Ideëel en reëel - pagina 53
\ 51den mensch gelijk is aan wit papier, waarop eerst door de ervaring de begrippen als teekens worden geschreven; volgens anderen zijn de begrippen slechts afdrukken van indrukken door de ervaring verkregen. Zij die zoo spreken vergeten echter dat in de begrippen ligt wat in de ervaring n ...
Ideëel en reëel - pagina 15
13 bare of zichtbare dingen, maar naarmate het denken toeneemt, breidt zich het getal der dingen uit; de vaste, scherp begrensde vorm blijkt niet een kenmerkend onderscheid te zijn; men gevoelt dat een stuk ijs niet ophoudt een ding te zijn, wanneer het tot water gesmolten is, en dat het. ding-zi ...
Ideëel en reëel - pagina 27
25ontspannen, wij kunnen haar richten op bepaalde gewaarwordingen en andere onopgemerkt laten. Maar wij kunnen in eenen normalen toestand van ons bewustzijn niet verhinderen, dat wij gewaarwordingen hebben of ontvangen. Er zijn gewaarwordingen, die zich aan ons opdringen, die onafhankelijk ...
Ideëel en reëel - pagina 57
55 buiten • hem. Zoolang de natuur des menschen gaaf en ongeschonden was, kende hij die producten zijner verbeelding als zijn eigen subjectieve formatiën, en ontsproot daaruit geen dwaling. Zooals de mensch echter thans is, staat hij voortdurend aan het gevaar bloot, zijne subjectieve ideeën voor ...
Ideëel en reëel - pagina 18
i6spiegel duurt: ga weg van voor den spiegel of neem den spiegel weg of het licht, en het zijn van het beeld is verdwenen ; »de man die zijn aangeboren aangezicht bemerkte in eenen spiegel, is weggegaan en heeft terstond vergeten hoedanig hij was." i) Rook en damp zijn het beeld van weinig ...
Ideëel en reëel - pagina 52
50bestaat het niet; in de plantenwereld wordt het wel gevonden I ) ; en het treedt sterker in 't licht, naarmate de veelheid der relatiën, in de idee der soort gelegd, grooter is; in de dierenwereld is daardoor de beteekenis van het individueele wederom grooter dan in het plantenrijk. Van ...
Ideëel en reëel - pagina 12
lOlijken oorsprong. God, de Vader der geesten van alle vleesch is dezelfde door wien alle dingen zijn en geschapen zijn. Hij schiep den mensch naar Zijn beeld, dat ook bestond in ware kennis, en niet het minst door die kennis gaf God hem heerschappij over alles. Door de ideeën zijn alle sc ...
Ideëel en reëel - pagina 20
18 is geen voorstelling, geen beeld van eene bepaalde zaak, maar een begrip in betrekking tot de dingen, die daarnaar geformeerd zijn of worden. Een idee is geen ideaal; dit . laatste is de voorstelling van eene afzonderlijke realiteit, die volkomen aan de idee beantwoordt i). Ideëel is derhalve ...
Ideëel en reëel - pagina 24
22Twee opmerkingen van gewicht zijn hier tegen in te brengen. In de eerste plaats toch is het feitehjk niet, of althans nu niet meer, juist wat Hartmann van de physica zegt, dat zij alle stof in systemen van krachten oplost. De physica spreekt voor haar doel^ en dan volkomen terecht, van s ...
Ideëel en reëel - pagina 50
48 Wij vinden dus in den kosmos de objectiveering van ideeën, maar zóó dat het substraat, dat als het ware de drager der idee is, ook zelf weder de objectiveering is eener idee. Wij loochenen alzoo noch de realiteit van de stoffelijke wereld, noch de realiteit van het ideëele, maar handhaven de r ...