125 jaar Faculteit der Godgeleerdheid aan de Vrije Universiteit - pagina 125

[5] Crisis en reactie

124

crisis der cultuur Toen J. H. Bavinck in 1943 terugblikte op zijn studententijd (19141918) schreef hij: ‘Het was alsof iets van de absoluutheid, waarmee de vorige generatie gestreden had, onder onze voeten was weggezonken. Velen, ook in onze Kerken, gevoelden zich min of meer onzeker, aarzelend, bang voor groote woorden’.1 Daarmee gaf deze fijnzinnige mens een typering van die jaren die ook nu nog door de historici als juist wordt gezien. Het was een tijd van crisis, van scheiding en van schifting. Men zag zich geconfronteerd met de vraag in hoeverre de erfenis van het vorige geslacht nog bruikbaar was voor het heden. Natuurlijk is elke tijd crisistijd. Maar dat neemt niet weg dat er momenten zijn waarop een generatie zich plotseling van het crisiskarakter van haar tijd bewust wordt. Dat lijkt het effect te zijn geweest van de Eerste Wereldoorlog. De jonge generatie moest zich opnieuw oriënteren. Daarvoor was er in korte tijd te veel veranderd.2 Sedert de Frans-Duitse Oorlog van 1870/1871 had Europa een lange periode van vrede en voorspoed gekend. Economisch ging het al jaren bergopwaarts, cultureel was Europa het centrum van de wereld. Die wereld werd door de opkomst van de moderne communicatie- en vervoermiddelen steeds kleiner. In die wereld was ‘excelsior’ het adagium. Deze bloei raakte onder meer de ontwikkelingen in de wetenschap, maar juist deze ontwikkelingen ondermijnden de burgerlijke zekerheden. Einstein ontkrachtte met zijn relativiteitstheorie de klassieke natuurwetten, Freud ondergroef de moraal met zijn theorie over het onbewuste, Bergson betwistte het objectieve karakter van de tijd en Nietzsche brak met de veronderstelling dat er één vast bij een woord behorende betekenis is. Het oude wereldbeeld bleek niet langer houdbaar. Een nieuw wereldbeeld drong zich op. De wereld bleek niet kenbaar, niet beschrijfbaar, niet verklaarbaar op de wijze waarop de liberale 19e

Faculteit der Godgeleerdheid; Perfect Service; pag 124

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen