125 jaar Faculteit der Godgeleerdheid aan de Vrije Universiteit - pagina 189

[7] De Faculteit der Godgeleerdheid in oorlogstijd

188

De Vrije Universiteit heeft het in de oorlog niet slecht gedaan. Grosso modo was het een bolwerk van principieel weerwerk tegen het nationaal-socialisme en de Duitse bezetting, en de vu mag daarom zonder meer tot die universiteiten gerekend worden die ‘goed’ waren. Dat is het beeld dat oprijst uit Zondergelds studie over de vu in oorlogstijd.1 Maar van de theologische faculteit rijst een veel minder positief beeld op: de theologen hebben zich van alle hoogleraren het minst duidelijk geprofileerd als tegenstanders van het nationaal-socialisme. Daarmee is de vraag geformuleerd waarmee ik de geschiedenis van de theologische faculteit in oorlogstijd wil benaderen. Is het waar dat de rol van de theologische hoogleraren afwijkt van de rol die de overige vu-hoogleraren speelden, en als dat zo is, hoe is dat dan te verklaren?

voorspel Aan de vu werd reeds in een vroeg stadium aandacht gevraagd voor de gevaren die het fascisme en het nationaal-socialisme met zich mee brachten.2 Het valt daarbij inderdaad op dat het met name niet-theologische hoogleraren zijn geweest die daar op wezen: Vollenhoven, Dooyeweerd, Anema, V. H. Rutgers en ook P. A. Diepenhorst. Veel scherper dan hun theologische collega’s zagen zij in hoezeer deze systemen strijdig waren met de ‘gereformeerde beginselen’. Dooyeweerd keerde zich reeds in 1931 tegen de verheerlijking van de staat in het nationaal-socialisme. Een dergelijke houding tegenover de staat zou zijns inziens uiteindelijk leiden tot een dictatuur waarin voor de grondrechten geen plaats meer was.3 Zijn collega Vollenhoven had een scherp oog voor de gnostieke aspecten van het nationaal-socialisme en de daarmee samenhangende vervaging van het onderscheid tussen God en mens.4 In de theosofie en aanverwante stromingen was de gnostiek aan het einde van de negentiende eeuw weer opge-

Faculteit der Godgeleerdheid; Perfect Service; pag 188

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen