VU Magazine 1993 - pagina 20

ver, want als historicus leer je juist alles te relativeren, elke zaak van twee kanten te bekijken. Maar toch bleef ik de Tweede Wereldoorlog beschouwen als iets uitzonderlijks: de enige keer in de geschiedenis dat het goede tegenover het kwade stond; de mensen waren goed of fout, er zat niets tussen. "Gelukkig zijn er nu jongere historici die dat allemaal niet zo in hun vlees gekerfd hebben gekregen - gelukkig voor hen. Die zijn erop uit de betrekkelijkheid van dat 'goed' en 'fout' te laten zien. Voor onze generatie is dat heel moeilijk te slikken. Je ziet trouwens dat ook jongere generaties de behoefte hebben aan een absoluut standpunt als er moeilijke dingen gebeuren, zoals nu in Joegoslavië of Soinalië. Dat heeft iets prachtigs, maar er zit ook iets machteloos in. Want je kunt wel een absoluut standpunt innemen, maar een absolute oplossing bestaat niet."

goed en kwaad, maar alleen tussen het meerdere kwaad en het mindere kwaad, in elke politieke handeling." B Wat heeft u precies meegemaakt in de oorlog? "Och, zoals jonge mensen deden die zin hadden voor avontuur en vaderlandsliefde en zulke mooie dingen meer, en ook wel een echte verontwaardiging, heb ik mij bezig gehouden met het drukken van krantjes en zo. Ik ben ook in de gevangenis beland, heb bijna een jaar gezeten. Ik heb het wel echt meegemaakt, ja. Maar dat is nu vijftig jaar geleden, een halve eeuw. Toch raak je dat nooit meer kwijt. Dat was zo bar en boos." H

U heeft zich uw hele leven met Amerika beziggehouden. Waar komt uw fascinatie voor Amerika vandaan? "Dat heeft ook - ik bHjf maar hetzelfde zeggen - met de oorlog te maken. De hulp van AmeriH In een gedicht over de oorlog (uit de bundel ka in de Tweede Wereldoorlog herinner ik me 'Een wankel evenwicht', 1986) beschrijft u nog zeer levendig. En ik heb nog altijd een zeer juist het tegendeel van het absolute als het ge- warme plek in mijn hart voor president Roosevolg van uw ervaringen in de oorlog. "Die velt. Ik hoor nog die stem, als ik op de zolder hartverscheurende dubbelheid / van goed en bij de verboden radio zat. Dat vergeet ik niet kwaad raak ik nooit meer kwijt"... meer. "Ja. Dat gedicht gaat over de vraag of je tegen "Na de oorlog ben ik me steeds meer gaan intede oorlog moet zijn. Ik ben steeds meer gaan resseren voor Amerika, misschien ook wel vaninzien dat je alleen met kwaad het goede kunt uit dezelfde gedachte die nu in dit boek tevoorredden. Het hele joodse volk zou zijn vernieschijn komt: zou daar echt een betere wereld tigd als wij ons pacifistisch hadden opgesteld. mogelijk zijn. Want de Amerikanen stonden er Dat kon dus niet. Dat heb ik van de oorlog gein 1945 erg goed op: dat waren de nieuwe R o leerd: j e kunt in de wereld niet kiezen tussen meinen die de Pax Americana in de wereld kwamen brengen. Dat is intussen allemaal een beetje in de war geraakt - zoals alle menselijke dromen in de war raken." B

^^Als historicus leer je alles te relativeren, elke zaak van twee kanten te hekijken. Maar toch bleef ik de Tweede Wereldoorlog beschouwen als iets uitzonderlijks: de enige keer in de geschiedenis dat het goede tegenover het kwade stond; de mensen waren goed offouty er zat niets tussen. ^^ 18 v u MAGAZINE JANUARI )993

'Amerika was een misverstand", schrijft u in uw boek. Eigenlijk is Amerika dat nog steeds: al die cliché's die erover in omloop zijn... "Dat is waar. Dat heeft te maken met het vraagstuk waar de Amerikanen zelf ook dol op zijn: hoe uniek is Amerika? Dat is een vraag waarop allerlei antwoorden mogelijk zijn. Er is gezegd: Amerika is een verlengstuk, een deel van de Europese beschaving. Er is ook gezegd: Amerika is geheel nieuw. Die twee standpunten zijn nooit verzoend, noch door de Amerikanen zelf, noch door Europa. O o k wij Europeanen hebben de Amerikanen aan de ene kant bewonderd en gedacht dat daar onze geschiedenis voortging, en aan de andere kant hen ook altijd beschouwd als een cultuurloze bende en dergehjke. "Amerikanen zijn uitermate gevoelig voor Europese kritiek. Dat zit 'm ook in die wonderlijke ambivalentie tegenover Europa. Aan de ene kant willen ze er niks mee te maken hebben, aan de andere kant is er jaloezie jegens Europa dat dan toch maar Michelangelo heeft en de Notre Dame en noem maar op. Cultuur wordt in Amerika beschouwd als iets wat eigenlijk een Europese aangelegenheid is. Eigenlijk vindt men zichzelf maar niks. Maar tegelijk ergert

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen