Begin van het einde.

Amsterdam, 31 Jan. 1896.

De Modernen zijn te Leiden, 'waar ze eertijds oppermachtig heerschten, evenals te Middelburg, thans geheel uit den Hervormden kerkeraad verdwenen.

Ouderlingen en Diakenen van hun gilde kende die kerkeraad sinds lang niet meer, maar thans verdween ook hun laaste predikant.

Dit deed de vraag rijzen, welke gedragslijn de Modernen voortaan zullen te volgen hebben, zoo te^Leideu als elders.

Het is toch duidelijk, dat ze allengs allerwegen van invloed op het kerkelijk leven verstoken raken, en ten slotte geen enkelen predikant meer overhouden, om voor hen op te komen.

Ook te Amsterdam staat eerlang hetzelfde te wachten.

Het is met den invloed der Modernen op het publieke kerkelijk leven eenvoudig gedaan.

Wat weg zullen ze dan nu inslaan? Zullen ze zich tot stille partij laten doemen en schuilen gaan in een afdeeling van den Protestantenbond? Of wel zullen ze, den strijd moede, aan de Hervormde kerk den rug toekeeren, en zich onttrekken aan de gezagshoógheid der Synodale Besturen?

Voor die vraag staande, wenscht men te Leiden Ie beginnen met een adresbeweging. Men zal zich tot de »Hoogeerwaarde heeren" wenden, en zien of langs dien weg nog zoodanige wijziging in de organisatie is te verkrijgen, dat aan den misstand, die ondraaglijk werd, een einde kome.

Dit adres is van dezen inhoud:

De ondergeteekenden, leden der Nederduitsche Hervormde gemeente van Leiden, wenden zich tot Uwe Hoogeerwaarde vergadering met een dringend verzoek.

Het is te voorzien, dat binnen betrekkelijk korten tijd eene vrij aanzienlijke minderheid dezer gemeente verstoken zal zijn van de gelegenheid, om bevrediging te vinden voor hare godsdienstige behoeften, ten gevolge waarvan velen zich gedrongen zullen gevoelen de Kerk te verlaten. In menige stad is dit reeds geschied. Honderden leden hebben zich afgescheiden en zelfstandige gemeenten gevormd of zich aan andere Kerkgenootschappen aangesloten.

Ook zijn er velen gebleven buiten alle Kerkelijke gemeenschap, en het laat zich verwachten, daf het getal dergenen, die de Kerk, verlaten, aanmerkelijk toenemen zal. Wij betreuren dit ten diepste, omdat daardoor onze groote Volkskerk, waarmede onze volkshistorie zoo innig samenhangt, haren invloed in hoogere en lagere kringen hoe langer hoe meer verliest. Wij zouden zoo gaarne blijven in die Kerk, in welke wij van der jeugd af zijn opgevoed, waarin wij als lidmaten werden opgenomen, en waaraan voor ons, in zooverre wij gehuwd zijn en het voorrecht hebben ouders te wezen, zulke liefelijke en heilige herinneringen verbonden zijn. Wij zouden zoo gaarne getrouw blijven aan onze belofte, afgelegd bij onze toelating tot lidmaten, om stot den bloei der Nederlandsche Hervormde Kerk naar ons vermogen volijverig mede te werken." Wel is waar er zijn enkele gemeenten, Vv'aarvan kerkeraad of kiescollege, uit eigen beweging, . rekening houden met de behoeften der minderheden; en ware dit overal het geval, wij zouden ons niet tot u behoeven te wenden. Maar aangezien dit in verreweg de rneeste steden niet-geschiedt, vragen wij u eerbiedig om zoodanige maatregelen te beramen en aan het oordeel der Kerk te onderwerpen, dat de behoeften en rechten der minderheden worden erkend en geëerbiedigd en verdere afval worde voorkomen."

Zoo spreken nu diezelfde Modernen, die het vierde eener eeuw en langer door hun overmacht in de Synodale Besturen het geloovige volk hebben achteruitgezet, gedwarsboomd en onderdrukt. Diezelfde mannen, die in de dagen der Doleantie genoten van leedvermaak in de despotische houding door de toenmalige Besturen aangenomen. Ja, diezelfde mannen, die toen zij meester van het terrein waren, nooit van anderer rechten hooren wilden; maar steeds den eisch stelden, dat voor hun leervrijheid en hun collegiale inzichten alle ti-aditie der vaderen zou zwichten.

En wat opmerkelijk is, de Groningers stemmen met hen in dezen klaagzang in. Althans de redactie van de Kerk. Couranthztuigt hier haar onderholen sympathie in deze tamelijk krasse woorden:

Wij behoeven niet te zeggen dat het bovenstaande verzoek, afgezien van sommige uitdrukkingen, onze volle sympathie heeft.

Dikwijls genoeg is door ons gewezen op-en geprotesteerd tegen het algemeen stemrecht, zooals het in onze Kerk is ingevoerd en" wordt toegepast, met zijn willekeurige'uitsluiting van de vrouwen en de minderjarigen, met zijn even willekeurige splitsing van de gemeenten in categoriën waar het stemrecht niet ten volle behoeft door te werken, en van zoodanige, waar het door de bevoorrechte mannelijke lidmaten zelven, rechtstreeks, wordt toegepast, óf waar het op het vormen van zoogenaamde Kiescolleges uitloopt.

En daarbij komen dan nog de heillooze gevolgen, waarvan dit zeker een van de ergste en in het oog loopendste is: dat dit algemeen stemrecht leidt tot de vestiging der opperheerschappij van ds numeriek-sterksten, van de helft plus een — het ongeestelijkste wat in een vereeniging van godsdienstig-zedelijken aard kan plaats vinden.

Eere aan de Kerkeraden en Kiescolleges in Nederland., die voor de verzoeking die in dit machtsbezit ligt, niet zijn bezweken; die hebben bewezen en bewijzen, dat ze er zijn voor het geheel, voor het lichaam der gemeente met alle zijne leden, behoeften, nooden, strevingen, eischen.

Máár — dit zijn er maar weinigen!

Laat men toch eindelijk de hand slaan aan de vernieuwing van onze Kerkelijke organisatie. En beginne men met het begin: eene betere regeling van het kiesrecht, waarbij alle lidmaten hun recht erlangen; alle gemeenten worden gesteld onder ééne toepassing er van; aan de minderheden eene rechtmatige vertegenwoordiging in de Besturen wordt verzekerd.

Blijkbaar gevoelt de redactie van de Kerkt. Courant dat het hodie tibi eras mihi, d. i. nu komt gij en morgen kom ik zelf inliet gemoei, het raadzaam maakt voor de Modernen in de bres te springen.

Het lijdt toch geen twijfel, of de Ethischirenische richting, in haar steeds meer verloopend slinger-stelsel, zal eerlang, na opzijzetting der Modernen, ook de Groningers haar sterke hand doen gevoelen, om van de Ned. Herv. kerk een speciaal genootschap voor eigen propaganda te maken.

De ééne groep voor, de andere groep na zal op die wijs van het logge gevaarte losweeken.

Tot ten leste ook de Gereformeerden die nog achterbleven, in moeite komen, en dan zal het op de laatste worstelling gaan tusschen de mannen die de traditie der vaderen heilig houden, en die kinderen eens anderen geestes, die als woekerplant zich aan de aloude kerkinrichting vastklemmen.

Over Prof. Gunnings houding bij deze stuiptrekking der Modernen een volgend maal.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen