VU Magazine 1996 - pagina 200

Wat heet oorlog Historisch en sociaal-wetenschappelijk is er al heel wat af getheoretiseerd over de oorsprong van het verschijnsel oorlog. Maar wat zou daaraan vanuit evolutionair perspectief kunnen worden toegevoegd? En hoe verhelderend is een cirkelredenering?

BART

V

orig jaar september promoveerde fohan van dei Dennen in Groningen op een proefschrift over 'The Origin of War'. In bijna negenhonderd pagina's voert hij ons door een reeks valcgebieden die de oorsprong van de oorlog zouden kunnen verhelderen - polemologie, psychologie, antropologie, ethologie, evolutiebiologie - en gaandeweg wordt hij enthousiaster. Hij ziet de dingen graag eens wat ruimer. Het is duidelijk dat het historisch en geografisch beperkte blikveld van de polemologie hem niet bevredigt. Polemologen definiëren de term oorlog zo dat het als verschijnsel niet veel meer dan vijfduizend jaar oud is. Dat is in evolutionair opzicht een zeer korte termijn, zeker voor mensen. Van der Dennen moet voor zijn werk dus een ander, veel ruimer, oorlogsbegrip ont-

VOORZANGER

werpen. Dat mag. Elke onderzoeker heeft de vrijheid zijn eigen technische termen te definiëren. Maar je moet daarbij wel één ding bedenken; hoe meer zo'n nieuwe definitie afwijkt van die van anderen, hoe minder relevant jouw verhaal voor die anderen wordt. Velen van ons denken bij oorlog aan hoge heren die in ruime vertrekken plannen voor veldslagen maken, en die vervolgens minder hoge heren er op uit sturen om hun voetvolk bijeen te commanderen, te oefenen, en het veld in te sturen. We denken aan dat voetvolk, dat voor z'n nummer, of voor een matig soldij, zijn leven in de waagschaal stelt voor een zaal< waar het verder zelf maar matig belang bij heeft. We zien gewone soldaten op elkaar schieten zolang de hoge heren ruzie hebben, en genoeglijk een biertje drinken als de heren het hebben bijgelegd, om het WETENSCHAP,

CULTUUR

O) SAMENLEVING

18

- MEI

1996

schieten weer te hervatten als er in hoge vertrekken nieuwe kinken in de kabel komen. En we zien kerkhoven met eindeloze rijen uniforme paaltjes in regelmatige patronen rond een monument geschaard. Gangbare definities van oorlog sluiten bij die beelden aan, maar het zijn beelden die niet passen bij de oorlog waar Van der Dennen het over heeft. Daarin gaat het vanuit ons perspectief om de mannen van een familie of een dorp die de mannen van een naburige vestiging eens flink op de neus gaan slaan om voor eens en altijd duidelijk te malcen wie waar en met wie mag wonen, jagen, oogsten of trouwen. Dat kost ook wel eens levens, nraar vaal<: is één dode genoeg om het pleit te beslechten, en soms zelfs dat niet eens. Een verklaring van zo'n oorlog a la Van der Dennen leert ons weinig over wat

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen