Uit de Pers

Aan zijn vergelijkende opgave over de heusch heid van de universiteiten te Lausanne en Heidelberg en de daartegenoverstaande onheuschheid der Vrije Universiteit, heeft Dr. Bavinck in de Bazuin van 29 Juni 1900 nog eene uitvoerige beschouwing toegevoegd, die we eveneens aan onze lezers wenschen voor te leggen.

Het artikel luidt aldus:

Drie feiten werden medegedeeld, welke de tegemoetkoming in het licht stelden, door ^udenten der Theol School ondervonden aan buitenlahdsche Hoogescholen.

Daartegenover werden drie andere feiten geplaatst, welke de houding deden uitkomen die de Vrije Universiteit tegenover hen aannam

Ieder onpartijdige zal uit vergelijking van deze dubbele reeks van feiten de gevolgtrekking kunnen opmaken, dat voortzetting en voltooiing der studie aan buitenlandsche Hoogescholen voor de studenten der Theol. School v«el meeraantrekkelijkheidbezit dan aan de Vrije Universiteit.

Toch vergete men niet, dat om die reden totdusver geen enkel student, die de Theol School ver liet, om elders te studeeren, eene buitenlandsche Hoogeschool verkoos boven de Vrije Universiteit In al de gevallen, waarin studenten der Theol School aan andere Hoogescholen promoveerden, was er van miskenning der Vrije Universiteit niet de minste sprake

Maar feit is toch, dat, al heeft dit totdusvernog nooit den doorslag gegeven, het bezoek van buitenlandsche Hoogescholen vo r studenten der Theol School op zich zelf gemakkelijker en aangenamer is dan dat van de Vrije Universiteit

Daar ginds is er toch eene nf'ilde, ruime erkenning van de hier verworven diplomata en zelfs een reke ning houden, bij de studie der gansch andere vak ken, met den studietijd, aan de Theol. School doorgebracht Maar aan de Vrije Universiteit is hiervan zeer weinig te bespeuren

Wel kan men. als gezegd wordt, dat de Vrije Universiteit niet de minste toenadering toonde, daartegenover opmerken, dat zij toch vrijstelling wilde verleeneh van admissie-en propaedeutisch examen Maar de manier, waarop zij deze verleenen wilde ontnam er toch weer al het mooie aan Want ja, als iemand candidaat in de Theologie was aan de Theol. School te Kampen, dan wilde men hem desnoods van deze beide examens vrijstellen; maar zulk eene vrijstelling was veelmeer eene buitengewoon genadige gunst dan eene royale erkenning en bleef bij iemand, die geen candidaat was, dan ook geheel achterwege

Daar komt ook nog iets bij, dat wel geen officieel karakter draagt, maar toch gewicht in de schaal legt. Als studenten van de Theol School te Kampen zich laten inschrijven bij buitenlandsche Hoggescholen, behoeven zij hoegenaamd geen vrees te koes teren, dat zij met een schuin oog zullen worden aangezien, omdat zij hunne opleiding ontvingen aan eene Kerkelijke School, die slechts practische domi ne's kweekt en op den naam van eene wetenschap pelijke inrichting geen aanspraak heeft.

Maar hier te lande zijn wij sedert enkele jaren opgevoed in het geloof, dat de Theologische School niet anders dan practisch kan zijn, en dat de Vrije Universiteit per se wetenschappelijk is Ik weet niet, of het zoo is; maar het is best te begrijpen, dat studenten van de Theol. School, die volgens sommiger oordeel zelfs geen studenten mogen heeten zulk een tegenstelling nu niet bijzonder aangenaam vinden.

Afgedacht van alle persoonlijk belang en van alle teergevoeligheid, kan men tPgen die tegenstelling op zichzelf, op wetenschappelijke gronden, groote be zwaren koesteren en het betreuren, dat zij in de kerken ingedragen is en daar verdeeldheid en par tijdigheid kweekt.

Maar dit daargelaten; de Vrije Universiteit is in elk geval veel angstvalliger in het erkennen van graden en diploma's, aan andere inrichtingen van hooger onderwijs verworven, dan de meeste Hooge scholen in het buitenland.

Volmondig erken ik, dat hierachter eene quaestie schuilt, die niet zoo gemakkelijk is op te lossen Aan de eene zijde is het van belang, om het wetenschappelijk peil der eigen inrichting hoog te houden; en aan den anderen kant verdient het overweging, om zoo velen als mogelijk is in de gehoorzalen te lokken en van het onderwijs te doen genieten.

In Duitschland is men over het algemeen zeer gemakkelijk in het erkennen van diploma’s van andere Hoogescholen En het valt niet te ontkennen, dat daarbij vele misbruiken plaats hebben, en de doctorale graad soms zeer lichtvaardig wordt uitge reikt. Zelfs verwondert het niet, dat er nu en dan stemmen opgaan, die de erkenning van vreemde diploma's en de verleening van den doctoralen graad beperken en aan meer vaste en algemeen geldende regelen binden willen.

Hier te lande staat men op het andere standpunt. De Nederlandsche Universiteiten zijn alleen toegankelijk voor wie hier «en diploma van het gymnasium of van het staats examen meebrengen En van erkenning van andere graden, aan andere Hoogescholen verworven, is geen sprake. Eerst onlangs heeft men den toegang tot de Nederlandsche Hoogescholen voor de Transvalers eenigszins gemakkelijker gemaakt.

Er is dus over de houding, die eene Universiteit tegenover de examens en graden van andere Hoogescholen moet aannemen, verschil van gevoelen mogelijk. Maar of men hier vrijer of angstvalliger over oordeelt, niemand zal beweren, dat de Duitsche Hoogescholen, omdat zij veel liberaler zijn in het erkennen van anderer graden, wetenschappelijk lager staan dan onze Nederlandsche Universiteiten En ook zal wel niemand de stelling durven verdedigen, dat het wetenschappelijk gehalte van den doctoralen graad die hier te lande verleei-.d wordt, altijd ver boven allen twijfel verheven is.

De Vrije Universiteit blijft daarom ook volkomen vrij in de keuze van het standpunt, dat zij tegenover de diploma's van andere scholen wil innemen Zij kan hierin handelen gelijk het haar behaagt Dezerzijds werd hierover dan ook nooit eenige klacht geuit. Zelfs wierp de Bazuin de thans aanhangige quaestie niet op; zij antwoordde slechts op de klacht van de Heraut en gaf alleen, om niet onbeleefd te schijnen, aan haar verzoek tot nader onderzoek gehoor.

Doch als de Vrije Universiteit zich de volle vrijheid voorbehoudt, om in dezen te handelen, gelijk zij verkiest, dan hebben de studenten der Theol School ook aanspraak op de volledige vrijheid, om hunne studiën voort te zetten en te voltooien, waar het hun het geschiktste en nuttigste voorkomt.

Als daartegenover d'è Vrije Universiteit mocht opmerken, dat zij, wijl met een zeldzamen moed voor een machtig beginsel optredende er recht op meent te hebben dat de broederen van Gereformeerden huize de energie van haar bedoelen eeren zouden, dan wordt dit van harte toegestemd, maar daaraan ook terstond toegevoegd, dat dit dan oveY en weer moet gelden.

De stichters der Theol. School zouden, in het be sef van de kleinheid hunner kracht, zeker niet gesproken hebben van den zeldzamen moed waarmede j zij optraden voor een machtig beginsel en van de energie welke in hun bedoelen zich uitsprak. Zij wa ren daartoe te nederig en te bescheiden.

Maar dit neemt niet weg, dat er in 1854 minstens evenveel moed en overtuiging toe behoorde om de Theol. School op te richten, als in 1880, om, onder het eeresaluut der gansche pers, den grondslag te leggen van de Vrije Universiteit.

Die School bestaat thans bijna vijftig jaren Zij is voi'r de Gereformeerde kerken niet zonder zegen geweest Zij gaat uit van diezelfde kerken, zonder wier steun de Vrije Universiteit geen oogenblik zou kunnen bestaan. En naast deze neemt zij nog eene belangrijke plaats in in het hart van de Gereformeerde kerken.

Ja, indien het een oogenblik geoorloofd is, om roemende onwijs te zijn, zijn d, 'resultaten, op welke de Theol School kan wijzen, zooveel minder in waarde dan die, welke tot dusver door de Theol Faculteit der Vrije Universiteit verkregen zijn ? Zijn de candidaten, die van Kampen komen, minder ge wild? Ontvangen zij minder of geene beroepen? Zijn hunne examens in doorsnee v-in minder gehalte? Arbeiden de predikaten, die te Kampen werden opgeleid met minder toewijding en minder vrucht in de gemeenten? Staan zij ten achter in arbeid voor de pers, voor de barmhartigheid, voor de zending?

Het stuit mij tegen de borst, om deze vragen te doen. Maar als eenerzijds hulde, en terecht, gevraagd wordt voor het machtig beginsel, den zeldzamen moed de energie van het bedoelen, dan mag aan de andere zijde toch ook wel eens eene enkele maal in bescheidenheid worden gezegd, dat de waardeering we4erzijdsch moet zijn en dat eene School, die van de kerken uitgaat, daarom nog volstrekt niet minder behoeft te zijn dan eene, die door eene particuliere vereeniging is opgericht.

Waarom zou dan de Vrije Universiteit de examens en graden der Theol. School niet kunnen erkennen? De kerken zijn wel zoo goed, om aan de Vrije Universiteit gelijke rechten te gunnen als aan hare eigene School; waarom zou zij dan weigeren de examens te erkennen, welke aan diezelfde School worden afgenomen?

Indien werkelijk het verschil in opleiding zoo groot is, als de niet-erkenning van de examens der Theol. School door de Vrije Universiteit onderstelt, dan mogen de Gereformeerde kerken niet rusten, voordat zij dit verschil hebben weggenomen en het wetenschappelijk peil aan hare School zoo hoog hebben opgevoerd, als de Vrije Universiteit beweert, dat dit bij haar het geval is

Dat zijn de kerken aan zichzelve verplicht In dien zij de School willen opheffen, het zij zoo; maar indien en zoolang zij haar handhaven, dienen zij haar te verzorgen zoo goed, als maar eenigszins mogelijk is. De School mag niet sterven aan verval van krachten. Dat zouden de kerken zich later al te duur te beklagen hebben

Doch hoezeer schrijver dezes ook van harte wenscht, dat de aanhangige quaestie in der minne en tot wederzijdsche bevrediging worde opgelost, hij heeft er, om voor het vervolg alle misverstand weg te nemen, toch rog een enkel woord van persoonlijken aard, aan toe te voegen.

Ook al zou de Vrije Universiteit morgen aan den dag al de diploma's erkennen, die hier aan gym nasiura en Theol. School worden uitgereikt, hij zou daarmede in geen enkel opzicht iets van zijne overtuiging prijsgeven, dat bezoek van buitenlandsche Hoogescholen voor onze aanstaande predikanten enz ten hoogste aanbevelenswaardig is

Hij zou die overtuiging nog koesteren, ook al klonk de Theol School als eene klok en al was de Vrije Universiteit eene heusche Universiteit met vijf Faculteiten en een vijftigtal Professoren. Maar hij staat thans te sterker in die overtuiging, omdat wij nog zoo onuitsprekelijk zwak zijn en op het breede terrein der wetenschap nog zoo ontzaglijk veel moeten leeren van hen, die in beginsel tegenover ons staan.

Totdusver is nog geen enkel student van de Theol. School met op-et de Vrije Universiteit voorbijgegaan, om aan eene andere Hoogeschool te promoveeren Maar ook indien, na erkenning van de graden der Theol. School door de Vrije Universi teit, een student van deze School aan eene buitenlandsche Hoogeschool ging doctoreeren, dan zou daaruit nog in het minst niet tot eene miskenning van de Vrije Universiteit mogen worden besloten.

Er is hier het beginsel van Vrije Studie mede gemoeid.

Dat beginsel eischte vroeger de bestrijding van sommiger gevoelen, dat de Geref. kerken hunne aanstaande predikanten alleen zouden opleiden aan en ontvangen zouden van de seigen inrichting.”

Maar datzelfde beginsel eischt, dat de studie en eventueel de doctorale promotie van aanstaande predikanten niet uitsluitend beperkt worde tot de Vrije Universiteit. Het beginsel van vrije studie moet door de Gereformeerde kerken gehandhaafd en verdedigd worden desnoods ook tegenover de Vrije Universiteit.

We voegen hieraan voorshands niets toe. Eerst na het zomer reces zal aan ons de beurt van spreken zijn.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen