Rust nu maar uit - je hebt je strijd gestreden; je hebt het als een moedig man gedaan. Wie kan begrijpen, wat je hebt geleden? En wie kan voelen, wat je hebt doorstaan? Frappant is dat, in tegenstelling tot wat bij het citeren van andere dichters gebruikelijk is, de naam van de dichteres in dergelijke familieberichten zelden wordt vermeld, en dat het aantal zelf-verzonnen varianten op die regels het voorstellingsvermogen te boven gaat. Zo telde VU-MAGAZINE—JANUARI 1988

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen