'Hier leert de natuur ons zelf den weg' - pagina 118

‘fragmenten uit de geschiedenis’

weest dat veel grote natuurwetenschappers uit het verleden christenen waren geweest.51 Sizoo behandelde in zijn lezing thema’s als het atomisme van de Grieken, de vermenging van Christendom met Aristotelische filosofie, de ideeën en het geloof van Kepler en Newton en de ontwikkeling van de newtoniaanse fysica. Sizoo benadrukte dat Newton in de methode en resultaten van zijn natuurwetenschap geen enkel probleem zag voor zijn christelijk geloof, maar dat juist ‘de eenheid, de orde en de stabiliteit van het heelal hem spreken van de wijsheid van den Maker en van de heerschappij van den Onderhouder’.52 Ook na Newton hadden veel natuurwetenschappers in de resultaten van hun onderzoek reden gezien Gods wijsheid en grootheid te loven. De natuurwetenschap was dus niet altijd een ‘bolwerk van het ongeloof’ geweest. Materialisten, die de natuurwetenschap voor zich opeisten, deden geen recht aan de resultaten van de natuurwetenschap en ook niet aan de geschiedenis van de natuurwetenschap.53 Sinds Newton was er echter ook een andere tendens waar te nemen: juist door de consistentie en de wetmatigheid van het fysische systeem kon God als verklarende factor gemist worden. Deze tendens ging overheersen in de tweede helft van de negentiende eeuw en culmineerde in een materialistische wereldbeschouwing, die zich keerde tegen het christelijk geloof: ‘De scheppingsidee strandt op de onvergankelijkheid van stof en kracht, het wonder op de onverbiddelijkheid der natuurwetten, de voorzienigheid wordt een leeg begrip, het gebed een zinloos spreken, de godsidee product van menschelijke onwetendheid en vrees.’54 Recente ontwikkelingen in de natuurkunde hadden deze opvatting volgens Sizoo echter reeds ondermijnd. De overmoed van het natuurwetenschappelijk denken werd doorbroken door ‘nieuw ontdekte feiten en nieuw ontdekte relaties’, waarvan de consequenties nog niet ten volle duidelijk waren, maar die beslist hun betekenis zouden hebben voor de betrekking tussen natuurwetenschap en religie.55 Met dankbaarheid constateerde Sizoo dan ook dat de natuurwetenschap minder vijandig tegenover het geloof leek te staan dan in de negentiende eeuw. Daarbij werd door Sizoo wel aangetekend dat een ‘vrede’ gebaseerd op een positivistische terreinafbakening – wetenschap en religie hebben elk hun eigen gebied – niet in overeenstemming was met ‘de ware religie, die het geheele leven, en dus ook alle wetenschap, stelt onder den norm van Gods Woord’,56 waarmee hij een vol-

117

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen