VU Magazine 1988 - pagina 467

kwaliteitskrant is) staat slechts aan het uiterste einde van een continuüm met een toenemende hoeveelheid contexdoze informatie en ongebreideld empirisme. De moderne informatietechnologie belooft ons echter dat Bild weldra niet meer aan het uiteinde, maar ergens in het midden van het continuüm zal staan. De explosie aan informatie staat in schril contrast met het door Siklossy geschetste beeld van een gebrek aan informatie in totalitaire samenlevingen. De dictatoriale censuur bevestigt dat het verbodene werkelijk de moeite waard en gevaarlijk is, kortom dat het verboden tijdschriftartikel of toneelstuk meer is dan louter informatie. Bij een exces aan informatie is daarentegen niets meer echt belangrijk: er is een permanente opeenvolging van kortstondige sensaties waarbij het ene nieuwtje staat te popelen om het andere nieuwtje naar de vergeetboek te verdringen. De informatie heeft ook niet langer alleen betrekking op datgene wat de massamedia voortbrengen, het begrip ondergaat een imponerende uitzaaiing over het gehele maatschappelijke lichaam. Een romantekst die vertaald moet worden, een klacht van een patient, het verhaal van een verdachte voor de rechtbank, een proefwerk op school, het wordt allemaal informatie genoemd. Het hoeft alleen nog maar de juiste bewerking te ondergaan. Zoals bijvoorbeeld het verhaal van de zieke alleen nog maar ingevoegd dient te worden in het bekende patroon van ziektebeelden.

V

eelzeggend is in dit verband ook een verhaal dat Theodore Roszak vertelde tijdens de lezing die hij hield bij zijn verblijf in Amsterdam. Hij had ooit op de universiteit waar hij werkt op één kamer gezeten met een docente Engels. Die ontving eens een student en zij gaf hem de opdracht uit een bepaald gedicht van Robert Frost alle informatie te halen die het bevatte. De meeluisterende Roszak stond versteld. Toevallig kende hij het gedicht van Frost goed en hij was er altijd van overtuigd dat de informatieve waarde van het gedicht nul komma nul was en dat de belangrijkste waarde een esthetische was. Later vroeg hij daarom aan zijn colVU-MAGAZINE—DECEMBER 1988

'Republikeinse automaten' (1920) van George Grosz. The Museum of Modern Art, New York

lega wat zij toch met 'informatie' bedoelde. Zij legde vervolgens uit dat het haar om de metaforen en andere stijlfiguren in het gedicht te doen was. Volgens Roszak geeft zo'n verhaal aan dat een algemeen begrip als 'informatie' alle specifiekere onderscheidingen verdonkeremaant. Toch kan het gebruik van zo'n modieus ogend begrip niets anders dan de logische consequentie genoemd worden van een al stokoude leespraktijk. Hoeveel docenten geven hun leerlingen bij een gedicht of romanfragment niet de opdracht mee: vertel in eigen worden na of analyseer wat de schrijver hier bedoeld heeft. De houding die uit zo'n opdracht spreekt ten aanzien van de schrijver, is die van de moeilijkdoener. Een schrijver is iemand die op nodeloos omslachtige wijze zijn boodschap verpakt. Maar gelukkig is daar het onderwijs of de literatuurweten-

schap die een tekst van overbodige franje kan ontdoen om uiteindelijk op een voor iedereen bevattelijke kern te stuiten. In de ontcijferende leeshouding is Hteratuur al lang tot informatie geworden. Een echte lezer daarentegen is niet op zoek naar een kern van een roman of gedicht, die zich onmiddellijk laat invoegen in de vertrouwde codes; die heeft veel meer aandacht voor hetgeen alleen op deze ene manier uitgedrukt kon worden. Zo iemand zal zich verzetten tegen de eindeloze aaneenschakeling van ongelijkwaardige zaken en tegen een homogeen empirisme; die zal er de nadruk op leggen dat verschillen, bijzonderheden en onvergelijkbaarheden belangrijk zijn. Daarom deinzen zulke mensen ervoor terug om alle mogelijke uiteenlopende fenomenen te rangschikken onder die ene totaliserende noemer: informatie. 13

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen