Buitenland,

Dnitscbland. De'geschiedenis van het W u pp e r t h a 1 i n d e z e eeuw.

III.

Het dal werd in den loop van deze eeuw steeds meer beroemd van wage zijn vroomheid, en de bewoners begonnen zich zelf daarover te behagen. De tijd van opwekking met zijn ernst was voorbij, en die der zelfverheerlijking volgde. Men las zoo dikwijls van de groote beteekenis het Wupperthal voor het Godsrijk, en in de feestweek bewierookten redenaars uit alle dealen dar wereld, de gezegende plek. Wanneer er een predikant in hat dal moest beroepen worden, werd hat oog gevestigd op da beroemsta mannen, men ging ar wijd ar zijd op uit, om predikanten van naam ta hooren. Nog altijd brandde hat licht der kennis, nog altijd was da orthodoxie een macht, maar nederigheid, aanvoud en kleinheid warden niet gevonden. De rechtzinnigheid ward steeds meer aan zwaard, waarmede men alkander bastraad.

In da groote gereformearda gemeente van Elbarfald ontstond aan verbitterde partijstrijd. Da opwekking in het stadalijka weeshuis (1861) richtte ook groote schade aan; het was niets dan aan ziakalijke beweging, vergezeld van zenuwtoevallen, waarmede de Kladderadatsch den spot dreef; rinvheid en eigenzinnigheid naman steeds meer de overhand.

Da agitatoren van hat socialisme, Marks en Engels, vestigden zich te Elbarfald an richtten aan communistisch blad op, onder dan titel van Gazelschaftsspiagel."

Sadert 1850 ging het kerkelijk en gaestalijk leven zeer achteruit, mannen van aenig aanzien wilden niat mear in de kerkeraden zitting naman. Vroagar bleaf men van het Avondmaal uit schuchterheid, later uit onverschilligheid weg. Hat aantal toagalatanan tot hat Avondmaal nam snal af. De scholen haddan opgehouden kerkelijke instituten te zijn, de kerkelijke armenvarzorging werd gansch onvoldoende, omdat da middelen ontbraken, en werd grootendaals vervangen door de burgerlijke. De hooge vlucht die da industrie - nam, maakte dat duizenden fabrieksarbeiders uit andere streken zich in het dal kwamen vastigan. De gemeanta Wupparfeld telde bij hara stichting 2000 zialen, in 1877 was dit getal tot 20, 000 gastegen. Hat dal werd weldra aan broeinest van het socialisme; tegenwoordig wordt het in den rijksdag door een socialist vertegenwoordigd; hij kreeg in 1887 18, 423 stemman en woont in aan klein huisje. De goddeloosheid nam steads toe ; vroagar warden de ruwste openbaringen dar zonda door da macht der prediking onderdrukt, maar van lieverlede werd daarvan niets meer bespeurd. In de gemeenteraden kon slechts da radicale maerderheid met behulp van Roomschen verdrongen worden ; de zonen der rijken bleken vervreemd te zijn van hat geloof hunner vadaren. Zij bouwdan paleizen an baadden zifh in allerlei waalde. Wel warden nog altijd groote geldsommen geschonken voor kerkelijke doeleinden, maar da kark der vadaren kwijnde; vroeger kon in Elbarfald de comedie niat bloeien, men is thans bezig aan prachtig gebouw er voor ta zatten. Om het thaaterfonds ta vergrootan, liet man in het Casino een stuk van den hemalladder, dien Jacob in den droom zag, zien. Gelukkig dat dit profanearan nog aan zekere verontwaardiging teweegbracht. Pastor Schroder vergeleek in hat Gereformeerde weekblad het voorhaan met het thans en bewaarde, dat het zout in zijne gemeente in hoeken en gaten verstrooid lag. De stroom van het moderne leven was over da bergen in hat dal gedrongen, en ook hat Romanisme won mat lederen dag meer veld. Roomscha ambtenaren warden aangesteld en de Roomsche bisschop ward door alle inwoners met onderscheiding ontvangen, zoo dat men de straten voor hem groan maakte. Kohlbrtlgge heeft eens gezegd: «het Wupperthal komt kerkelijk nog eenmaal ondar Roma's heerschappij." De steeds grootere zelfstandigheid dar Evangelische varaenigingen verdeelt de kark in kleine kringen; het resultaat daarvan zal zijn, dat, na het bederf dar kark, ook de vereenigingen zullen verdorven worden.

Wal heeft het er niet aan ontbroken, dat man tegen deze dingen getuigde; vooral da predikant Paul Geyser, dia zijn beste krachten er aan wijdde, om het volk terug te roepen tot de wat en het getuigenis, moat in deze genoemd worden. Het Wupperthal heeft in deze eeuw rijk-begaafde leeraars gehad, maar in originaliteit werden zij allen door Geysar overtroffen. Hij had een heetan strijd te strijden. Daarbij was hij op staatkundig gebied anti-Pruisisch en zeer tegen Bismarck gekant, zich daarbij op de Schrift beroepende. Eenmaal kwam ar opstand ondar het volk, toen hij tagan het lied: «Duitschland, Duitschland boven alias", gesproken had; de politie moest zijn huis bewaken. Eindelijk werd hij manschenschuw, en als aan aanling ging hij mat aan droef galaat door de twistzieke stad. Hij stierf-in 1882 op 56jarigan leeftijd,

In den laatsten tijd is het aanzien dar Garef. gemeente gedaald. Twee predikanten naman het beroep derwaarts niat aan; hierop beriep men dan zoon van Gayser, slechts 25 jaren oud. Elberfald's garaaente telt 35, 000 zielen, waarvan 8 pCt. tot het Avondmaal zijn toegelaten. Er zijn 1322 gemengde huwelijken met Roomschen; in 659 gevallen worden da kindaren Gereformeerd, in 409 Roomsch opgevoed.

Toen in Augustus van 1886 de Gereformeerde Bond te Elberfeld zijne eerste vergadering hield, droeg Dr. Ebrard datgene als waarheid voor, wat Calvijn, Krummacher en KohlbrUgge als de grootste dwaling bestreden hadden.

In de Luthersche kerk was men niet zoo strijdlustig als in de zusterkerk. Ds. Feldner scheidde zich van de kerk af met 200 gemeenteleden. De Luthersche gemeenten van het Wupperthal werden zeer versterkt, doordat vele vreemden van buiten zich er kwamen vestigen.

Het Calvinistisch element is van lieverlede op den achtergrond getreden. In breede massa wemelt er eene onverschillige arbeiderswereld, die ook niet Lutersch is. De scherpe grenslijn tusschen Lutherschen en Gereformeerden is uitgewischt, 'doch daarmede is ook het innige leven verdwenen.

Overingens vindt men bijna alle secten in het Wupperthal vertegenwoordigd. Onlangs is er een Boeddhistische secte gevormd.

Maar ook voor de sectevorming is de grond dor geworden. Wel zijn er nog ware Christenen te vinden, maar de groote menigte wordt door gansch andere beginselen gedreven, zooals dit het geval was bij den aanvang van dit jaar.

Dr. Zahn verwacht niets van de beweging, door het voorstel v. Kleist-Hammerstein in het leven geroepen. Wat baat het, of de kerk al meer geld heeft en meer zelfstandigheid krijgt, wanneer de Evangelische faculteiten de autoriteit der Schrift aanranden en systeemen over de zedeleer opbouwen, in plaats van de grondwaarheden van zonde en genade te verkondigen ?

Nu moge men in enkele punten van Dr. Zahn verschillen, over het algemeen kan men zeggen, dat hij de dingen bij hun waren naam genoemd heeft.

— Ritschliaansche stellingen. Een nieuw Cantionaal. Hetschuttersfeest te Frankfort en d e k e r-ken.

Te Gieszen werd dezen zomer een theologische conferentie gehouden. Prof. Herrmann uit Marburg zou eenige stellingen over de «Openbaring" verdedigen. Reeds had de uitgave dier stellingen veel opzien gebaard. Herrmann is een theoloog uit de school van Ritschl en uit zijn stellingen kwam het helder aan den dag, op welk een hellend vlak het stelsel van genoemd godgeleerde den mensch brengt. Zijne eerste stelling luidde : »God kan ons slechts datgene openbaren, waardoor Hij ons tot nieuwe meuschen maakt.'' Het kwam er volgens den hoogleeraar slechts op aan, de menschen voor de historische gestalte van Jezus van Nazareth te stellen, in welke de Openbaring Gods alleen gegeven is. Wil men weten hoe de Heere, volgens prof. Herrmann, een mensch bekeert ? Een mensch die in-en uitwendig in nood is, door dat in de wereld het lot hem terneer drukt, dat bUnd en doof schijnt voor zijn treurigen toestand. In zich zelf gevoelt hij de schuld, die hem niet tot achting van zichzelf en tot vrede komen laat. Daar wordt hij op Jezus opmerkzaam. Hij ziet in Hem het zalig uitzicht van den goede, vastgehouden tot in den dood en hij krijgt de gedachte, dat door zijn bestaan de verwezenlijking van het goede in de wereld, het »rijk Gods", gewerkt wordt. En men wordt een snieuw mensch", wanneer men een [macht kent, die ons boveij zonde en wereld verheft.

Welk een jammerlijk spelen met woorden, om voor de groote menigte te verbergen, dat men geheel met Gods Woord gebroken heeft! Welk een professoralen onzin, als Dr. Herrmann eigenlijk de stelling verdedigt, dat een slaaf in de binnenlanden van Afrika vrij is, wanneer hij de macht kent, die aan de overzijde van den Oceaan besloten heeft de slavernij te beletten!

De tweede stelling van Dr. Herrmann luidt: »De openbaring Gods is Jezus Christus in Zijn historische verschijning, maar niet een leer omtrent Hem." Bij de discussie herinnerde men den hoogleeraar aan menig getuigenis, dat de Heere Jezus van zich zelven gaf; maar hij antwoordde, dat men niet weten kon of Christus het zóó of anders, óf misschien in 't geheel niet gezegd had. Hoe kan hij dan nog van een historischen Jezus spreken?

De derde stelling luidt: »Gelijk anderen niet in onze plaats voor ons gelooven kunnen, zoo kunnen ook niet anderen voor ons in de plaats openbaringen ontvangen, op welke zich ons geloof verlaten moet."

Men ziet hieruit, dat Herrmann nog stouter het gezag der Schrift aanrandt dan Ritschl zelf.

De beide Hessische hoogescholen zijn in den laatsten tijd verkondigsters geworden van de leer van Ritschl, en welk een treurigen invloed dit uitoefent op de Hessische landskerk, kan men begrijpen. Er zijn reeds jonge predikanten, die het gebed tot den Middelaar Gods en der menschen on-Christelijk durven noemen. Met voorliefde spreken zij van: »den Galileër" of van: »den grooten Profeet." Met nadruk wordt er steeds gesproken over de »gemeente, " in welke wij ons voor gerechtvaardigd moeten houden.

Dat de school van Ritschl weldra leiden zal tot het naakte ongeloof, is, dunkt ons, zoo helder als de dag. Betreurenswaardig is het daarom, dat Ritschl ook onder zoovele Nederlandsche ethischen zijn vereerders heeft.

Met grooten ophef wordt in de Alï. Ev. Luth. Kirchenz. melding gemaakt van een nieuw Luthersch Cantional, dat voor Mecklenburg dienst moet doen, d. w. z. een boek, dat to handleiding dienen moet voor het zingen bij de openbare godsdienstoefeningen. Het doel der uitgave is, de gemeente in meerdere mate te doen deelnemen aan het Lithurgisch deel der godsdienstoefeningen, zoodat zij niet alleen de gezangen, maar ook zekere Lithurgische stukken, als de Responsen in het Kurie, (Moria, Tedeum, Litanie, Prefatie enz. medezingt. Wij kunnen niet beoordeelen of het samenstellen van een Cantional zulk een verdienstelijk werk - is te achten, dat men het een schepping noemt, die in deze eeuw niet overtroffen is. Doch smartelijk is het om aan te zien, dat in de Luthersche kerken druk gehandeld wordt over de wijze, om door eene indrukwekkende liturgie, aan de godsdienstoefeningen meer plechtstatigheid bij te zetten, terwijl men er blind voor blijft, dat der menigte het zuivere Woord Gods, bijna zonder uitzondering, onthouden wordt.

Van 3 tot 10 Juli werd te Frankfurt a'M. een schitterend schuttersfeest gehouden. Vóór de eenheid van het Duitsche rijk hadden deze feesten eenige beteekenis, nl. om de eenheid van geheel Duitschland tot uitdrukking te brengen. Daarom kwamen schutters, turners, zangers van alle deelen van Duitschland, voortdurend samen. Maar dit is nu niet meer noodig, nu Duitschland één is. Toch heeft men de lust om zulke feesten te organiseeren, niet verloren. En dan wordt bij voorkeur op den Zondag voormiddag een zoogenaamde feestelijke optocht gehouden, met acht muziekkorpsen enz. Het spreekt wel van zelf, dat het spoedig verveelt om tegenwoordig te zijn bij een wedstrijd in het schieten, die 8 dagen duurt. Om de schutters en de «belangstellenden" te vermaken, zijn op het terrein tenten opgeslagen, welke openbare en bedekte broeinesten van de goddelooste dingen kunnen genoemd worden. Het feestterrein was te vinden op een plek gronds, welke tot de vruchtbaarste van den omtrek moet gerekend worden, waarvan men nu echter in een geheel jaar geen vrucht kan oogsten. Het wordt aan het Zuiden begrensd door vier ziekenhuizen, waarvan twee slechts oude, zwakke kranken opnemen, en een Magdalena asyl, waarin gedurende drie dagen de uitgedreven booze geest teruggekeerd scheen, met zeven andere booze geesten, die boozer waren dan hij zelf; in het westen vindt men het stedelijk krankzinnigenhuis; ten oosten ligt de begraafplaats. »Ach dat vreeselijk feest", hoorde men in die plaatsen, waar zooveel ellendigen te zamen waren, zeggen.

En wat deden nu de kerken, om het losbreken der goddeloosheid eenigermate te stuiten ? Niets niet alleen, eer werkten zij het nog in de hand.

Om de menschen niet van het zien van den plechtstatigen optocht af te houden, werd de voormiddaggodsdienstoefening voor dien dag op 8 ure gesteld ! En dit niet alleen in ettelijke Lutherschen kerken, maar ook'in de Fransche en Duitsche Gereformeerde gemeenten! Dit geschiedde volgens besluit der kerkeraden !

Moest niet schaamte ook ons aangezicht bedekken, bij zooveel schandelijke ontrouw, bij mannen die nog den gereformeerden naam dragen ?

Waarlijk, de uitspraak van Dr. Zahn is te begrijpen, wanneer hij zegt: «Overigens verwachte men niets van de toekomst, wij gaan een volslagen godsdiensteloosheid te gemoet." Gelijk de dingen zich laten aanzien, is dit helaas te verwachten, doch de Heere roept de dingen, die niet zijn, alsof zij waren.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen