VU Magazine 1994 - pagina 100

€(

Ik was kind, zat in het vrouwenkamp en het gros der mensen daar ontwikkelde zich tot hyena^s. Ik heb de menselijke ontwaarding pal voor mijn neus gezien/^ achtergrond toe. "Mijn vroegste jeugd heb ik in een Jappenkamp doorgebracht. Dat is heel vormend geweest. Niet in de zin dat ik er zoveel geleden heb. De door sommigen gemaakte vergelijking tussen Jappenkampen en Duitse concentratiekampen is gewoon absurd. Het ergste van die kampen waren niet de Jappen, die raakten de kinderen trouwens met geen vinger aan, maar je medegevangenen. Ik was kind, zat in het vrouwenkamp en het gros der mensen daar ontwikkelde zich tot hyena's. Ik heb de menselijke ontwaarding pal voor mijn neus gezien. Wat dat betreft heb ik een ingebouwd pessimisme opgedaan. Maar als je daaraan toegeeft, raak je geestelijk verlamd. Het sarcasme van Hermans kan ik mij niet permitteren want dan zou ik ten onder gaan. "Mijn vader stierf jong, in 1952, als gevolg van de kampen. Hij werkte aan de Burma-spoorweg in Thailand. Dat was ook iets waardoor ik mij niet moest laten overrompelen. Ik heb geleerd aan te pakken en niet teveel om te kijken naar het verleden. De toekomst ligt voor je en daar m o e t j e wat van maken. "Wat mij van jongsaf aan gefascineerd heeft pas toen ik sociologie studeerde ben ik daar echt over gaan nadenken - is hoe erg het is als er tussen mensen geen tradities meer bestaan; als waarden, normen en instituties allemaal wegvallen. Dat is het echte nihilisme waar ik beducht voor ben; dan kom je cultureel naakt tegenover elkaar te staan. De Jappenkampen vormen wat dat betreft een afgrijselijk schrikbeeld voor mij. "Ik kom uit een hervormd onderwijzersgezm dat in de jaren vijftig altijd PvdA stemde; iets wat ik als jongen op een christelijke school geheim moest houden. Als student was ik zeer progressief en anti-autoritair. Maar ik ben nooit meegegaan met die zogeheten revolutie van '68 toen men van alles omver wilde werpen. In godsnaam niet: ik heb liever instituties tussen mij en de anderen. Gezagsrelaties en traditionele waarden en normen zijn heel belangrijk. Als die wegvallen, krijg je een hel." H

Leven we nu in een periode van een verval van waarden? "Nee hoor, ik ben tamelijk optimistisch. Waar ik mij wel zorgen om maak is het gedachteloos roepen om meer individualisering. Dat vind ik

gevaarlijk. Die individualisering is een idee van de jaren zestig dat in een nieuw jasje is gestoken. Je hoort nu zeggen dat de Nederlandse samenleving met zijn overlegorganen, zijn maatschappelijk middenveld, stroperig is; een stroperigheid die de ontwikkeling van de individualiteit belemmert. Dan zie ik het model van de anomie, zoals Durkheim het noemde, het wegvallen van de waarden en normen, al weer voor mij opdoemen. Ik ben een fervent tegenstander van zulke kritiek. "Die individualisering zal leiden tot een sociaal darwinisme. De marktverhoudingen moeten maar uitmaken welk individu succesvol is en welk individu niet. We zijn nog net beschaafd genoeg om te zeggen dat er een vangnet voor de zv/akkeren moet zijn, maar op dat vangnet wordt wel neergekeken en het moet zo minimaal mogelijk zijn. De verzorgingsstaat moet afgebroken worden. Dat model hebben ze in de grote steden in de Verenigde Staten al gerealiseerd, en we kunnen zien wat daarvan terecht is gekomen: met recht een survival of the fittest" I

Zijn al die overlegorganen niet buitengewoon log? Houden ze de samenleving niet volledig op haar plaats? "Is dat niet heerlijk? Dat er tenminste nog iets op zijn plaats blijft? Alles verandert, we denderen maar door met onze zogeheten innovatie. Ik zie graag een paar dingen die niet veranderen. De enige traditie die we nog hebben is die van de verandering. Als ik dat zeg noemt men mij conservatief. En in dat opzicht, daar ben ik zeer uitgesproken in, ben ik dat ook. "Je ziet het in de kunst, de avant-garde is het meest oubollige datje kunt bedenken. Dat is de paradox van de zaak. Gelukkig doen veel jonge kunstenaars aan die avant-gardeneurose niet mee. Ik heb grote verwachtingen van de generatie van mijn kinderen, die studeren momenteel. Die generatie hoeft niet zonodig achter al die bewegingen aan te lopen. Je raakt er ook doodvermoeid van en het leidt tot een gigantische verveling. Men denkt dat het opwindend is maar je hebt stimulerende middelen nodig om het echt opwindend te vinden. In de h e dendaagse muziek vind ik het werk van Tristan Keuris en het latere werk van Peter Schat, die gelukkig op zijn schreden is teruggekeerd, heel mooi. Dat heeft heel wat meer zeggingskracht dan de avant-garde." B

Is degene die de traditie verdedigt tegenwoordig de echte rebel geworden? "Zeker, ik voel me wel rebels. De rebellen van de jaren zestig behoren inmiddels tot het establishment. Veel van hen zijn nu buitengewoon autoritair, veel autoritairder dan de generatie waartegen zij zich destijds verzetten. En ze zijn nogal humorloos, daar heb ik last van; ik houd niet zo van mensen die zichzelf al te serieus nemen." I

Is er ook in de politiek sprake van een op hol geslagen vernieuwing?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen