Buitenland

Duitschland. De > Christliche Welt". De Paus over Petrus Canisius.

Het orgaan der volgelingen van Ritschl, de j Christliche Welf nOemde zich tot voor eenige weken steeds: lEvangelisch-Luthersch gemeenteblad voor alle standen". Nu heeft men het iLuthersch" laten vallen, het wil alleen een »Evangelisch gemeenteblad" zijn. De Refortnirle Kirchenzeitung merkt daarbij op: Een verandering van standpunt wordt daardoor niet te kennen gegeven, daar het blad volgens haren inhoud zich nooit op Luthersch standpunt geplaatst heeft

In het jongste nummer geeft de > Christliche Welf' een overzicht vanhet getal harerabonné's. In het jaar 1893, toen er zulk een felle strijd gestreden werd over de apostolische geloofsbelijdenis, bereikte het getal abonné's zijn hoogste punt; het bedroeg toen 4555. Dit getal werd daarna niet meer bereikt. In het laatste kwartaal telde het blad echter nog 4117 abonné's. Zoowel de uitgever als de drukker dringen er bij de lezers op aan, dat zij zullen medewerken tot verbreiding van het blad. Het verheugt ons dat het Ritschliaansche orgaan niet meer abonnés telt. Wanneer men weet over welk een groot veld de * Christliche Welf' hare wieken kan uitslaan en hoe vele predikanten de Ritschliaansche Theologie volgen, dan ishetabonnentental zeker gering [en bewijst het dat het niet in den geest van het volk gevallen is, 't welk op de Luthersche belijdenis prijs stelt. Het tStuttgarter Evangelisches Sonntagsblatt" telt een 135, 000 abonnés en het komt ons voor dat dit hooge cijfer niet enkel te danken is aan den lagen prijs waarvoor het te verkrijgen is, noch aan het groot aantal advertentiën dat er in voorkomt, maar aan den populairen Christelijken toon, die erin wordt aangeslagen.

Wij durven voorspellen dat het abonnentental der > Christliche Welt" nog meer zal toenemen, naarmate de beginselen van het Ritschlianisme meer openbaar worden als leidende tot modernisme.

Paus Leo XIII heeft ter gedachtenis dat er 300 jaren verliepen, sedert Petrus Conisius, den planter van de Jezuïeten orde in Duitschland, geboren werd, een rondgaand schrijven gericht aan de Duitsche, Oostenrijksche en Zwitsersche bisschoppen. Daarin zegt het hoofd der Roomsche kerk dat men eerst recht weten kan welk een zware taak Conisius op zich genomen heeft. Wanneer men er mede bekend is, welk eene toestand er in Duitschland heerschte ten tijde toen Luther voor het eerst de vaan van het oproer omhoog hief. De zeden waren verbasterd en ontaardden elk jaar meer, waardoor voor de dwaling de deur geopend werd, terwijl wederom de dwaling het zedenbederf tot het uiterste dreef. Tengevolge daarvan vielen velen van het Katholieke geloof af en langzamerhand verbreidde zich het heillooze gif door geheel Duitschland; ten slotte werden er menschen van allerlei stand en staat mede behebl. Het kwam zoover dat bij velen de meening post vatte, dat de Godsdienst in het Duitsche rijk nabij den ondergang gekomen was en dat er nauwelijks een middel gevonden kon worden om de krankheid te heelen. Inderdaad zouden de hoogste goederen verloren gegaan zijn, indien God niet spoedig hulp gezonden had. Wel waren er in Duitschland nog mannen, die het oude geloof getrouw aanhingen en door wetenschap en ijver voor den Godsdienst uitmuntten; wel waren de vorsten uit het huis van Beieren en van Oostenrijk en met name de Roomsche koning Ferdinand I vast besloten, den katholieken Godsdienst met alle kracht te beschermen en te verdedigen. Maar nieuwe, krachtige hulp bracht God aan het Duitsche rijk dat in gevaar gebracht was, door de in dien tijd juist ter rechter tijd geboren sociëteit van den heiligen vader Ignatius van Loyola, bij welke zich het eerst van alle Duitschers, de religie Petrus van Conisius aansloot.

Aldus ongeveer Paus Leo XIII. Van zijn standpunt kan hij moeilijk anders spreken en is het al veel, als hij toegeeft dat de toestand van het volk vóór de Reformatie allertreurigst was. Maar het is zonderling dat in een land als Spanje waar de reformatie geen wortel kon schieten en waar de bakermat der Jezuïtennorde gevonden werd, waar dus het gif der reformatie den toestand niet erger kon maken, en waar het tegengif indien het volk in een verdorven toestand verkeerde, in zoo ruime mate voorhanden was, dat in zulk land het zedelijk peil kennelijk lager staat dan ten onzent en in Duitschland.

Friedrich Adoif Kruminacher.

In de historie van de herleving van het godsdienstig-kerkelijk leven in deze eeuw, bekleedt Friedrich Adolf Krummacher een voorname plaats.

Hij werd den i3den Juli 1767 geboren, en in eenvoudigheid in een stille geloovige omgeving door zijne ouders opgevoed. In de wouden die de Tecklenburg omringen, leerde hij als knaap het gezang der vogels en het ruischen der beekjes en de geheele bloemspraak der natuur verstaan, wat hij toen in den grooten hof des Heeren zag, heeft hij getracht later in zijn zinrijke parabelen weer te geven. De spelen waarmede hij zich met zijne kameraden op de bergen en tusschen de puinhoopen van het oude slot bezighield, gaven hem stof tot het schrijven van zijn ikinderwereld", dat het lievelingsboek van koningin Louise, de moeder van keizer Wilhelm I, genoemd worden kon.

Gaarne ging Friedrich Adolf met zijn jongere broeder Gottfried Daniël in het schaduwrijke eikenwoud, om onder de met mos begroeide rotsblokken salamanders en waldmeister te zoeken. Frederik Adolf met de schoone lokken, Gottfried Daniël met zijne sprekende oogen waren beide flinke knapen, gelijk uit het geschrift van Maria Krummacher, > onze grootvader", blijkt.

Op de school leerde Frederik Adolf reeds den ernst des levens kennen; de gestrenge Tekelenburger onderwijzer, riep in de eerste les in de Hebreeuwsche taal zijnen leerlingen toe: «Overmorgen moet gij het eerste kapittel van Genesis vloeiend lezen en alle woorden van kuiten kennen." Zoo verdween het paradijs van zijne kindschheid voor de distels en doornen van de Hebreeuwsche teekens en klanken. Maar de dagen der school gingen voorbij en in de kleine academie te Lingen, waar een klein college professoren aan menig oud gebruik, eveBals aan zijne HoUandsche pijpen vasthield, ging het gezellig toe. Wat er aan geestdrift ontbrak, werd in later tijd met goed gevolg in Halle aangevuld. De omgang met den student Knapp oefende op hem een machtigen invloed uit, al werd zijn geloof menigmaal geschokt, zoo bleef toch het historische fundament van het Christendom den zoekenden student Krummacher steeds een onaantastbaar heiligdom.

In het jaar 1792 werd de trouwe twintigjarige jongeling na wel volbrachte universitaire studie conrector van de z. g. ^ Gelehrtenschute" in het fabriekstadje Hamen. De jonge man werd vriendelijk ontvangen in het huis van den burgemeester Arnold Möller en trouwde 2 jaar later met diens dochter Eleonore.

Daarna werd hij rector van Körs, waar hij uit den omtrek en uit het nabijzijnde Ehrefeld en ook uit de hoogeschool van Duisburg een edelen vriendenkring verzamelde. Het politieke leven was, |intusschen zeer onrustig geworden; Franschen, Oostenrijkers, Emigranten trokken de streek door.

Negen maanden lang waren de sleden Mors, Puismirg door de z.g. Reinsperre zoo streng van elkander gescheiden, dat de brieven naar Bazel moesbn gaan. Den sSsten Januari 1796 werd hem zijn eerste kind geboren, 't welk den naam ontving van Friedrich Wilhelm, die later voor Duitschland tot zulk een grooten zegen werd en wiens geschriften thans nog in Gereformeerde kringen in ons vaderland met stichting gelezen worden.

De idyllische tijd die Krummacher te Mors doorbracht hield op toen hij door de Universiteit te Duisburg geroepen werd, om de in Ï8OO gestorven theoloog Berg te vervangen. Bij het verhuizen hielp de getrouwe huisvriendin Chr. Engels; zij liet de grauwe achtermuur van het Duisburgcr woonhuis met klimrozen uit het tuintje te Mors beplanten, opdat het in de Muzenstad niet aan poëzie zou ontbreken. In Duisburg, waar de liederen van den vromen Tersteegen nog gezongen werden, was Krummacher ook in de academische kringen weldra te huis; hij verkeerde gaaine en veel met zijn zwager Möller en met den wijsgeer Plessing.

Krummacher zou de laatste schakel zijn van de keten der laatste generatie van eene hoogeschool die eenmaal door den grooten keurvorst gesticht, tot groote bloei mocht komen, maar waarvan het licht ging verbleken.

Het nieuwe lid werd aanstonds na een plechtig colloquium tot Doctor in de Heilige Schrift gemaakt. Daarop schreef hij het veelgelezen boek: > Over den geest en den vorm der Evangelische geschiedenis uit een aesthetisch oogpunt."

Toen de Duisburger Hoogeschool onder den druk van de heerschappij van Napoleon in 1806 ingelijfd werd bij het pas opgerichte Groothertogdom Berg, ging die Universiteit met rassche schreden achteruit. Bij zijne voorlezingen over het Evangelie van Johannes had Krummacher slechts één toehoorder en wel den student Graber, die later Generaal-suberintendent worden zou. Hij zeide tot zijn eenige toehoorder: Tres faciunt collegium (drie maken een college uit). God zij in onze vergadering de derde!

Uit dezen tijd zijn de horabels, die in 1876 een 9de druk beleefden, en in vele talen zijn overgezet.

(Wordt vervolgd).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen