VU Magazine 1989 - pagina 277

zijn hokje passeerden. Iedereen bezweet, met een rood gezicht en een gemaakt nonchalante blik. Kortom, niet het uiterlijk van een fatsoenlijke burger. Vandaar dat zo'n ambtenaar uit voorzorg alle papieren minstens tweemaal aandachtig doorlas, het paspoort integraal leek over te schrijven en vervolgens het stempelkussen niet ontzag. Om tenslotte de papieren dan toch maar weer aan de vreemdeling te overhandigen, met een gebaar van 'als het toch fout zal gaan, ligt het in ieder geval niet aan mij'. Waarna het hek naast het hokje van de beambte openklapte. Nog geen seconde nadat ik mijzelf dan met bagage een toegang had verworven tot de USSR, viel het met een forse klap weer dicht. Van dat alles is nu geen sprake meer. Bij het overhandigen van het paspoort wordt mijn glimlach vriendelijk beantwoord en de gehele procedure neemt nauwelijks een minuut in beslag. Ook het hekje is gemoderniseerd, zodat de toegang tot de Sovjet-Unie gesmeerd verloopt. Aan het eind van de aankomsthal roept een Pepsi Cola-reclame de toerist een welkom te Moskou toe.

Armenië. De geest van het nationalisme is niet langer in de de fles te houden. Foto ANP

1 Mei op het Rode Plein. Foto ANP

ter, voor je het weet heb je zoveel roebels, dat je niet weet wat je er mee moet doen. De ironie van het Russische zwarte marktsysteem schuilt in het feit dat allerhande gewenste artikelen uit het gewone circuit verdwijnen of er zelfs nooit in terecht komen. Ze zijn slechts op de zwarte markt voor westers geld te verkrijgen. Zelfs taxichauffeurs laten je bij voorkeur in hard currency betalen. Van je zwart verkregen roebels kun je slechts de werken van Marx of politieke posters kopen. En waarom zou je eigenlijk risico lopen en zwart wisselen of kopen? De gewone souveniers zijn goedkoop, evenals consumpties en openbaar vervoer. Opmerkelijk is dat voor- en tegenstanders van de economische hervormingen hun eigen verklaring voor het bestaan van de zwarte markt hebben. Volgens de pessimisten is de hele perestroika één grote mislukking. Nooit waren de rijen voor de winkels zo lang en waren er zoveel artikelen uitverkocht, zoals onlangs de suiker. Vandaar de run op de zwarte markt en naar de offi-

cieuze verkopers op en rond de Kolchosmarkt. De aanhangers van de perestroika wijzen echter op de nieuwe openheid. Vandaag de dag mogen meer mensen naar het westen reizen. Om congressen te bezoeken, familiefees-

ten bij te wonen, of zelfs gewoon voor vakantie. Al die mensen hebben westerse valuta nodig, want met roebels komen ze niet ver. Officieel mogen ze maar een klein bedrag in westers geld de Sovjet-Unie uitvoeren, de rest proberen ze te kopen op de zwarte markt. De toename van de vraag naar westers geld, leidt volgens de bekende wetten automatisch tot een soort inflatie van het lokale betahngsmiddel.

H

et straatbeeld. Rond de tijd van de eerste democratische verkiezingen, op 26 maart, ontbreekt de vroeger zo karakteristieke partijpolitieke propaganda bijna volledig. Vroeger werd je doodgegooid met rode vlaggen en affiches met de bekende portretten, nu moet je met een kaarsje naar een beeltenis van Gorbatsjov zoeken. De vlaggen die vlak voor de verkiezingen op straat worden aangebracht, hebben allerlei kleuren, maar vooral pasteltinten. Op willekeurige plaatsen zie je samenscholingen. De aanstaande verkiezingen worden, veelal aan de

8U60PM

m HOCC OBPAUIAETGH K KOMMyHHGTAM H EECnAPTHAHblM. MyJHIHHAM H WEHWHHAM, BETEPAHAM H MOnDflEJHH. BOHHAM COBETCKDfl APMHH «BOEHHQ-MOPCKOrOMOTAKB BCEM rPAWnAHAM C nPH3blB0M K EPHEHHIO HA rUIATtiOPME BAPTHH

roeg of laat wordt iedere Ruslandganger geconfronteerd met de zwarte markt. Je mag als westerhng nog zo armzalig zijn gekleed, toch wordt je door het leger van zwarthandelaren direct herkend als iemand die beschikt over harde valuta, spijkerbroeken en video-banden. Maar waarom zou je op straat of elders handel gaan drijven als je dat in eigen land ook niet doet? Een reden zou kunnen zijn dat het profijt thuis gering, en in Moskou groot is. Zo doet een onbespeelde videoband al gauw een roebel of 60 a 70, en een pornoband het dubbele. Als je dan bedenkt dat een roebel officieel zo'n 3,5 gulden kost, is de winst al gauw uitgeteld. Een andere manier om aan veel roebels te komen is het zwart wisselen. In het verleden kon je op het Amsterdamse CS voor zo'n 70 a 80 cent een roebel kopen. In de Sovjet-Unie was de zwarte koers één op één. Recentelijk is die koers voor toeristen nog veel aantrekkelijker geworden. Voor de 3,5 gulden die je officieel voor een roebel betaalt, krijg je er op de zwarte markt ruim tien! Ech-

Vi

10

hand van kranteknipsels of tijdschriftartikelen, druk besproken, evenals de procedures en de verwachte uitkomsten. Vaak zie je een politieman bij de discussianten staan. Zelden gebeurt het nog dat hij een einde maakt aan de happening. Ook spontane demonstraties worden niet zonder meer uit elkaar geslagen. In de Arbat, een voetgangersgebied in een drukke zaken- en winkelwijk in hartje Moskou, vind je een soort vermenging van het Parijse Montmartre, het Londense Hyde Park en het New Yorkse Central Park. Talloze kunstenaars bieden hun kitsch aan voorbijgangers aan. Je kunt je in houtskool laten uittekenen, je silhouet kan worden geknipt, of je kunt - als je wat meer geduld en geld hebt - je beeltenis in olieverf bestellen. Jazzbands, popgroepen en andere muzikanten overtreffen elkaar in decibels. Op plankiers of op

h

Oipaiuiaai UK KUCC

•K napTiiH. coBeicKOMy Hapony-

VU-MAGAZINE—JULl/AUG. 1989

VU-MAGA2INE—JULl/AUG, 1989

de grond hebben handelaren in ambulante goederen hun koopwaar uitgestald, waaronder ook weer karikaturen van vroegere leiders. En tussen al deze bedrijvigheid door stellen sprekers Boris Jeltsin als kandidaat van het volk tegenover partijkandidaat Brakov. Volgens Jeltsin, die bij voorbaat reeds verklaard heeft dat hij geen ministersambt zal aanvaarden als hij in de Opperste Sovjet wordt gekozen, moet de partij het volk dienen, en niet omgekeerd. Dit zou moeten betekenen dat de partij ondergeschikt is aan het parlement, en dus ook de kandidaatstelhng voor dit parlement niet kan en mag monopoliseren.

E

en ander opvallend verschijnsel zijn de vlugschriften die met het oog op de verkiezingen verspreid worden. Voor de partijkandidaten, maar vooral voor de overigen. Op vele plaatsen worden spontaan affiches geplakt voor Jeltsin. Als ik op de vooravond van de verkiezingen met een vriend meega naar zijn huis, vindt hij laatstedagfolders in zijn brievenbus. Je kunt je niet onttrekken aan de indruk dat de mensen uitzien naar de verkiezingen. Dit keer zal er iets gebeuren. "Ach, vroeger telden we de stemmen niet eens. We bundelden ze en schreven er op: '99,95 procent ja'. Zo hoefde je de volgende keer geen extra actie te ondernemen om het opkomstcijfer in je wijk te vergroten," vertelt een voorzitter van een lokaal stembureau me. "Maar nu, nu wordt het echt interessant. Gaan

11

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen