'Hier leert de natuur ons zelf den weg' - pagina 125

natuurkunde en geloof in de jaren dertig

124

Elektromagnetische straling kan worden omgezet in een elektron en een positron, en een neutron kan veranderen in een proton onder uitzending van een elektron. Ook hiermee was, aldus Sizoo, de overmoed van het negentiende-eeuwse materialisme, dat meende de wereld volledig te kunnen verklaren vanuit de beweging van stoffelijke atomen, aan de kaak gesteld: ‘De natuuronderzoeker van thans staat, ondanks de enorme verrijking van onze kennis, voor een wereld van onbegrepen mysteries.’81 Naar aanleiding van het duale, complementaire karakter van materie en straling kwam Sizoo te spreken over de eenheid van de natuur. Het idee van eenheid was vanouds als leidraad gebruikt bij het denken over de natuur. ‘En terecht’, volgens Sizoo, ‘want de natuur is de ééne schepping van den éénen en almachtigen God, en daarom is de onderstelling, dat ons onderzoek van het geschapene ons ook de eenheid daarin zal doen zien zeker geoorloofd.’ Men moest echter oppassen het idee van eenheid te maken tot een postulaat dat de veelvormigheid in de schepping ontkende: ‘In materie en straling is eenheid, de eenheid van het geschapene, maar niettemin blijft daarin de onderscheiding, de onderscheiding die de Schepper daarin heeft willen leggen.’ De werkelijkheid kon dan ook gezien worden als een ‘veelvormig wonderwerk van Gods handen, waaruit Hij zichzelf eer heeft willen bereiden’.82 Sizoo constateerde dat de schepping altijd weer meer geheimen herbergt dan wij verwachten. Hij maande dan ook tot voorzichtigheid bij het spreken over de aard der materie en waagde zich niet aan beschouwingen à la Woltjer sr. over ‘het wezen der materie’. Wel deelde hij met vroegere vu-hoogleraren de afkeer van het materialistische wereldbeeld en zag hij – net als Woltjer eerder – in de nieuwe theorie der materie meer raakvlakken met het christelijke wereldbeeld dan in het negentiende-eeuwse materialisme.83

‘physica en werkelijkheid’ Misschien nog wel fundamenteler dan de vraag naar de causaliteit van de natuur of het wezen der materie, was de vraag naar het karakter van wetenschappelijke kennis. Ook deze vraag was door de ontwikkelingen in de natuurkunde in een nieuw perspectief komen te staan. In de

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen