125 jaar Faculteit der Godgeleerdheid aan de Vrije Universiteit - pagina 201

theologen in oorlogstijd

meerde Kerken bij de Duitsers te willen indekken tegen eventuele nadelige gevolgen van het mede-ondertekenen van het protest, ten koste van de joden ten behoeve van wie het was opgesteld.54

200

Is dat de zoon van Kuyper de leider van zijn volk? Geeft hij nu als een kruiper tusschen spion en gluiper Joden den dolk?55

Daarmee was zijn positie in de kring van het Convent onmogelijk geworden en Kuyper bedankte als lid. Formeel vanwege zijn toenemende hardhorendheid, maar algemeen wordt aangenomen dat dit argument de ware reden moest verdoezelen. Hij werd vervangen door mr. J. Donner. In 1941 was het definitief gedaan met zijn directe invloed op de synode, toen hij zich genoodzaakt voelde zijn voorzitterschap (en daarmee zijn lidmaatschap) van het deputaatschap voor de correspondentie met de hoge overheid op te geven. Voortaan stond hem alleen nog De Heraut ter beschikking om leiding te geven aan het kerkelijk leven. Het laatste nummer verscheen op 28 januari 1945.56 Een dag later overleed Kuyper te Groningen, waar hij, oud en ziek en opgejaagd, na een verblijf te Arnhem en Apeldoorn terecht was gekomen.57 In zijn uiteindelijke oordeel sluit Zondergeld zich aan bij Van Roon, die spreekt over ‘feitelijke collaboratie’ van Kuyper Hij wil hem echter geen ‘ideologische collaborateur’ noemen.58 Van verschillende kanten is getracht Kuypers houding te verklaren. Stellingwerff ziet in Kuyper een oude man die de erfenis van zijn vader trachtte te bewaren, maar aan wie de leidersgaven ontbraken. Dat hij oud was, is juist. Of hem de leidersgaven ontbraken? Nauta was een andere mening toegedaan.59 En of hij er alleen maar op uit was de erfenis van zijn vader te bewaren?60 Duidelijk lijkt in ieder geval dat een van Kuypers motieven gelegen heeft in de zorg om de kerk die hij zo onbeschadigd mogelijk door de oorlog heen trachtte te loodsen en dat vereiste dat men de bezetter niet voor de voeten moest lopen. Ridderbos wijst verder op de autoritaire trekjes van Kuyper en op de anti-Engelse gevoelens die zich sedert de Boerenoorlog van vele Nederlanders hadden meester gemaakt.61 En Zondergeld heeft, in navolging van anderen, daar-

Faculteit der Godgeleerdheid; Perfect Service; pag 200

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen