Het positivisme van Ernst Mach en de ontwikkeling der moderne physica - pagina 11
9 chische leven, de wetenschap inbegrepen, is een biologisch verschijnsel, dat eerst door Darwin's principe van den strijd om het bestaan, van ontwikkeling en selectie, wordt opgehelderd if»). Religieuze voorstellingen zijn grootendeels als ,,woekeringen in het voorstellingsleven" op te vatten ^' ...
Het positivisme van Ernst Mach en de ontwikkeling der moderne physica - pagina 12
10 achtergelaten herinneringssporen van „sinnliche Erlebnisse" te duiden, en qualitatief niet van de E m p f i n d u n g e n verschillend. D e onderlinge afhankelijkheid der elementen ajiyö noemen we de psychische. A a n de onderscheiding dezer drie wijzen van s a m e n h a n g , tusschen de over ...
Het positivisme van Ernst Mach en de ontwikkeling der moderne physica - pagina 13
11 en instinctief tot stand, zij wijzen veelal onmiddellijk heen naar complexen van ,,sinnliche Elemente". Bij het aanpassingsproces worden echter ook abstracte physische begrippen gevormd, waarin de ,,sinnliche Elemente" op een zeer ingewikkelde wijze verborgen kunnen zijn -'')• Dank zij zoodani ...
Het positivisme van Ernst Mach en de ontwikkeling der moderne physica - pagina 14
12 ten het geheel der ,,sinnliche Thatsachen" zoo voor ons stellen, dat zij bijna als een ,,Ersatz" daarvan kunnen gelden >'"). De physica Hypothesen, dient dus phaenomenologisch te zijn. Weliswaar maakt zij ook gebruik van hypothesen. Zelfs is de hypothesenvorming niet het resultaat van een k ...
Het positivisme van Ernst Mach en de ontwikkeling der moderne physica - pagina 15
13 digheid, die alle andere voorkomende omvat, dat is de ,,Bestandigkeit der Verbindung (Beziehung)". Zulke bestendigheden der verbindung worden door de physische wetten en regels geformuleerd •!<»)• Natuurwetten. De natuurwetten zijn geen regels volgens welke de processen in de natuur zich no ...
Het positivisme van Ernst Mach en de ontwikkeling der moderne physica - pagina 16
14 verwachting van den waarnemer, waaraan de werkelijkheid niet gebonden is. Zijn zijn daarom niet waardeloos, want zij zijn aan de hand der ervaring geformuleerd en door de ,,sinnHche Wirklichkeit" reeds tallooze malen, zij het binnen zekere grenzen, bevestigd. Causaliteit. Daarom bestaat er ech ...
Het positivisme van Ernst Mach en de ontwikkeling der moderne physica - pagina 17
15 wacht, is toch alleen tegen den achtergrond van het evolutiedogma te begrijpen. Zelfs moet men dit dogma wel inderdaad, naar Kuyper's woord, een hypnotische macht toeschrijven, om te kunnen verstaan, dat Mach, die zoo nadrukkelijk zijn uitgangspunt in de onmiddellijke ervaring wenscht te kieze ...
Het positivisme van Ernst Mach en de ontwikkeling der moderne physica - pagina 18
16 einzelner Elemente" waarnemen, bijna onmiddellijk de opmerking, dat herhaalde en zorgvuldige waarneming leert, dat ,,einzelne Elemente überhaupt nicht bestendig sind", en dat dus slechts de ,,allgemeine Bestandigkeit der Verbindung" overblijft, waarvan dan toch weer de ,,einfache Bestandigkeit ...
Het positivisme van Ernst Mach en de ontwikkeling der moderne physica - pagina 19
17 moeilijk worden tegengesproken, wanneer physici, die zelf aan deze ontwikkeling krachtig hebben medegewerkt, verklaren, dat zij hem aan den lijve hebben ondervonden ''i). Maar ik meen, dat in de feitelijke ontwikkeling der physica deze invloed toch alleen daarin tot uiting komt, dat de physica ...
Het positivisme van Ernst Mach en de ontwikkeling der moderne physica - pagina 20
18 Millikan heeft de lading van het electron gemeten. Hij heeft daartoe een bepaalde apparatuur gebouwd, die in vergelijking met vele andere meetmethoden nog uiterst eenvoudig kan heeten, maar waarvan het ontwerpen niettemin de practische en theoretische kennis van mechanische, thermodynamische, ...