VU Magazine 1996 - pagina 380

Vastgelegd water

Foto Natura/Fred Hoogervorst

We staan op de brug tussen Heelsum en Heteren, en kijken in westelijke richting over de Nederrijn. Op de foto zien we aan de rechterzijde de Doorwerthsche en aan de linkerzijde de Randwijksche uiterwaarden. Dit is een gemiddeld zomerbeeld. De waterstand is normaal; de rivier is tot aan de zomerkade vrijwel geheel gevuld. Op dit moment stroomt er ongeveer vierhonderd kubieke meter water per seconde onder de brug door. In het vroege voorjaar is de waterstand

20

WCS SEPTEMBER

I996

veel hoger. Als de capaciteit van de rivier ten volle zou worden benut, zou je op deze foto alleen maar water zien en wat bosranden. De Doorwerthsche uiterwaarden zijn heel bijzonder. Voor de hele noordrand van de Nederrijn wordt een zogeheten integraal project voor natuurbeheer en ontwikkeling opgezet. Het is de bedoeling dat de zomerdijk op enkele plaatsen wordt verlaagd, zodat de overstromingsfrequentie toeneemt en er

ooibossen komen; de oorspronkelijke 'natte' bossen die je vroeger langs de rivieren zag. Die zomerdijk is op de foto heel fraai te zien, pal langs het water. Een winterdijk is er niet aan deze zijde van de rivier. De Rijn heeft hier namelijk in de laatste fase van de jongste ijstijd de zogeheten stuwwal van Arnhem aangesneden. De bosrand rechts op de foto is de onderkant van de stuwwal. Het gebied dat we hier zien grenst dus aan die hogergelegen

heuvelrug. In de verte is de begrenzing van de stuwwal van Ede-Wageningen te zien. Daar geldt hetzelfde. Op vrij korte afstand zie je daar een hoogteverschil van dertig, veertig meter. Overigens zien we ten zuiden van de rivier, links op de foto, wèl een winterdijk: die moet de Betuwe beschermen tegen overstromingen. Aan weerszijden van de rivier zien we grote plassen liggen. Dat zijn plaatsen waar klei is weggegraven ten behoeve

van de steenfabrieken die hier in de buurt staan. Verder zien we kribben, de 'uitsteeksels' die vanaf de wal dwars op de stroomrichting staan. Ze zijn halverwege de vorige eeuw aangelegd en drukken de zogeheten stroomdraad van het water naar het midden van de rivier. Daar moet de meeste erosie plaatsvinden ten behoeve van de scheepvaart. De Nederrijn is betrekkelijk weinig gekanaliseerd; voor een Nederlandse rivier kronkelt hij nogal. Met behulp van

die kribben leg je hem als het ware vast in het landschap. Een dergelijk door de cultuur omgevormd rivierengebied is wat je noemt typisch Nederlands. Strikt genomen is het geen natuurlijk landschap. Het is tuinieren in het groot, maar natuurbouwen doen we eigenlijk overal in Nederland. Eduard Koster is hoogleraar geomorfologie aan de Universiteit Utrecht. Interview: Mark Traa.

WCS SEPTEMBER IQQÓ

21

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen