Religie en Zedelijk leven.

Amsterdam, 14 Oct. 1904.

Met bijzondere ingenomenheid werd door ons kennis genomen van de rede, waarmede Prof. Dr. H. Visscher zijn college voor den nieuwen cursus opende.

Reeds het onderwerp trekt aan.

Om het verband tusschen religie en zedelijk leven gaat in onze dagen de strijd. Eenerzijds staan de mannen der independente moraal, die beweren, dat de religie goed moge zijn voor den lager ontwikkelden mensch om hem op het pad der deugd te houden, maar dat naarmate de evolutie voortschrijdt en de mensch een hooger standpunt bereikt, het tuchtmeesterschap der religie ontbeerd kan worden en het zedelijk leven, stoelend |op eigen wortel, te rijker vrucht dragen zal. Terwijl daartegenover heel de Christelijke Kerk belijdt, dat zonder religie het zedelijk leven van zijn vasten grondslag ontbloot is, nog wel als de afgesneden bloem een tijd lang nabloeien kan, maar ten slotte verdorren moet en een caricatuur wordt van wat het zedelijk leven naar Gods ordinantie moet zijn.

Prof. Visscher heeft in dien strijd voor het Christelijk standpunt een pleidooi geleverd, dat door keurigheid van taal, rijkdom van beeldspraak, helderheid van betoog een genot voor den lezer is en tegelijk door bondigheid van bewijs en afdoende argumentatie als apologie wetenschappelijke waarde heeft.

Gelijk van zelf spreekt, kon bij dit apologetisch verweer niet worden uitgegaan van het principium unicum Theologiae. De philosophische Ethiek, die met het droombeeld eener autonome en independente moraal dweept, buigt niet voor een beroep op de autoriteit der Heilige Schrift, wier gezag op ethisch gebied ze juist bestrijdt. Hier kan de tegenstander alleen van ongelijk overtuigd worden door hem aan te toonen, dat historisch het zedelijk leven nooit buiten de religie om zich ontwikkeld heeft en dat de empirische feiten van het zedelijk leven zelf, gelijk ieder mensch die om en in zich waarneemt, met een autonome moraal in strijd zijn.

Die eenig juiste en goede weg is dan ook door Prof. Visscher ingeslagen. Elke poging die beproefd is om den oorsprong van het zedelijk leven buiten de religie om te verklaren, wordt door hem als in strijd met de resultaten der historische wetenschap gewraakt. Met name wordt hierbij breede aandacht geschonken aan de evolutie-hypothese van Darwin, die liefst als resultaat van oiibevangen wetenschappelijk onderzoek zich aandient, maar in den grond niets anders dan een onbewezen dogma is. En niet minder afdoend is het tweede deel van dit betoog, waarin Prof. Visscher aantoont, hoe de verschillende stelsels, die de autoriteit, waardoor het zedelijk leven beheerscht wordt, uit den mensch zelf trachten te verklaren, met het zedelijk leven zelf in strijd zijn, omdat deze zedelijke autoriteit steeds door den mensch ervaren wordt als een macht die boven hem staat, onafhankelijk is van zijn denken of willen, het „Gij zult" t, als heilige wet in zijn ziel heeft geschreven. Zoo bevestigt én de historie van ons menschelijk geslacht én de analyse van het zedelijk leven zelf wat de Christelijke Kerk op grond van Gods Woord belijdt, dat religie en zedelijk leven niet te scheiden zijn, omdat de wet van het zedelijk leven door God aan den mensch gegeven is.

Deze korte opgave van den inhoud moge strekken om te doen zien, hoe actueel deze rede is, nu op politiek en paedagogisch gebied al wat met de religie gebroken heeft op losmaking van den band tusschen religie en zedelijkheid aandringt en daarvan voor de ontwikkeling van het zedelijk leven e rijkste vruchten hoopt. Zal het zedelijk even onder ons volk waarlijk opbloeien, an kan dit niet anders, dan doordat juist mgekeerd het religieus besef wordt verterkt en door den band aan God ook de and aan zijn wet in de conscientie weer ordt vastgelegd.

Voor dit kloeke woord zijn wij Prof. isscher dankbaar. Het toont dat de oede verwachting, die ons Christen volk an zijn komst aan Utrecht's hoogeschool ad, niet wordt beschaamd.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen