VU Magazine 1996 - pagina 491

De slaven waren vrij, maar de Maagdeneilanden zakten weg in een bodemloos lijkende depressie. Plantage-arbeid was er plotseling betrekkelijk kostbaar geworden. Bovendien nam tegelijkertijd de Europese vraag naar tropische produkten af - zo was in die periode Europese bietsuiker als alternatief voor het Caribische suikerriet sterk in opkomst - en de economische ellende werd nog vergroot door natuurrampen als malaria-epidemieën, wervelstormen (ook toen al), aardbevingen en een vloedgolf die de eilanden teisterden. De Denen zaten danig met de Maagdeneilanden in hun maag en wilden er eigenlijk zo snel mogelijk van af. Onderhandelingen over een overname door de Verenigde Staten begonnen in 1865. Maar pas in 1917 hapten de V.S. toe. De prijs was een schijntje: slechts 25 miljoen dollar. Een daad uit angst, vooral ingegeven door de strategische gedachte dat een vijandige mogendheid (de Eerste Wereldoorlog woedde en het aan Denemarken grenzende Duitsland was immers de vijand!) ze mogelijk voor zou zijn. Economische, laat staan sociale motieven lagen aan de overname niet ten grondslag; er viel immers niets te halen. En de bevolking van de Maagdeneilanden zou pas veel later dezelfde onverkorte rechten krijgen die elke andere Amerikaanse burger automatisch toevallen. 'Het armenhuis van Amerika' werden de drie eilanden spottend genoemd. Pas na de Tweede Wereldoorlog kregen ze de wind weer enigszins in de zeilen,- met name St. Thomas dat opnieuw kon profiteren van zijn maritieme mogelijkheden en zijn historie als vrijhaven en overslagplaats. De toeristenindustrie kwam op gang, vooral vanuit de richting van het Noord-Amerikaanse continent. Marinepersoneel dat er gestationeerd was geweest tijdens de oorlog, en er gecharmeerd was geraakt van de zon, de zee en de paradijselijke stranden, kwam er terug met vrouw en kinderen. De omwenteling op Cuba, veroorzaakt door Fidel Castro c.s., dat met zijn gokhuizen en bordelen tevoren als tropisch pretpark voor de rijke Amerikaan had gefungeerd, deed de stroom toeristen richting U.S. Virgin Islands alleen nog maar aanzwellen; het Negerhollandse spreekwoord "een man dodt, een ander man brodt", blijkt ook nu nog van kracht. Maar een paradijs is het eiland vooralsnog alleen voor de blanke welgestelden die zich de exorbitant gestegen grondprijzen kunnen veroorloven; onderzoek heeft uitgewezen dat een half procent van de bevolking er tachtig procent van de grond in bezit heeft.

Wat het Negerhollands de das omdeed was niet zozeer dat ex-slaven het zelf als een slaventaaltje zagen, maar dat het een typische plantagetaal was. In de meer verstedelijkte gebieden kreeg het Engels de overhand; dat was tenslotte de taal waarin de slaven hun vrijheid in het vooruitzicht was gesteld. Na 1848 trokken de bevrijde slaven bovendien en masse naar de stad, waar het Engels nu voertaal werd. Desondanks is het Negerhollands nog lang een kwijnend bestaan blijven leiden in de meer agrarische delen van de eilanden. Uiteindelijk nam Alice Stephens, de enig overgeblevene voor wie het Negerhollands nog de moedertaal was, op hoge leeftijd in 1987 de allerlaatste resten ervan mee in haar graf, maar niet dan nadat zij nog wat tekstfragmenten had gesproken voor de haar door kiene taalkundigen voorgehouden microfoon. Nederlandse klanken worden er nu op St. Thomas zelden meer gehoord, of het zou moeten zijn uit de mond van die enkele Hollandse toerist die net vandaag, 14 augustus 1996,

C a m i l l e Pissarro, die in 1830 op St. T h o m a s w e r d g e b o r e n , en die later in F r a n k r i j k als impressionist f u r o r e zou m a k e n , schetste in zijn jeugd h e t f o r t aan h e t W a t e r f r o n t in C h a r l o t t e A m a l i e .

met het cruiseschip 'de Veendam' afgemeerd ligt aan de West Indian Company Dock en die zich opmaakt om de luxe winkels op Havensight Mali of in Main Street onveilig te maken. Maar gelukkig wordt het Negerhollands op St. Thomas wetenschappelijk nog in ere gehouden: Dutch Creole, die dode taal der onderdrukten, is nu een heuse studierichting aan de in de jaren tachtig opgerichte University of the Virgin Islands.

De V e e n d a m

De afschaffing van de slavernij op de Maagdeneilanden luidde ook het definitieve einde in van het Negerhollands, al was de neergang al aan het begin van de negentiende eeuw ingezet. Nog in 1816 had het Deens Westindische gouvernement de regering thuis verzocht om meer gebeden- en gezangenboeken voor de slaven. Maar wel graag m het Negerhollands, want, zo schreef de gouverneur, slaven die zich van die taal bedienen zijn gehoorzamer en gehechter aan hun eigenaars. Bovendien, zo ging hij verder, zou het gebruik van Negerhollands de slaven afhouden van het lezen van opruiende Engelstalige geschriften waarin de gelijkwaardigheid der rassen werd geprezen en de slavernij afgekeurd.

Naar aanleiding van C. van Rossum en H. van der V o o r t : 'Die Creool Taal - 250 Years of Negerhollands Texts', 1996, A m s t e r d a m University Press, ƒ 6 1 , - . Voorts is onder meer geput uit: Isaac Dookhan, ' A History of the Virgin Islands of the united States'; Isidor Paiewonsky, 'Eywitness Accounts of Slavery in the Danish W e s t Indies'; Isidor Paiewonsky, 'Conquest of Eden' en Susanne Everett, 'The Slaves' (waarvan in 1993 een Nederlandstalige uitgave verscheen bij de W a l b u r g Pers onder de t i t e l 'Slavernij door de eeuwen heen').

WCS NOVEMBER

I996

27

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen