VU Magazine 1993 - pagina 200

nen onderzoekers aan een organisme één of meer nieuwe kenmerken toevoegen, of juist verwijderen. Waar soorten niet geheel voldoen aan moderne eisen van kwaliteit en efEciëntie, kan via genetische manipulatie met succes worden ingegrepen. De eerste jaren van de gentechnologie werden gekenmerkt door een felle discussie over de veiligheid van de nieuwe techniek. D e laatste jaren is dat debat grotendeels verstomd, deels omdat de gevaren, ook door kritische wetenschappers, minder hoog worden ingeschat dan voorheen. Toch zal niemand beweren dat het manipuleren met erfelijk materiaal geheel zonder risico is. Veiligheid is bovendien niet het enige aspect van de technologie dat aandacht verdient: in het kielzog van de nieuwe mogelijkheden dringen zich ook nieuwe ethische en maatschappelijke vraagstukken op, problemen waarover de discussie in het gunstigste geval nog maar net is begonnen. Het 'leken-debat' dat deze maand plaatsvindt, over ethische grenzen aan het manipuleren met dieren, is een van de eerste pogingen het vuur onder die discussie op te stoken. Zoals uit onderstaande inventarisatie blijkt, is het slechts een van vele kwesties waarop wetenschap en samenleving een antwoord moeten zien te vinden, wanneer we ons tenminste niet - opnieuw - door wetenschappelijke ontwikkeHngen wiUen laten overrompelen.

1. Mogen dieren onbeperkt genetisch worden gemanipuleerd? Weinig mensen zijn helemaal ongevoelig voor dierenleed. Vandaar dat genetische experimenten met dieren een belangrijker discussiepunt vormen dan, bijvoorbeeld, de manipulatie met schimmels of darmbacteriën. Dat is dan ook de reden dat de toelaatbaarheid van manipulatie met dieren is gekozen tot het onderwerp van een nieuv/ fenomeen in Nederland: een gestructureerd 'publiek debat'. Van veertien tot en met zestien mei proberen zestien geïnteresseerde leken tijdens een openbare bijeenkomst samen te bepalen wat wel en niet moet mogen. In elk geval willen zij daar een aantal eenduidige uitgangspun-

22 v u MAGAZINE MEI 1993

STICHTING \ BIOWETENSCHAPPEN V EN MAATSCHAPPIJ

ten vaststellen voor de ethische discussie rond genetische manipulatie. Het panel (acht mannen en acht vrouwen, afkomstig uit alle hoeken en sociale lagen van het land) heeft inmiddels tv/ee werkv/eekeinden achter de rug; één om zich te verdiepen in de materie, één waarin concrete vragen zijn opgesteld aan deskundigen. De panelleden mogen zelf kiezen v/ie ze als deskundigen v/iUen raadplegen. Het initiatief voor het publieksdebat is afkomstig van de stichting Publieksvoorlichting over Wetenschap en Techniek (PWT) en de Nederlandse Organisatie voor Technologisch Aspectenonderzoek (NOTA). Beide organisaties hopen dat de discussie weer nieuv/ leven zal blazen in de échte politieke discussie, in de Tweede Kamer. Tot nu toe bleek herhaaldelijk dat die ook niet goed raad weet met het onderwerp. Bij de opzet van het debat heeft men zich laten inspireren door soortgelijke evenementen in de Verenigde Staten en Denemarken. Voor een goede ethische afv/eging is kennis over het doel van genetische manipulatie van beesten noodzakelijk. Voor verschillende experimenten lopen die doelstellingen sterk uiteen. Zo zou een extra ingebouwd gen in de landbouw de produktie van dieren verder kunnen verhogen, of de kwaliteit van het eindprodukt kunnen verbeteren: sneller groeiende kalveren leveren meer vlees, minder vette varkens magerder vlees. N o g winstgevender is het om dieren een hoogwaardig produkt te laten afscheiden dat ze anders nooit zouden maken; geneesmiddelen voor mensen bijvoorbeeld. Het beroemde stiertje Herman kreeg een gen ingebouwd dat, zo hopen de onderzoekers, ervoor zal zorgen dat de melk van zijn vrouwelijke nakomelingen menselijk lactoferrine bevat, een stof waarvan wordt vermoed dat hij ons afweersysteem kan versterken, hi de derde plaats kunnen dieren via genetische manipulatie wellicht beter bestand worden gemaakt tegen allerlei ziektes. Een nieuw gen kan ze tenslotte ook bijzonder interessant maken als onderzoeksobject. De Harvard-muis, bijvoorbeeld, is een muizestam waarvan de leden dankzij speciaal ingebouwde kankergenen veel sneller kanker krijgen dan normaal. Reuze handig voor oncologen, die de dieren gebruiken als 'modelsysteem' bij hun kankeronderzoek.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen