VU Magazine 1995 - pagina 63
sproken smaak voor kleurcontrasten. Die eigenschappen leiden tot kenmerkende patronen, zoals grote lussen, vlinder- of waaierpatronen, die het onmogelijk maakt om de resultaten af te doen als volstrekt willekeurige of juist volledig voorgeprogrammeerde reacties.
ESTHETISCH
De conclusie lijkt gerechtvaardigd dat het schilderspel van apen een vrije en intelligente activiteit is, met van de omstandigheden en de individuele proefdieren onafhankelijke constanten en variabelen. Het is ook een echt 'ludiek' systeem, waarbij variaties in materiaal verschillende mogelijkheden creƫren, die op hun beurt bepalend zijn voor de volgende stappen in het produktieproces. Morris en Rensch kwamen met een uitvoerige interpretatie van de esthetische betekenis van door apen gemaakte schilderijen. Zij beperkten zich daarbij niet tot de betekenis van die schilderijen zelf, maar betrokken ook het belang ervan voor de kunst in de engere (menselijke) zin in hun beschouwingen.
Een chimpansee uit Artis aan het werk onder het toeziend oog van psycholoog Wouter van der Schaar. vertonen, menselijk gesproken 'esthetisch verantwoord' zijn. Deze veronderstelde gemeenschappelijke basis zou de hypothese rechtvaardigen dat het bijzondere en unieke van de menselijke kunst, weliswaar via een proces van toenemende complexiteit, toch simpelweg afstamt van de fundamentele functies die in de schilderingen van apen al kunnen worden aangetroffen. Bij zijn experimenten met schilderende apen heeft Desmond Morris aangetoond dat die dieren de grens naar het symbolische nooit overschrijden. Maar binnen die begren-
De wortel van alle kunst zou een zeker 'gevoel voor orde' zijn, zo concludeerden zij - dat wil zeggen: een fundamentele neiging om zintuiglijke waarnemingen te rangschikken volgens fundamentele cognitieve principes, en een voorkeur voor visuele situaties die met deze principes overeenkomen. Dit 'gevoel voor orde' zou zijn wortels vinden in de biologische identiteit van hogere dieren. En het zou tevens kunnen verklaren waarom schilderijen van apen, die inderdaad vaak evenwicht, ritme en harmonie
Kleurrijk schilderwerl< van een chimpansee dat ondanks het decoratieve karakter niet tot de kunst mag worden gerekend. WETENSCHAP,
CULTUUR
a) SAMENLEVING
61
- IANUARI/PEBRUARI
199 J
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van zondag 1 januari 1995
VU-Magazine | 588 Pagina's