VU Magazine 1990 - pagina 409

stapje voor stapje. De druk en de discriminatie werden beetje voor beetje opgevoerd. Alsof je er vast aan kon wennen dat je eigenlijk beschouwd werd als een stuk vuilnis. En er waren al zoveel mensen van huis gehaald en zoveel mensen hadden al oproepen gehad voor werkkampen, die later leeggehaald werden. Je hoorde dat mensen met onbekende bestemming naar Duitsland waren afgevoerd. Je kon weinig hoop koesteren veilig de oorlog door te komen." Van een gevluchte Duitse jodin hoorde Max Groen voor het eerst over vergassingen. "Ik was geshockeerd toen ik het hoorde. Ik heb het aan niemand durven vertellen." Hetzelfde blijkt uit Etty Hillesum's dagboek. Ze weet dat de meeste joden de oorlog niet zullen overleven, maar vergassing is iets dat het bevattingsvermogen te boven gaat. "In Polen schijnt de moordpartij in volle gang." Maar elders schrijft ze: "De joden hier vertellen elkaar aardige dingen: dat ze in Duitsland worden ingemetseld of met gifgassen uitgeroeid. Het is niet zo verstandig elkaar dergelijke verhaaltjes te vertellen en bovendien: als dit alles gebeurt, in de een of andere vorm, welnu, dan is het toch niet op ónze verantwoording?" Hilberg opperde zijn stelling over het ongeloof van de joden omtrent de gaskamers voornamelijk om daarop de centrale vraag van zijn betoog te formuleren: "Als de joden het zelf al nauwelijks konden geloven, hoe kon dan de rest van de wereld weten en geloven wat er gebeurde?" De eerste mensen die in Amerika vertelden over de gaskamers, drie jonge gevluchte Duitsers, werden nauwelijks serieus genomen. Amerika, stelde Hilberg, was tijdens de oorlog ook niet werkelijk geïnteresseerd in de vervolging en vernietiging van joden, zigeuners, homoseksuelen en gehandicapten. Amerika was alleen geïnteresseerd in het winnen van de oorlog. "Het bevrijden van de joden was een bijprodukt van het winnen van de oorlog."

N

a de oorlog wilden alle Amerikanen een gezin en een auto. De oorlog wilden ze vergeten. "The philosophy was to forget." Verscheidene malen in zijn lezing herhaalde Hilberg dat de overlevenden van de oorlog zich wel heel alleen gevoeld moeten hebben. "No wonder the survivors feit so aione." Raul Hilberg komt uit een in 1939 geëmigreerd joods gezin uit Wenen. Hij heeft zich ook alleen gevoeld toen hij in 1948, als tweeëntwintig-jarige student, begon aan zijn studie over de holocaust, vertelt hij na het symposium. "Voor mij was het een daad van protest om daarmee te beginnen. Iedereen raadde het me af. Ik kreeg geen steun of hulp van professoren. Wel heb ik heel veel hulp gehad van bibliotheekmedewerkers. Vaak was ik hun enige klant. Ik dacht dat ik vijf jaar nodig had, maar het werden er dertien." In 1961 verscheen Hilbergs boek 'The destruction VU-MAGAZINE—NOVEMBER 1990

of the European jews', dat de laatste tien a vijftien jaar erkenning heeft gekregen als het standaardwerk over de jodenvervolging, en vele malen is herdrukt. "Stijl was één van de grootste problemen bij het schrijven van dit boek", vertelt Hilberg. "Het was moeilijk het gebeurde te bevatten, want er was geen taal om het te beschrijven. Vervolging? Anti-semitisme? Moord? Vernietiging? Ik vond het heel moeilijk welke woorden te kiezen." De holocaust is in Amerika pas na de Vietnamoorlog ontdei<t. Toen was de tijd rijp voor bezinning op morele vraagstukken. Vooral vanuit de theologie en de filosofie is vanaf dat moment veel onderzoek gedaan naar de Tweede Wereldoorlog, "ledere holocaust-studie is een act of revolt, een verzetsdaad", vindt Prof. Hilberg, die niet lijkt te geloven in objectieve wetenschap. Als voorbeeld van de grote belangstelling die er nu is voor het lot van de joden in de Tweede Wereldoorlog, vertelt Hilberg dat iedereen over de

De tekeningen van Bedrich Fritta laten kinderen van vandaag zien lioe menselijkheid ook in concentratiekampen kon blijven bestaan. Ze zijn afkomstig uit 'De dag dat Tommy drie werd', een uitgave van Omnlboek, Den Haag.

'Voor de Amerikanen was het bevrijden van de joden een bijprodukt van het winnen van de oorlog.' hele wereld Anne Frank kent. "Amerikaanse tienermeisjes, die verder nooit één boek aanraken, lezen wél het dagboek van Anne Frank." Niet het beste voorbeeld, want al die tienermeisjes lezen 'Het Achterhuis' misschien meer omdat in het boek de strijd van het volwassen worden zo mooi 11

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen