Johannes Maccovius - pagina 302

290

dam, neutiquam moveri posset, atq; adeo non committeret peccatura commissionis."

*)

van een dwang, van gedwongen deed. De mensch is zedelijk vrij. Wat de mensch doet, doet hij zelf, uit eigen overtuiging, op eigen verantwoording. Het is de gedachte, zooals Lessing het niet onaardig in zijn Nathan der Weise tegen den Derwisch zeggen laat: „Kein Mensch musz mussen.'' (l, 3). Er is wel een noodzakelijkheid, maar die noodzakelijkheid is voor den mensch niet het motief van zijn actie. De mensch handelt, voor zijn eigen bewustzijn,

En daarom

een noodlot,

juist

is

alsof de

er geen sprake

mensch

alles

weet zich niet door een noodlot gedreven. „Necessitas longe alia est, quam fatum Stoicum; hac enim poterant fieri quae non fiunt, respectu absolutae Dei potentiae; fati necessitas erat absoluta." ^) Tusschen het uit eigen aandrift,

hij

Stoïcijnsche noodlot en de providentieele noodzakelijkheid

een hemelsbreed Maccovius begint met te zeggen wat

is

verschil.

cijnsche noodlot verstaat:

;,est

hij

onder het Stoi-

naturalis necessitas et ordo

rerum omnium actionumque, ab aeterno aliis alias consequentibus, immutabili manente earum complicatione et serie, quam nulla, ac ne quidem divina vis rumpat." En zegt dan „Imo haec necessitas quam nos statuimus plane differt a necessitate fati Stoici. 1. Quia necessitas haec dicitur ex hypothesi voluntatis divinae, unde dependet a Deo. At vero Stoicae necessitati, ex Stoicorum sententia, subiicitur Deus.

Hinc ne luppiter ipse (apud Homerum) cum maxime vellet, sarpedonem suum eripuit vinculis. 2. Necessitas Stoica fluit ex rebus ipsis ad se invicem. At necessitas, quam nos statuimus non pendet ex rebus, quae in se spectatae, partim potentiam naturalem habent, ut hoc vel illo modo se habere possint, prout Deo scilicet visum; partim subiectivam sive obedientionalem, et hinc haec necessitas non absoluta, =*) sed ex hypothesi voluntatis divinae, appellatur.

')

Theol. Quaest., p. 26.

"")

Loei Comm.,

p.

378.

")

Loei Comm.,

p.

444.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen