VU Magazine 1996 - pagina 501

achtte blijken plotseling te kunnen veranderen of zelfs verdwijnen, terwijl er nieuwe opduiken. Onlangs vond men een onverwacht stressgevoelig persoonlijkheidstype waar vrijwel geen enkele psycholoog dat ooit zou hebben vermoed. Angsthazen Mensen die door hun aard extra gevoelig zijn voor aan spanning gerelateerde aandoeningen komen in één fysiologisch opzicht overeen. Ze hebben een verhoogde bloedspiegel voor stoffen als glucocoiticoïden en adrenaline, de zogenaamde stresshormonen. In een crisissituatie roepen die hormonen een vecht-of-vluchtrespons op, een korte maar krachtige reactie die je helpt omgaan met acute spanningen. Maar als je lichaam er op de een of andere manier toe wordt gebracht ze permanent te gaan produceren dan kan dat je kans op een reeks van aandoeningen, waaronder ernstige als hartkwalen of suikerziekte op latere leeftijd, vergroten. Symptomen van die toestand zijn: een hoge bloeddruk, darmklachten, onvruchtbaarheid en slapeloosheid. Zelfs je hersenen kunnen worden aangetast. Uit veel recent onderzoek blijkt dat een langdurige blootstelling aan stresshormonen kan leiden tot het afsterven van zenuwcellen

ctie in de hippocampus, een onderdeel van de hersenen dat een sleutelrol speelt bij leer- en geheugenprocessen. Bij bepaalde persoonlijkheidstypen worden die lichamelijke reacties op gang gebracht door psychische spanningen, een vorm van stress waarvoor zulke mensen ongewoon gevoelig zijn. Maar waarom functioneert hun lichaam anders dan dat van de meesten? Zulke kwetsbare mensen hebben nog iets gemeen dat een belangrijke aanwijzing geeft: hun strategie om lichamelijk en

geestelijk weer in evenwicht te komen, sluit niet aan bij de opdonder die ze van hun stresshormonen krijgen. Eén onaangepaste strategie, die veel voorkomt bij mensen met een depressieve, passieve, persoonlijkheid, is om in het geheel geen weerstand te bieden. Als ze geconfronteerd worden met spanningsvolle uitdagingen geven zulke mensen het vaak al bij voorbaat op. Ze herkennen een effectieve reactie niet eens, al struikelen ze erover. We weten al tientallen jaren dat depressieve mensen verhoogde stresshormoonspiegels hebben. Aan het andere einde van het onaangepastheidsspectrum staan de angsthazen voor wie het leven een opeenstapeling van bedreigingen is. Als reactie daarop zijn ze voortdurend op hun hoede, altijd nerveus op zoek naar veiligheid, altijd bang dat de regels van het spel achter hun rug worden veranderd. Een dergelijke psychische overreactie treedt, in een andere gedaante, op bij persoonlijkheden van het zogenaamde type A. Type A werd, in 1959, voor het eerst beschreven door de cardiologen Meyer Friedman en Raymond Rosenman. Het is waarschijnlijk het best omschreven en meest onderzochte persoonlijkheidstype met een verhoogd ziekterisico. Friedman en Rosenman beschrijven type A-mensen als competitief, prestatiegericht, druk, ongeduldig en agressief. Die agressie speelt een sleutelrol. Geef zulke mensen een onoplosbare puzzel, laat ze in een rollenspel een conflict uitspelen, laat ze samenwerken met iemand die (zonder dat zij dat weten) bewust de klus saboteert, en ze worden al gauw razend. Ze vatten elke tegenslag op als een persoonlijke belediging. Hun bloed stroomt vol stresshormonen, hun bloeddruk schiet omhoog. In de loop van het leven kan zo'n slopende discrepantie tussen spanning en reactie een zware wissel trekken op hart en bloedvaten. Onaangepaste reactie Ook een minder bekend persoonlijkheidstype wordt door hoge bloeddruk bedreigd. Het gaat daarbij om wat de

WCS NOVEMBER

I996

37

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen