VU Magazine 1988 - pagina 96

De wereldproduktie van cfk's. De breuk in 1974 - toen bekend werd dat drijfgas in spuitbussen de mogelijke boosdoener zou kunnen zijn is duidelijk te constateren. De produktie van drijfgas blijkt te zijn afgenomen, terwijl de andere toepassingen juist stijgen. Bron: Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieuhygiëne.

Een schematische weergave van de grootte van het gat boven Antarctica.

gering beloofd het gebruik van cfk's in te dammen. Eind vorig jaar is in Montreal een verdrag tussen 23 landen gesloten. Rigoureus is de overeenkomst allerminst; tot 1990 mag er nog net zoveel geproduceerd worden als vorig jaar. Pas tegen het jaar 2000 moet de fabricage met een derde zijn afgenomen. Bovendien treedt het verdrag pas in werking als de landen die verantwoordelijk zijn voor minstens tweederde van de cfk-produktie, het ondertekenen. Reijnders noemt de getroffen maatregelen volstrekt onvoldoende: "Zelfs als we morgen alle gebruik van cfk's stoppen blijft het al aanwezige gas nog zo'n honderd jaar actief'. Om de aantasting van de ozonlaag niet verder te laten voortschrijden, mag het gebruik maar een zevende deel van de huidige produktie zijn, aldus Reijnders.

WERELDPRODUKTIE CFCI3 EN C F j C l j

UJ

800

De westerse economieën worden nu op rantsoen gesteld: ieder land mag zelf uitmaken hoe het zijn vervuilings-quotum verdeelt. Het ene land zal er spuitbussen en koelkasten mee blijven vullen, het andere zal het reserveren voor technische toepassin-

gen. Als uiteindelijk de boekhouding maar klopt. D

Mark Mieras is natuurkundige. Bram Vermeer is redacteur van het Nederlands Tijdschrift voor Natuurkunde.

Ozonvernietiging

Opmerkelijk is wel dat de politici in Montreal rekening hielden met de belangen van de derde wereldlanden. Besloten is hen voorlopig te ontzien door toe te staan dat zij meer cfk's gebruiken dan de westerse landen. Een speciale ontheffing dient voor het aanmaken van gas voor uitvoer naar de derde wereld. Dat we de vervuiling verdelen met een historisch besef van de ongelijke verhouding tussen westen en derde wereld, lijkt niet meer dan billijk; de geïndustrialiseerde landen profiteerden jaren van de goedkope drijfgassen. De vervuiling van onze planeet kan geen voorrecht zijn van enkele naties. 6

De atmosfeer bevat maar weinig ozon: in geconcentreerde vorm zou het een laagje van slechts enkele millimeters vormen. Nu is het verspreid over een kilometersdikke luchtlaag die zich rond de aarde spant. Ozon ontstaat uit zuurstof onder invloed van de zon. Eenmaal gevormd houdt het de ultraviolette straling van de zon tegen en daarbij valt het weer uiteen. Zo beschermt ozon de aarde tegen deze gevaarlijke straling. Uiteengevallen ozon heeft de mogelijkheid zich weer te herstellen. De restanten reageren met zuurstof en vormen zo weer nieuw ozon. De bescherming is zo in principe blijvend. Restanten van cfk's gedragen zich echter als spelbreker. Ze breken ozon razendsnel af zonder daarbij zelf te veranderen. Ongestoord kan de ozonvernietiging doorgaan. Er is daarom maar weinig cfk nodig om een ware 'ozonslachting' aan te richten; de oorzaak van de aanvankelijke paniek. Al gauw ontdekte men echter dat het allemaal niet zo'n vaart liep: andere stoffen in de atmosfeer verbinden zich met de actieve resten van cfk's en laten de ozonvernietiger maar mondjesmaat weer los. De ozonlaag heeft zijn eigen mobiele eenheid om de indringers vast te zetten. Maar of dat echt afdoende is, wordt nu betwijfeld, gezien het gat in de ozonlaag. Misschien kan de ozonlaag tegen een stootje, maar zal deze op den duur bestand zijn tegen de onafgebroken spuitbusaan val die wij erop plegen? Daarover bestaan sterke twijfels. De afbrokkeling van de ozonlaag komt het eerst tot uiting in gebieden waar weinig beschermende stoffen zijn, zoals boven Antarctica. Daar is het in de poolnacht zo koud dat de natuurlijke beschermers bevriezen. In de duistere poolwinter is dat niet zo erg: ook de ozonvernietigers zijn minder actief. In de extreme kou, met temperaturen tot 80 graden onder nul, is alles tot stilstand gekomen. Maar bij de eerste zonnestraaljes kunnen de cfk-restanten weer ongeremd hun destructieve gang gaan. Pas een maand later zijn de beschermers ontdooid. In de tussentijd is het kwaad al geschied: de cfk-restanten hebben een gat in de ozonlaag gevreten. D

VU-MAGAZINE~MAART 1988

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen