GeheugenvandeVU cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van GeheugenvandeVU te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van GeheugenvandeVU.

Bekijk het origineel

Leestafel.

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Leestafel.

6 minuten leestijd Arcering uitzetten

H. S. S. KuYPEH, ; J^endrik Hudson in Hol lands dienst, 's-Gravenhage — 1909 — D. A. Daamen.

Dit jongste werk der schrijfster van: Van het Licht dat schijnt in de Duisternis, Brieven uit Rusland, Een tialf jaar in Amerika, enz. — waarvan ik vóór eeoige weken hier meldde, dat het verschijnen zou, ziet thans het licht.

Hoe het ter wereld gekomen is vertelt MEJ. KuYPER zelf ons nu in een noot op p. 13

„Het initiatief', zegt ze, „tot het schrijven van dit boek is genomen door de firma OOSTERBAAN en LE COINTRE te Goes, die mij verzocht „een populair boekje meteen geschikt voor de hoogste klasse der lagere school", te schrijven. Met dit doel voor oogen, zette ik mij aan 't werk, dat wil zeggen aan de studie. Maar die studie noopte mij van plan te veranderen. Het „bestudeerde" bleek ten slotte te belangrijk en te veel omvattend voor een „populair boekje”.

Een „boekje" is het dan ook niet, want het telt 112 bladzijden en daarmee spreekt men van een „boek”.

Uit de omstandigheid, dat het niet bij de firma OOSTERBAAN EN LE COINTRE te Goes, maar bij den heer DAAMEN te 'SGRAVENHAGE, verschijnt, meen ik de gevolgtrekking te mogen afleiden, dat de Zeeuwsche firma in het veranderde plan niet veel voordeel heeft gezien.. Van hatte hoop ik nu maar, zoo voor den uitgever, als ook voor de schrijfster, dat die firma mis heeft gezien.

Toch wil het mij voorkomen, dat haar plan nog zoo slecht niet was. HUDSON'S tocht met DE HALVE MAEN is een feit waarvan de herinnering in deze dagen weer is op gaan leven. Het feit is daarom niet onmerkwaardig wijl uit dien tocht, als men, gelijk ik reeds vooreenige weken schreef, maar van aanleiding tot aanleiding teruggaat, de stichting van Ni|uw AMSTERDAM — thans NEW-YORK — is voortgekomen. En het feit van HUDSON'S tccht leefde daarom thans in de herinnering weer op, omdat het in September a.s. juist drie eeuwen zal geleden zijn.

Ook mij dunkt, dat een populair boekje, waarin HUDSON'S tocht met DE HALVE MAEN, kort en eenvoudig verhaald werd, metterdaad in een bestaande behoefte zou hebben voorzien En, zulk een werkje ware, voor wie met de Engelsche taal niet op al te gespannen voet staat, na het verschijnen van b.v. WILLIAM ELLIOT GRIFFIS' The Story of New Netherland, — een werkje ook aan MEJ. KUYPEB niet onbekend, — niet al te bezwaarlijk in elkaar te zetten geweest. MEJ. KUYPER heeft echter haar taak breeder opgevat.

Haar Hendrick Hudson in Hollands dienst wil, zooais zij zelf nadrukkelijk zegt, niet wezen een populair boekje. Daarvoor was haar vóórstudie „te belangrijk en te veel omvattend", geweest.

Of dan nu dit populaire boek dat de geachte schijfster ons hier biedt — want, ook na die „belangrijke en veel omvattende" vóórstudie, welke aan zijn samenstelling vooraf is gegaan, kan ik er geen ander praedicaat aan toekennen — beter in de bestaande behoefte voorziet dan een, als boven omschreven „populair boekje", waag ik te betwijfelen. Een klare en duidelijke voorstelling toch van het feit waarom het, op den titel afgaande, eigenlijk gaat: Hudson's tocht met de Halve Maen, — heeft het mij, na opmerkzame lezing, niet gegeven.

De geachte schrijfster haalt er zooveel bij om en haalt het zoo diep op.

Hier is zoo niets van het rapere in tnedias res.

Het boek bestaat uit een Ter Inleiding en dan zeven hoofdstukken maar eerst op p, 61, in het se hoofdstuk steekt Mej, KUYPER met HENDRICK HUDSON in Hollands dienst, van wal.

Hoe dat zoo komt, vernemen wij op p. 15.

De tocht van Hudson met de Halve Maen viel in 1609. Maar „als van zelf' viel aan de schrijfster te binnen, dat in 1609 ook het Twaalijarig Bestand werd gesloten en ook, dat in 1509 Calvijn is geboien.

Drie feiten akoo voor een.

En tusschen die drie zoekt ze en vindt ze dan ook, verband.

Iets wat zeker getuigt van haar geest, maar wat niet bepaald dienstig is om het eigenlijke onderwerp in helder licht te stellen.

De indeeiicg van het boek is dan ook eigenaardig.

Ds opschriften der zeven hoofdstukken luiden aldus:

Buitenlandsch overzicht en Binnenlandsche zaken; „De roemrijke Zeven"; Maurils en Oldenbatnevelt; Zeevaart en Handel; Hendrick Hudson in Hollands dienst; Nieuw Nederland en zijn bewoners; Wat Amerika aan Holland te danken heeft.

Ik betreur het, dat toen aan de schrijfster zoo „als van zelf" te binnen viel 1609: HUDSON, het Bestand en 1509: CALVIJN, — zij dezen haar onbestuurden gedachtengang niet stelde onder de tucht harer bezinning. Dan immers zou zij veel uit haar boek, dat toch handelen moest over: „Hudson's tocht met de Halve Maen", hebben - weggelaten, wat er nu een minstens vreemde figuur in maakt en waarbij het eigenlijk onderwerp als verzinkt.

Zij schijnt daar zelf ook wel iets van te hebben gevoeld.

Men vindt toch in dit boek over HUDSON'S tocht met de Halve Maen, wat men, er zeker niet in zou verwachten, een vrij breede uiteenzetting van de sociale en poUtieke beteekenis van het. Calvinisme (blz, 53—58).

Aan het einde daarvan gekomen, richt de schrijfster dan de vraag tot haar lezers: „Was dit uitstapje naar Geneve en Calvijn gezocht?

Ik ben zeer geneigd deze vraag bevestigend te beantwoorden en de grond, dien MEJ. KUYPER voor haar tegenovergestelde meening aanvoert, schijnt mij een vrij wankele.

Evenwel, staan er in dit boek, ook al raken zij minder de eigenlijke materie, veel goede en mooie dingen. Zoo trof mij deze uitdrukking op blz. 53: „De zaligheid eener ziel hangt niet af van een leer, maar van het geloof in Jezus Christus als den Zoon van God en den éenigen Zaligmaker en Verlosser”.

Ook reken ik tot die goede en mooie dingen de vele en velerlei uitingen van innig nationaliteitsgevoel en van liefde over Oud-HoUands glorie. Eindelijk het niet zonder zaakkennis geschreven gedeelte waarin MEJ. KUYPER, op het voetspoor van GRIFFIS en anderen, tegenover de traditioneele engelsche beschouwing, aantoont wat Amerika niet al aan Holland te danken heeft. Maar met dit al is bet historisch milieu waarin de 'schrijfster HUDSON met zijn Halve Maen meende te moeten zetten, meer breed dan diep.

Over de woord-kunst van dit boek zal ik niet veel zeggen, wijl het blijkbaar niet tot de fraaie maar tot de nuttige letteren wil behooren. Toch waag ik het eenige van de voor mij niet oubedenkelijke uitdrukkingen, die ik bij lezing aanschrapte, ondei de aandacht der verdienstelijke schrijfster te brengen. B.v. „stormen, tegengehouden door een tuin" p. 27; „het land wemtlde van groote mannen en het krioelde van vreemdelingen", p. 28; „de omstandigheden in casu" p, 36; „wat maalde Jacobus om volkstradities", p, 23; eindelijk de door omslactJtigheid minder aanbevelingswaardige: „schrijfster dezes", voor een kort „ik" of „wij”.

Mijn oordeel over Hendrick Hudson in Hollands dienst samenvattend, acht ik het een boek dat metterdaad van studie getuigt; als een cultuur-en politieke geschiedenis van Nederland uit het begin der 17e eeuw, die het blijkbaar zijn wil en die het door Hudson's „Halve Maen", — de „vaart" van dat scheepje niet weinig belemmerend, — op sleeptouw wil laten nemen, echter niet geheel bevredigend, maar dat er wel kan toe bijdragen om den wensch der schrijfster in vervulling te brengen, „dat het Holland onzer dagen weten zal, waarom het Hudson-gedachteniS'feest èn voor Amerika èa voor ons land een feest van zoo groote beteekenis is.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van zondag 18 juli 1909

De Heraut | 2 Pagina's

Leestafel.

Bekijk de hele uitgave van zondag 18 juli 1909

De Heraut | 2 Pagina's