VU Magazine 1993 - pagina 290

iedere keer weer opnieuw geboren te moeten worden. Het leven is lijden. Er is niets wat een mens werkelijk kan bevredigen. In het Westen is reïncarnatie daarentegen iets fantastisch, een belangrijke manier om zin te geven aan het bestaan. Je kunt je in vele levens steeds verder ontwikkelen. Het is een bijna negentiende-eeuwse vorm van vooruitgangsdenken." De aanpassing van oosters gedachtengoed ten behoeve van een westers publiek, is een doorslaand succes aan het worden. Overal worden cursussen en therapieën gegeven waar mensen leren positief te denken en hogere bev/ustzijnsniveaus te bereiken. Managers leren intuïtief te denken en werklozen visualiseren zich een baan. Vooral op het terrein van gezondheid en ziekte vinden holistische benaderingen gretig aftrek. Van het boek 'Je kunt j e leven helen' van Louise Hay zijn meer dan 120.000 exemplaren verkocht. En wie wel eens naar de televisieserie Medisch Centrum West kijkt, weet dat ziekte zich afspeelt 'tussen de oren'. Ik denk nog eens na over de door mij bijgewoonde cursus positiefdenken, en verbaas mij. Wat een egocentrisme allemaal! Voor de spiegel staan en tegen je evenbeeld zeggen hoe prachtig je bent, hoe houdt iemand het vol zonder in de lach te schieten? Iets nóg narcistischers, treurigers en eenzamers kan ik mij nauwelijks voorstellen. En waarom niet wat meer interesse voor en medeleven met andere mensen? Je zou ook kunnen visualiseren en affirmeren dat het goed gaat nietje familie en vrienden, dat Ajax volgend jaar beter presteert en er een einde komt aan de oorlog in Bosnië. Maar niets van dat al. Voor de positieve denkers lijkt er geen buitenwereld te bestaan. Ik verbaas mij nog meer over de kinderlijkheid en het magische karakter van het positieve denken. Het bewustzijn als toverstafje. Ik wens mij een gelukkig huwelijk en hopla, daar gebeurt het al. Ik droom mij een leven zonder ziekte en ineens, door de kracht van het positieve denken, ben ik onkwetsbaar geworden. Het is te mooi om waar te zijn. Zouden die holistische denkers wel op de hoogte zijn van het feit dat v/onderen niet bestaan? En datje een ziekte als kanker niet altijd zomaar kunt wegdenken?

^^^^^^^^

Wreed

Maar misschien is mijn cynisme misplaatst. De mensen die zulke cursussen of therapieën volgen zijn meestal geen ideologische scherpslijpers. Ze zijn zoekende naar wat meer houvast in een chaotische wereld, ze hebben in veel gevallen emotionele problemen of ziektes waar ze moeilijk van af kunnen komen. Waarom zou je ze hun houvast misgunnen? Als zo'n cursus positiefdenken er aan bijdraagt dat mensen met wat meer zelfvertrouwen over straat lopen, is dat alleen maar meegenomen. Het is ook een zeer frustrerende gedachte als je door een ziekte getroffen wordt en vervolgens een machteloze prooi in handen van de medische specialisten blijkt te zijn. M e n sen kunnen moed putten uit het idee dat ze hun lot in eigen hand kunnen nemen. Je kunt bijdragen aan je eigen genezing.

24

Je bent verantwoordelijk voor je eigen leven. Een mooi motto. Jammer dat het vaak niet waar blijkt te zijn. Er zijn ziektes en andere tegenslagen die een mens buiten

v u MAGAZINE lUL/AUG 1 9 9 3

zijn wil overkomen en die niet zomaar door positiefdenken te genezen zijn. En op zulke momenten kan het p o sitieve denken een buitengewoon wreed karakter aannemen. Daar heeft Karin Spaink in haar vorig jaar verschenen, geruchtmakende boekje 'Het strafbare lichaam' op gewezen. De patiënt wordt als het ware een dubbele pijn aangedaan: niet alleen de pijn van de ziekte zelf, maar ook de pijn van het niet erin slagen jezelf te genezen. Dat is dan eigen schuld. N u kan, ter nuancering, er aan toegevoegd worden dat nieuwetij dsdenkers niet spreken in termen van schuld en boete, beloning en straf. M e n spreekt over het scheppen van je eigen werkelijkheid. Je moet die kans durven grijpen. Maar het gevoel dat zich van de gewone burger meester maakt, wanneer het niet lukt de werkelijkheid naar eigen hand te zetten, is voorspelbaar. De manier waarop de nieuwetij dsdenkers op de kritiek van Karin Spaink gereageerd hebben, is veelzeggend. Argumentatie, twijfel en kritiek staan in de holistische traditie duidelijk niet in hoog aanzien. Het uiten van kritiek is een voorbeeld van negatief denken dat de gezondheid schaadt. Het heette dat Karin Spaink, die zelf multiplesclerosepatiënt is, haar frustratie over haar ziekte op een passende zondebok afreageerde en niet de verantwoordelijkheid voor haar ziekte op zich wenste te nemen. Sterker nog, geestelijke verharding is de duidelijke, psychische oorzaak van ms. Zolang zij zich kritisch uitlaat, staat zij haar eigen genezingsproces in de weg. Met zo iemand hoefje geen serieus gesprek te voeren, zij heeft verzorging nodig.

^•^^^^^^

Ideologie

Ondanks die terroristische discussiemethoden waarbij kritiek gereduceerd v/ordt tot pathologisch verschijnsel, oogt veel van waar het holisme voor staat, buitengewoon sympathiek. De pretentie van het holistisch denken in de geneeskunde is dat men recht doet aan 'heel de mens', aan de patiënt als individu, als eenheid van lichaam en geest. De reguliere geneeskunde zou de patiënt reduceren tot louter een object en een ziektebeeld. De medisch filosoof/Irfeo Oderwald denkt echter dat de pretenties van het holisme niet waar te maken zijn. "Het idee de hele mens te beschouv/en, is een ideologie. Iedere arts zoekt bij een patiënt naar een ziektebeeld en het daarbij behorende geneesmiddel. Hij moet altijd van het individu abstraheren. ledere leer die zegt van het individu uit te gaan, liegt. Dat kan niet. "Het holisme pretendeert een kritiek te zijn op de rationalistische traditie in de geneeskunde. Kritiek op dat rationalisme is zinvol want het is toch een wat armoedige traditie. Heel veel vragen betreffende het leven kunnen binnen het rationalisme niet beantwoord worden. Als je alleen maar in termen van nuttigheid denkt, hoe ga je dan als samenleving om met j e zieken, bejaarden en gehandicapten? Maar ik vind niet dat het holisme op die vragen een beter antwoord geeft. Integendeel, men sluit zich aan bij de huidige tendens; het past prima in onze samenleving om te zeggen dat v/anneer j e ziek bent, er een steekje aan je los is. "Ik heb het wel altijd de sterke kant van de gewone geneeskunde gevonden dat ze niet de pretentie hebben naar j o u als persoonlijkheid te kijken. Doorgaans wordt dat gezien als een zwakke kant en er bestaat inderdaad een zeker gevaar van een onpersoonlijke geneeskunde. Maar

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen