Filteren
van 420
1933 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 27
21 anti-teleologische onderzoeker erkent die planmatighei J, al is ze voor hem een bijzonder kwellend raadsel. Ook zijn vraagstelling wordt er door beheerscht, zooals wel blijkt, wanneer Haeckel binnen het engere gebied der biologie als het groote, door hem eindelijk opgeloste, probleem zag : „Wi ...
1933 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 28
22 nent of transcendent, er altijd een minderheid stond van hen, die den kosmos ateleologisch noemden, en, hoewel de orde en doelmatigheid zelve niet ontkennend, de wereld toch uit toeval of anderzins verklaarden. Die leer van het toeval als verklaring voor de wet- en doelmatigheid dezer wereld b ...
1933 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 29
23 anthropocentrische notie had in physico-theologischen zin. Immers het frustra van het bekende : natura nil facit frustra adstrueert hij als dat quod in usum hominum non sit. Daarom erkent hij de causae finales alleen als humana figmenta '). Schopenhauer hamert er telkens op, dat teleologie nie ...
1933 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 30
24 ven, de verbinding der dingen te denken naar analogie van die bijzondere causaliteit, die de causaliteit der doelen is. 'Het gaat hier in de eerste plaats om de innerlijke doelmatigheid. Want de organismen zouden ons immers volkomen onv^2rstaanbaar blijven, indien we het geheel niet zouden mog ...
1933 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 31
25 alleen buiten en boven de wereld worden gezocht, ook kan het in monistischen trant alleen in de dingen zelf worden aanvaard, als zuiver immanent, maar ook kan het op theistischen grondslag dualistisch worden beschouwd als in en buiten de dingen. Hier is de opperste wijsheid de eerste oorzaak v ...
1933 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 32
26 TELEOLOGIE EN NATUURWETENSCHAP. Nergens is het teleologisch principe zoo fel omstreden als op het gebied der natuurbeschouwing. In de groote natuurbeschouwingen is een grootsche strijd gestreden tusschen teleologie en anti-teleologie (telephobie!), die nog voortduurt. Historisch gingen, zooals ...
1933 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 33
27 TELEOLOGIE EN PHYSICA. De onwrikbare grondslag en basis van de natuurwetenschap in het algemeen en van de physica in het bijzonder is de mechanica. De physica is het domein waar de mechanische natuurbeschouwing autochthoon is en haar volle rechten heeft en laat gelden. De mechanica immers dree ...
1933 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 34
28 cipe der kleinste actie hield in, dat, wanneer in de natuur de een of andere verandering gebeurt, de voor deze verandering noodige hoeveelheid werkzaamheid zoo klein mogelijk is. Hoe duidelijk spreekt hier het teleologisch karakter der formule; het is als de plechtige afkondiging der alom geld ...
1933 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 35
29 eerste hoofdwet juist was. Dat neemt niet weg, dat ze thans algemeen wordt aanvaard. Deze hoofdwet kan op verschillende wijzen wordsn afgeleid; tegenwoordig verklaart men haar gaarne met de kinetische beschouwing der materie, zooals Boltzmann haar gaf, te weten als waarschijnlijkheidsregel. He ...
1933 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 36
30 TELEOLOGIE EN BIOLOGIE. Wanneer dit begrip echter ook moet dienen als laatste en eenige verklaringsbeginsel van alle levensverschijnselen, dan blijkt het daartoe ten eenenmale insufficient. De biologie als leer der levensverschijnselen komt alleen met het begrip eener mechanische causaliteit n ...
van 420
